حداقل دمای بدن نوزاد، تغییرات را جدی بگیرید

بالاخره ۹ ماه انتظار به پایان می رسد و حضور نوزاد تازه متولدشده فضای خانه را شیرین و دوست داشتنی تر می کند اما سلامت او بیش از هر چیز دیگری، ذهن پدر و مادر کم تجربه را مشغول نگه می دارد…

در ادامه فهرستی از مشکلاتی را که یک نوزاد ممکن است با آن روبه رو شود خواهید خواند.

مراقبت از ناف نوزاد
پس از تولد، بند ناف قطع می شود اما بقایای بندناف بر جای مانده تا ۲۱ روز پس از تولد خود به خود خواهد افتاد و اصلا نباید دست کاری شود. از آنجا که بند ناف حاوی رگ های خونی است، با قطع آن در روزهای اول ممکن است یک تا دو قطره خون از محل بندناف خارج شود که این امر طبیعی است اما خونریزی بیش از این مقدار و به صورت تکرار شونده باید حتما بررسی شود. این کانال ارتباط جنینی در روزهای اول تولد، راه مناسبی جهت انتقال عفونت به بدن نوزاد است که عفونت بندناف خود را به صورت قرمزی در محل بندناف نشان می دهد. حتی ممکن است این قسمت دچار سفتی یا خروج چرک شود. در این موارد حتما باید با پزشک مشورت شود. جهت کاهش خطر عفونت، بندناف را خشک نگه دارید و از پوشاندن بندناف خودداری کنید. در این شرایط نباید بندناف را در پوشک قرار داد چرا که پوشاندن آن موجب مرطوب ماندن و تماس ادرار و مدفوع با بندناف می شود و احتمال ایجاد عفونت افزایش می یابد.

زردی؛ علامتی که باید جدی گرفته شود
از مواردی که در روزهای اول پس از تولد باید به دقت مورد توجه والدین قرار گیرد، تغییر رنگ پوست یا سفیدی چشم نوزاد به زردی است. بر اساس آمار، بیش از ۴۰ درصد نوزادان در روزهای اول پس از تولد دچار زردی می شوند اما بروز این مشکل در نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا آمده اند، بیشتر است. علت بروز زردی، تجزیه بیشتر گلبول های قرمز و تولید ماده ای به نام بیلی روبین است. در نوزادان این ماده به آسانی از سد مغزی خونی عبور می کند و موجب آسیب سلول های مغزی می شود که در آینده خود را به صورت عقب ماندگی ذهنی و معلولیت های حرکتی و ناشنوایی نشان می دهد. چنانچه میزان این زردی بالا نباشد درمان با نور انجام می شود اما در صورت زردی بالا برای جلوگیری از آسیب مغزی باید خون نوزاد تعویض شود. پیشگیری از بروز از زردی باید مواردی را رعایت کرد: از مهم ترین مسایل این است که تغذیه نوزاد با شیر مادر بلافاصله پس از تولد شروع شود و حداقل ۱۰ مرتبه در شبانه روز شیردهی صورت گیرد. از دادن آب قند به نوزاد خودداری کنید و به هیچ عنوان از موادی چون شیر خشک و ترنجبین برای پایین آوردن زردی نوزاد استفاده نکنید.

به تغییرات دمای بدن نوزاد اهمیت دهید
بسیاری، تب نوزاد را در روزهای نخستین امری طبیعی تلقی می کنند اما واقعیت چیز دیگری است. به عنوان یک اصل این نکته را از یاد نبرید که هر نوع افزایش یا کاهش درجه حرارت بدن در نوزاد که با بی قراری یا خوب شیر نخوردن و بی حالی او همراه باشد، نشانه های بسیار خطرناکی است و نباید از کنار آن به سادگی گذشت. از آن مهم تر اینکه هر نوع تب را در نوزاد خودسرانه درمان نکنید. اگر نوزادتان تب دارد باید در تمامی بدن وی به دنبال عفونت گشت و از این رو است که پزشکان در صورت مشاهده هر نوع تبی در نوزاد از خون، ادرار، ترشحات بندناف و… نمونه می گیرند و جهت کشت در محیط آزمایشگاهی آن را به آزمایشگاه می فرستند.

بستری کردن نوزاد در بیمارستان در این شرایط امری بسیار حیاتی است چراکه اگر نوزاد عفونت خونی داشته باشد در کوتاه ترین زمان وی را از پا درمی آورد. از طرفی نوزادان در مقایسه با بزرگسالان به راحتی حرارت بدن خود را از دست می دهند. علت این امر بزرگ تر بودن سر نوزادان در مقایسه با کل بدن و همچنین کم بودن چربی زیر پوست آنها و بیشتر بودن سطح بدن است. ۷۵ درصد حرارت بدن نوزادان از طریق سر آنها اتلاف می شود. از این رو دمای اتاق نوزاد مساله مهمی است که حتما باید مورد توجه قرار گیرد و بین ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی گراد تنظیم شود.

تغییر مزاج نوزاد را نادیده نگیرید
از نکات بسیار مهم در مورد تغذیه نوزاد این است که بهترین زمان تغذیه نوزاد همان نیم ساعت نخست تولد است. امروزه پزشکان توصیه می کنند که نوزاد از بدو تولد در اتاق مادر نگهداری شود. دفعات شیردهی با توجه به تقاضای نوزاد صورت می گیرد و شیردهی در شب نیز باید انجام شود که این مساله سبب افزایش شیر مادر نیز می شود. افزایش شیر مادر وابسته به افزایش مکیدن نوزاد است و اگر شیر خشک، پستانک، شیشه و… به نوزاد بدهیم، مکیدن سینه مادر توسط نوزاد کمتر و به دنبال آن ترشح شیر نیز کم می شود.

نوزادان ابتدای تولد، معمولا دچار استفراغ می شوند. این استفراغ چنانچه با کاهش وزن همراه نباشد با گذشت زمان برطرف می شود اما استفراغی که با درد شکمی، سردرد و تب یا اسهال همراه باشد و مکرر اتفاق بیفتد می تواند نشانه مهمی باشد اما از نکات مهم آن است که هنگام استفراغ باید از دادن دارو به نوزاد خودداری کرد.

مساله مهم دیگری که معمولا در مادران ایجاد نگرانی می کند، اسهال نوزاد است و غالبا والدین با ترس از اسهال نوزاد روبه رو هستند. مدفوع نوزاد در روزهای اول پس از تولد تیره و چسبناک است و در روزهای بعد با خوردن شیر مادر زرد رنگ و گاهی مایل به سبز می شود اما در کودکانی که شیر خشک می خورند، مدفوع سفت تر و قهوه ای تر خواهد بود. اسهال به صورت تغییر در دفعات دفع و قوام مدفوع خود را نشان می دهد و عدم استفاده از بطری شیر و پستانک در جلوگیری از وقوع اسهال موثر است. همچنین رعایت اصول بهداشتی و شستن دست ها نیز می تواند بروز اسهال را کاهش دهد. چنانچه اسهال یا استفراغ نوزاد با خوب شیر نخوردن و کاهش حجم ادرار همراه باشد یا خون در مدفوع نوزاد دیده شود باید موردبررسی قرار گیرد اما در صورت بروز اسهال به هیچ عنوان شیر مادر نباید قطع شود و دفعات شیر دادن باید افزایش یابد و می توان به تجویز پزشک از ORS استفاده کرد.