علائم بیماری اوریون در کودکان
برای مراقبت از سلامت کودک لازم است تا والدین به ویژه مادران با بیماری هایی که بعضاً در کوکان ظاهر می شود آشنایی کافی را داشته باشند.
برای مراقبت از سلامت کودک لازم است تا والدین به ویژه مادران با بیماری هایی که بعضاً در کوکان ظاهر می شود آشنایی کافی را داشته باشند. در این مطلب یکی دیگر از بیماری های کودکان را به شما معرفی می کنیم. بیماری اوریون که ابتدا بروی غدد بناگوشی تاثیر می گذارد و به همین دلیل در قدیم به آن بیماری گوشک نیزمی‌گفتند، یک بیماری عفونی، حاد و مسری است که به طور معمول باعث متورم شدنِ همراه با دردِغددبزاقی واقع‌بین‌فک و گوش(غدد پاروتید) میشود.
در قسمت پائین وجلوی گوشها یکی ازسه زوج غددبزاقی قراردارند، که ابتلابه این بیماری باعث تورم یکی ازهردوغده بناگوشی می شود. همچنین ممکن است روی سایر اعضا مانند تخمدان، بیضه، پستان، پانکراس (لوزالمعده) و مغز هم گاهی تاثیر بگذارد. اکثر اوقات این بیماری به صورت بیماری خفیف درکودکان بروزمی‌کند،که مدت زمان زیادی طول نمی کشد و خودبه خود بعداز گذشت چند روز خوب میشود. همانطور که گفته شد اوریون، غددبزاقی گونه راتحت تاثیر قرار می دهد و خط فک و قسمت زیر گوش را متورم و دردناک میسازد. ممکن است این تورم فقط دریک سمت یا در هردو سمت صورت،خود را نمایان کند. در برخی موارد متورم شدن یک سمت صورت ممکن است چند روز قبل از تورم سمت دیگر اتفاق افتد. عفونتهای دیگری نیز همچون پاراآنفلونزا یا ویروسهای باکتریایی ممکن است حالتی مانند بیماری اوریون را بوجود آورند.ویروسی که دربزاق بیماران یافت میشود را می توان علت این بیماری دانست. مدت زمانی که این ویروس در بزاق وجود دارد تقریبا یک دوره شش روزه قبل از متورم شدن غدد بزاقی تا اتمام تورم این غدد است. شیوع این بیماری به طور معمول درفصل زمستان واوایل بهار است.بروز این بیماری‌درهرسنی‌می‌تواند باشد ولی‌کودکان بین ۱۲-۲ سال بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. در خصوص بزرگسالان نیز احتمال ابتلا به این بیماری حدود ۱۰% است.
علائم بیماری اوریون
علائم اوریون به طور معمول دو تا سه هفته بعد از ورود ویروس و عفونت به بدن آغاز می شود، که در یک سوم افراد این عفونت بدون علامت می باشد. نخستین و شایع ترین علائم این بیماری را می توان تب، سردرد،گوش درد،گلودرد،بی‌اشتهایی و کوفتگی برشمرد. این بیماری معمولا با یک بد حالی عمومی، یک یادوروز قبل ازشروع علائم عمده آغاز می شود. سپس تورم غددبزاقی درناحیه بناگوش وزیرفک شروع میشود، که مدت این تورم معمولا یک دوره ۱۰ روزه خواهد بود.
یکی از شایع ترین علائم بیماری اوریون درد در هنگام جویدن و بلعیدن است. با متورم شدن غددبزاقی،در هنگام بلعیدن، درد شدیدی احساس می شود که احتمال داردبه دلیل اینکه ترشح بزاق ازغددبزاقی متوقف می شود،دهان خشک شود.این علامت ممکن است با بروز تب نیز همراه باشد. همچنین با متورم شدن غددبزاقی واقع بین فک وگوش (یا همان غدد پاروتید) دمای بدن تا ۱۰۳ درجه فارنهایت افزایش می یابد، که با ملتهب و متورم شدن غددپاروتید، این غدددر هنگام لمس‌سفت می شود و همراه با تشدیددرد در هنگام‌جویدن میباشند.
به ندرت در برخی موارد متورم شدن بیضه‌ها یا تخمدان نیز مشاهده میشود،علیرغم این علائم، اوریون بیماری خیلی خطرناکی نیست. با این وجوداگردر زمان بیماری و یا قبل و بعد از تورم غددبزاقی، گردن بیمار دچار سفتی و درد شود و همچنین علائمی مانند کاهش شنوایی،تهوع و استفراغ در وی مشاهده شود،این نشانه ها می تواند علائم بروز مننژیت ناشی از اوریون باشدکه ممکن است خطراتی را به دنبال داشته باشد و باید سریعا پزشک مربوطه را مطلع ساخت. اما اگر دمای بدن بیمار بسیار بالا رفت و دچار تب شدیدی شد یا تشنج شدید ناشی از تب در وی بروز کرد که مدت آن طولانی شد، و یا اگر رنگ وی به کبودی رفت و دچار مشکل تنفسی شد و زیر جناغ سینه اش شروع به سوزش کرد، باید فورا به اورژانس اطلاع داد.
بیماری اوریون علاوه بر اینکه باعث متورم شدن یک یا هر دو طرف صورت می شود، در برخی موارد این ویروس ممکن است سبب متورم شدن پانکراس( پانکراتیت) و یاتورم و التهاب بیضه (اورکیت) شود. حدود یک چهارم بیماران مذکر بالغی که به این بیماری مبتلا شده انددچاراورکیت میشوند، و اگر هردو بیضه گرفتار شوند در موارد بسیار نادری احتمال دارد که به عقیم شدن شخص بیمار منجر شود. یکی دیگر از علائم اختصاصی این بیماری، متورم وقرمزشدن محل خروج مجاری غددِ بزاقیِ بناگوشی است، که در دو طرف در داخل دهان، در کنار دندان های آسیاب دوم، در گونه ها بازمی‌شوند.
راه های تشخیص بیماری اوریون:
تشخیص اوریون براساس شرح حال، برقراری تماس با موارد مبتلا ودوره انکوباسیون می باشد.با بالارفتن آمیلازسرم، تشخیص پاروتیدیت تأیید میشود. همچنین با آزمایش‌های‌خون این تشخیص را تأییدمی کنند.
تشخیص اختصاصی این بیماری در حال حاضر در بیمارانی که پاروتیدیت آنها بیش از ۲ روز به طول بینجامد، در موارد ناشناخته، با بهره گیری از تست های ویرولوژیک و سرولوژیک صورت می گیرد. درفازحاد بیماری، ویروس درترشحات تنفسی فوقانی و یا ادرار مشاهده می شود. یکی از تست های تشخیصی، افزایش بارز آنتی بادی IgG است، ولی احتمال این هست که با ویروس پاراآنفلوانزا تداخل داشته باشد. همچنین تستهای پوستی دربیماری اوریون اختصاصی نیستند و حساسیت نیز ندارند و نباید به کار گرفته شوند.
عوارض بیماری اوریون:
عوارضی که بیماری اوریون در پی دارد بالقوه خطرناک و بسیار نادر هستند ، اما این ویروس می تواند علاوه بر غدد بزاقی، روی دیگر قسمت های بدن نیز اثر بگذارد.شایع ترین عارضه اوریون در کوکان مننژیت میباشد که سبب بروز علائمی همچون سردرد، سفتی گردن، تب شدید و استفراغ می شود، که خوشبختانه این علائم،به محض گرفتن مایع نخاع کاهش پیدا می کند. مننژیت معمولا خوش‌خیم بوده وبدون هیچ عارضه ماندگاری بهبود می‌یابد.
اورکیت نامی دیگر از عارضه های این بیماری (البته برای بیماران مذکر) می باشدکه همان التهاب دردناک بیضه هاست و ترس و واهمه اکثر افراد ازاین عارضه می باشد. اگرچه این عارضه (اورکیت) نادراست، اما میتواندسبب عقیمی دربزرگسالی شود. ملتهب شدن بیضه ها دراثرعفونت با ویروس اوریون درهرسنی ممکن است اتفاق افتد،امابه طورمعمول درپسرهای زیر ۱۰ سال بیشتردیده می شود. همچنین این ویروس در دختران نیزمی تواند بعد از سنین بلوغ ،باعث التهاب درتخمدانها شود،اماسبب نازایی نخواهد شد.
از دیگر عوارض اوریون که نادر هم می باشد التهاب مغزی است، علائم مغزی ممکن است مشکلات عصبی را بوجود آورد؛ اگرچه مشکل جدی است اما به ندرت اتفاق می افتد. التهاب پانکراس ( لوزالمعده) نیز دیگر عارضه اوریون است، که علائم آن شامل تهوع واستفراغ و درد درقسمت بالای شکم می باشد.
اگر مادر آبستنی در ۳ ماه اول بارداری مبتلا به ویروس اوریون شود، خطر از بین رفتن جنین افزایش می یابد.
کری عصبی هم یکی از عارضه های مهم اوریون میباشد.به این شکل که اوریون با اثر گذاشتن بروی حلزون گوش می تواند شدیدترین کاهش شنوایی رابویژه کاهش شنوایی یک طرفه برای کودکان را بوجود آورد.
راه های سرایت بیماری اوریون:
شیوع بیماری اوریون در کودکان، با ورود واکسن MMR به برنامه واکسیناسیون کشوری ایران، بسیار کاهش یافت، اما باز هم احتمال دیده شدن این بیماری وجود دارد، مخصوصا اگر کودک، واکسن سرخک،سرخجه و اوریون را نزده باشد. درمواردی حتی اگرواکسن MMR را نیز زده باشد باز هم ممکن است به این ویروس مبتلا شود،زیرا واکسن ۱۰۰% ازمبتلاشدن به اوریون جلوگیری نمیکند! بخصوص اگراین بیماری باویروسی که توان بیماریزایی بالایی دارد شیوع پیدا کند.
ویروس اوریون در صورت تماس مستقیم با ترشحات بزاقی، سرفه یا عطسه یا به طورغیرمستقیم از راه ظروف آلوده به بزاق فرد بیمار،به فرد دیگر منتقل می شود. سرایت این ویروس از ۴۸ ساعت قبل ازبروزعلائم بالینی تا ۶ روزبعد از آن ادامه دارد. این ویروس به طور میانگین ۱۸ روزنهفته می ماند. به همین علت توصیه می شود که شخص مبتلا، در طی بیماری در خانه مانده و به مدت ۹ روز ظروف خود را از دیگران جداسازی کند.کودکان تاتمام نشدن دوره‌کامل‌بیماری (حدود ۹ روزپس‌ازشروع درد) باید در خانه بمانند و مدرسه نروند.
اگرکودکی واکسینه نشده باشدوتماس بافردبیماریا اشیای آلوده به ویروس داشته باشد، قطعا به این بیماری مبتلا می شود.بعنوان مثال اگر کودکی که مبتلا به اوریون است مستقیم به سمت صورت کودک دیگری سرفه کند، ویروس وارد بدن آن کودک خواهد شد.
عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند عبارتند از:
- زندگی‌کردن در مکانهای پر جمعیت و شرایط پرازدحام.
- مسری بودن و همه‌گیری اوریون در جمعیت‌هایی که‌واکسینه نیستند.
- عدم انجام واکسیناسیون.
در صورتیکه شخصی یکبار مبتلا به اوریون شده باشد، به احتمال بسیار قوی دیگر نسبت به ویروس این بیماری بیمه شده و به آن مبتلا نمی شود.
پیشگیـری و کنترل بیماری:
واکسیناسیون بهترین راه برای پیشگیری ازاوریون است، واکسن MMRدرخانه های بهداشت و پایگاههای بهداشتی بصورت رایگان تزریق میشود. امروزه این واکسن یکى درسنین ۶-۴ سالگی ودیگرى درسن ۱۵-۱۲ سالگی به صورت زیرپوستی تزریق مى شودو کودک مصونیت کامل در برابر این بیماری را دارا می شود. یکبارابتلا به اوریون و واکسینه شدن باعث مى شود که فرد دیگرمبتلابه اوریون نشود. ( اگرچه ممکن است برای عدم ابتلا به این بیماری تضمینی وجود نداشته باشد! )
تجویز واکسن اوریون ( واکسنMMR )اغلب همراه با سرخک وسرخجه بوده، که تاثیر بسزایی دارد و خطر آن کمترازهریک به تنهایی می باشد. این واکسن حاوی سه ویروس ضعیف شده‌ی سرخک، سرخجه و اوریون می باشد که با تزریق این واکسن به طور چشم گیری شیوع این بیماری کاهش یافته است. به نظرمی‌رسدکه باتزریق روتین واکسنMMR در ایران، این سه بیماری ویروسی و مخصوصا بیماری اوریون قابل کنترل بوده و سرایت آن به افراد، به خصوص در افراد بالغ بسیار محدود شده است. تزریق این واکسن به شکل زیرپوستی می باشد و ممکن است گاها سبب اندکی تورم و سفتیِ گذرا در محل تزریق واکسن شود.
برای اولین بار این واکسن در سال ۱۹۶۷ میلادی ساخته شد و برای انسان استفاده شد،و سازمان جهانی بهداشت (WHO) این واکسن را در سال ۱۹۹۸ میلادی جزو واکسیناسیون روتینِ ۸۱ کشورجهان قرارداد. در ایران نیز این واکسن درسال ۱۳۸۲ وارد برنامه واکسیناسیون کشوری شد.
شرایط نگهداری این واکسن بگونه ایست که باید همواره دور از نور و دردمای ۲ تا ۶ درجه دریخچال قرار گیرد و حداکثر باید تا ۶ ساعت بعد از اضافه شدن آب مقطر به آن مصرف شود، اگر در این مدت استفاده نشد دیگر قابل استفاده نمی باشد و باید آن را دور ریخت.به همین علت است که تجویزاین واکسن درروزهای مشخصی باجمع‌آوری درآنروز،درمراکزبهداشتی انجام می‌گیرد.
عوارض احتمالی که این واکسن شاید داشته باشد عبارتند از:
متورم شدن غدد بزاقی،تب وتشنج،تشنج بدون تب ومننژیت؛
که این علائم به طورمعمول حداکثرتا یک ماه پس از تزریق واکسن می توانند بروز پیدا کنند و نهایتا مشکل خاصی هم برای بیمار به دنبال ندارند. به طور کلی در هر یک میلیون تزریق احتمال یک واکنش آلرژیک شدید، ۱ نفر است!
اخیرا بعضی از گزارشات و تحقیقات جدید، در مورد ارتباط واکسن MMRو اوتیسم مطالب نگران کننده ای ارائه داده اند.بااین وجود انستیتو پزشکی و مرکزکنترل وپیشگیری بیماریهای ( CDC) وگزارشات معتبردانشگاه اطفال آمریکا،بر این باورندکه هیچ توجیه علمی خاصی بین این دو وجودندارد.
افرادی که نیاز به تزریق واکسن ندارند:
این افراد عبارتند از:
- شخصی که یک تست خونی داده باشد که نشان دهنده ی ایمنی او نسبت به سرخک،سرخجه و اوریون باشد.
- در خصوص آقایان، شخصی که تولد او قبل از سال ۱۳۳۶ باشد.
- در خصوص بانوان، شخصی که متولد قبل از سال ۱۳۳۶ باشد و قصد بارداری نداشته باشد.
چنانچه شخصی شرایط بالا را ندارد و یا شامل موارد زیر باشد باید حتما واکسینه شود:
- تحصیل دردانشگاه ها و مراکز تحصیلی.
- افرادی که قصد سفر به خارج از کشور را دارند.
همچنین واکسن در موارد زیر نیز توصیه نمی شود:
- بانوی آبستن یا کسیکه در طی ۱ ماه آینده قصد بارداری را دارد.
- افرادی که دارای یک واکنش آلرژیک تهدیدکننده ی حیات نسبت به ژلاتین یاآنتی بیوتیک نئومایسین هستند.
- اشخاصی که مبتلا به یکی از بیماری های اختلال خونی، سرطان و یا بیماری تضعیف کننده سیستم ایمنی می باشند.
درکل برای ایمنی بیشتر وهمچنین جهت پیشگیری از همه گیری این بیماری،بهتراست که درهنگام ثبت نام و ورودکودکان به دبستان ومهدکودکها، والدین مدرک واکسیناسیون کامل کودک خود را ارائه دهند.
درمــــــان اوریون:
به دلیل اینکه تا قبل از نمایان شدن علائم، معمولا سرایت بیماری به افراد دیگر اتفاق افتاده است، دیگر نیازی به جدا کردن فرد بیمار از دیگر افراد خانواده نیست. ابتدا باید تشخیص داد که بین کمپرس گرم یا سرد کدام علائم بیمار را کاهش میدهد و با توجه به آن، کمپرس انتخابی را به طور متناوب بروی غدد متورمِ پاروتید یا بیضه قرار داد. برای کمپرس می توان از یک حوله گرم یا کیف یخ استفاده کرد.در این بیماری باید مرتب درجه حرارت بدن کنترل شود و اگر تب بیمار بالا بود می توان بااستفاده از یک اسفنج مرطوب،تب را پایین آورد. بهتر است تازمانیکه تب به طور کامل قطع نشده است، بیمار بخصوص بیماران بالغ تا جایی که امکان دارد استراحت کنند.
داروها:
پس از بروز اوریون، این بیماری سیرطبیعی خود را طی‌می کند. تا به امروز داروی اثر گذار خاصی جهت جلوگیری از تکثیر یا نابود کردن ویروس این بیماری تولید نشده است.داروهای ضددردی که استفاده می شوند بایدمتناسب با سن بیمار باشند تاحالت کوفتگی وبیقراری بیمارکاهش یابد. برای دردهای کم وخفیف، می توان از داروهای بدون‌نسخه ای مانند استامینوفن استفاده کرد. ولی ازمصرف آسپیرین جدا باید‌خودداری‌شود! در شرایطی که بیماری شدیدتر باشد و باعث درگیر شدن بیضه ها شود، ممکن است مسکن های قوی تر و داروهای کورتونی تجویزشود.
در بعضی موارد نیز برخی افراد داروهای گیاهی برای درمان بیماری ها استفاده می کنند، بعنوان مثال برای بیماری اوریون می توان مخلوط آب شاتوت تازه و تاج ریزی را روی گلوی بیمار مالید و بیمار آن را غرغره کند.
فعالیت:
از آنجایی که نیاز به استراحت مطلق در بستر، در این بیماری ضروری نیست و همچنین هیچ دخالتی در کاهش دادن عوارض این بیماری ندارد، فرد بیمار می تواند با توجه به حال عمومی خویش، کارها و فعالیت های طبیعی خود را انجام دهد. ( اما به طور کلی در تمام بیماری ها حتی هر چند خفیف استراحت کردن، بهبود بیماری را تسریع می بخشد.)
نکته ی بسیارحائزاهمیت این است که فردیکه به اورکیت دچارشده است باید حتما از انجام فعالیتهای فیزیکی خودداری کند،تا احتمال عقیم شدن دراین افرادکاهش پیداکند.
دوره ی سرایت این بیماری هنگامیکه تورم غدد درگیر به پایان برسد، تمام می شود.
رژیم غذایی:
درمان این بیماری به رژیم غذایی‌خاصی احتیاج ندارد. اما در در دوران بیماری، افزایش نوشیدن مایعاتی همچون چای، شیر و آب، حداقل به مقدار ۸-۶ لیوان در روز به تسریع بهبود بیماری کمک می کند.همچنین به دلیل اینکه گلوی شخص بیمار دردناک می باشد، مصرف سوپ و ماست و غذاهای نرم که بلعیدن آنها نیز آسانتر است، توصیه می شود. البته باید توجه داشت که از مصرف مایعات ترش مزه ای مانندآب پرتقال یا آبلیمو جدا خودداری کرد، چون این مایعات باعث تحریک بزاق بیمار و تشدید بیماری می شوند.
چند توصیه در زمان مراقبت از بیمار:
- توصیه می شود که والدین مانع رفتن کودکِ مبتلای خود به جمع شوند و صبر کنند تا فرزندشان بهبود کامل یابد. به طور معمول زمانی که غددبزاقى کاملا بهبود یافتند و دیگر اثری از تورم ودرد در آنها نبود، حال کودک خوب شده و می تواند به مدرسه برود.
- اگر علائمی مانند استفراغ، تبشدید، دردبیضه ها و سفتى ودردناک شدن گردن در بیمار مشاهده شد، باید سریعا به پزشک متخصص مراجعه شود.
در نهایت اینکه اوریون بیمارى خفیفى می باشدکه اگرتحت نظرپزشک متخصص درمان انجام شود، بیمار به سرعت بهبود خواهد یافت، پس دیگر جای نگرانی نیست.
در قسمت پائین وجلوی گوشها یکی ازسه زوج غددبزاقی قراردارند، که ابتلابه این بیماری باعث تورم یکی ازهردوغده بناگوشی می شود. همچنین ممکن است روی سایر اعضا مانند تخمدان، بیضه، پستان، پانکراس (لوزالمعده) و مغز هم گاهی تاثیر بگذارد. اکثر اوقات این بیماری به صورت بیماری خفیف درکودکان بروزمی‌کند،که مدت زمان زیادی طول نمی کشد و خودبه خود بعداز گذشت چند روز خوب میشود. همانطور که گفته شد اوریون، غددبزاقی گونه راتحت تاثیر قرار می دهد و خط فک و قسمت زیر گوش را متورم و دردناک میسازد. ممکن است این تورم فقط دریک سمت یا در هردو سمت صورت،خود را نمایان کند. در برخی موارد متورم شدن یک سمت صورت ممکن است چند روز قبل از تورم سمت دیگر اتفاق افتد. عفونتهای دیگری نیز همچون پاراآنفلونزا یا ویروسهای باکتریایی ممکن است حالتی مانند بیماری اوریون را بوجود آورند.ویروسی که دربزاق بیماران یافت میشود را می توان علت این بیماری دانست. مدت زمانی که این ویروس در بزاق وجود دارد تقریبا یک دوره شش روزه قبل از متورم شدن غدد بزاقی تا اتمام تورم این غدد است. شیوع این بیماری به طور معمول درفصل زمستان واوایل بهار است.بروز این بیماری‌درهرسنی‌می‌تواند باشد ولی‌کودکان بین ۱۲-۲ سال بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. در خصوص بزرگسالان نیز احتمال ابتلا به این بیماری حدود ۱۰% است.
علائم بیماری اوریون
علائم اوریون به طور معمول دو تا سه هفته بعد از ورود ویروس و عفونت به بدن آغاز می شود، که در یک سوم افراد این عفونت بدون علامت می باشد. نخستین و شایع ترین علائم این بیماری را می توان تب، سردرد،گوش درد،گلودرد،بی‌اشتهایی و کوفتگی برشمرد. این بیماری معمولا با یک بد حالی عمومی، یک یادوروز قبل ازشروع علائم عمده آغاز می شود. سپس تورم غددبزاقی درناحیه بناگوش وزیرفک شروع میشود، که مدت این تورم معمولا یک دوره ۱۰ روزه خواهد بود.
یکی از شایع ترین علائم بیماری اوریون درد در هنگام جویدن و بلعیدن است. با متورم شدن غددبزاقی،در هنگام بلعیدن، درد شدیدی احساس می شود که احتمال داردبه دلیل اینکه ترشح بزاق ازغددبزاقی متوقف می شود،دهان خشک شود.این علامت ممکن است با بروز تب نیز همراه باشد. همچنین با متورم شدن غددبزاقی واقع بین فک وگوش (یا همان غدد پاروتید) دمای بدن تا ۱۰۳ درجه فارنهایت افزایش می یابد، که با ملتهب و متورم شدن غددپاروتید، این غدددر هنگام لمس‌سفت می شود و همراه با تشدیددرد در هنگام‌جویدن میباشند.
به ندرت در برخی موارد متورم شدن بیضه‌ها یا تخمدان نیز مشاهده میشود،علیرغم این علائم، اوریون بیماری خیلی خطرناکی نیست. با این وجوداگردر زمان بیماری و یا قبل و بعد از تورم غددبزاقی، گردن بیمار دچار سفتی و درد شود و همچنین علائمی مانند کاهش شنوایی،تهوع و استفراغ در وی مشاهده شود،این نشانه ها می تواند علائم بروز مننژیت ناشی از اوریون باشدکه ممکن است خطراتی را به دنبال داشته باشد و باید سریعا پزشک مربوطه را مطلع ساخت. اما اگر دمای بدن بیمار بسیار بالا رفت و دچار تب شدیدی شد یا تشنج شدید ناشی از تب در وی بروز کرد که مدت آن طولانی شد، و یا اگر رنگ وی به کبودی رفت و دچار مشکل تنفسی شد و زیر جناغ سینه اش شروع به سوزش کرد، باید فورا به اورژانس اطلاع داد.
بیماری اوریون علاوه بر اینکه باعث متورم شدن یک یا هر دو طرف صورت می شود، در برخی موارد این ویروس ممکن است سبب متورم شدن پانکراس( پانکراتیت) و یاتورم و التهاب بیضه (اورکیت) شود. حدود یک چهارم بیماران مذکر بالغی که به این بیماری مبتلا شده انددچاراورکیت میشوند، و اگر هردو بیضه گرفتار شوند در موارد بسیار نادری احتمال دارد که به عقیم شدن شخص بیمار منجر شود. یکی دیگر از علائم اختصاصی این بیماری، متورم وقرمزشدن محل خروج مجاری غددِ بزاقیِ بناگوشی است، که در دو طرف در داخل دهان، در کنار دندان های آسیاب دوم، در گونه ها بازمی‌شوند.
راه های تشخیص بیماری اوریون:
تشخیص اوریون براساس شرح حال، برقراری تماس با موارد مبتلا ودوره انکوباسیون می باشد.با بالارفتن آمیلازسرم، تشخیص پاروتیدیت تأیید میشود. همچنین با آزمایش‌های‌خون این تشخیص را تأییدمی کنند.
تشخیص اختصاصی این بیماری در حال حاضر در بیمارانی که پاروتیدیت آنها بیش از ۲ روز به طول بینجامد، در موارد ناشناخته، با بهره گیری از تست های ویرولوژیک و سرولوژیک صورت می گیرد. درفازحاد بیماری، ویروس درترشحات تنفسی فوقانی و یا ادرار مشاهده می شود. یکی از تست های تشخیصی، افزایش بارز آنتی بادی IgG است، ولی احتمال این هست که با ویروس پاراآنفلوانزا تداخل داشته باشد. همچنین تستهای پوستی دربیماری اوریون اختصاصی نیستند و حساسیت نیز ندارند و نباید به کار گرفته شوند.
عوارض بیماری اوریون:
عوارضی که بیماری اوریون در پی دارد بالقوه خطرناک و بسیار نادر هستند ، اما این ویروس می تواند علاوه بر غدد بزاقی، روی دیگر قسمت های بدن نیز اثر بگذارد.شایع ترین عارضه اوریون در کوکان مننژیت میباشد که سبب بروز علائمی همچون سردرد، سفتی گردن، تب شدید و استفراغ می شود، که خوشبختانه این علائم،به محض گرفتن مایع نخاع کاهش پیدا می کند. مننژیت معمولا خوش‌خیم بوده وبدون هیچ عارضه ماندگاری بهبود می‌یابد.
اورکیت نامی دیگر از عارضه های این بیماری (البته برای بیماران مذکر) می باشدکه همان التهاب دردناک بیضه هاست و ترس و واهمه اکثر افراد ازاین عارضه می باشد. اگرچه این عارضه (اورکیت) نادراست، اما میتواندسبب عقیمی دربزرگسالی شود. ملتهب شدن بیضه ها دراثرعفونت با ویروس اوریون درهرسنی ممکن است اتفاق افتد،امابه طورمعمول درپسرهای زیر ۱۰ سال بیشتردیده می شود. همچنین این ویروس در دختران نیزمی تواند بعد از سنین بلوغ ،باعث التهاب درتخمدانها شود،اماسبب نازایی نخواهد شد.
از دیگر عوارض اوریون که نادر هم می باشد التهاب مغزی است، علائم مغزی ممکن است مشکلات عصبی را بوجود آورد؛ اگرچه مشکل جدی است اما به ندرت اتفاق می افتد. التهاب پانکراس ( لوزالمعده) نیز دیگر عارضه اوریون است، که علائم آن شامل تهوع واستفراغ و درد درقسمت بالای شکم می باشد.
اگر مادر آبستنی در ۳ ماه اول بارداری مبتلا به ویروس اوریون شود، خطر از بین رفتن جنین افزایش می یابد.
کری عصبی هم یکی از عارضه های مهم اوریون میباشد.به این شکل که اوریون با اثر گذاشتن بروی حلزون گوش می تواند شدیدترین کاهش شنوایی رابویژه کاهش شنوایی یک طرفه برای کودکان را بوجود آورد.
راه های سرایت بیماری اوریون:
شیوع بیماری اوریون در کودکان، با ورود واکسن MMR به برنامه واکسیناسیون کشوری ایران، بسیار کاهش یافت، اما باز هم احتمال دیده شدن این بیماری وجود دارد، مخصوصا اگر کودک، واکسن سرخک،سرخجه و اوریون را نزده باشد. درمواردی حتی اگرواکسن MMR را نیز زده باشد باز هم ممکن است به این ویروس مبتلا شود،زیرا واکسن ۱۰۰% ازمبتلاشدن به اوریون جلوگیری نمیکند! بخصوص اگراین بیماری باویروسی که توان بیماریزایی بالایی دارد شیوع پیدا کند.
ویروس اوریون در صورت تماس مستقیم با ترشحات بزاقی، سرفه یا عطسه یا به طورغیرمستقیم از راه ظروف آلوده به بزاق فرد بیمار،به فرد دیگر منتقل می شود. سرایت این ویروس از ۴۸ ساعت قبل ازبروزعلائم بالینی تا ۶ روزبعد از آن ادامه دارد. این ویروس به طور میانگین ۱۸ روزنهفته می ماند. به همین علت توصیه می شود که شخص مبتلا، در طی بیماری در خانه مانده و به مدت ۹ روز ظروف خود را از دیگران جداسازی کند.کودکان تاتمام نشدن دوره‌کامل‌بیماری (حدود ۹ روزپس‌ازشروع درد) باید در خانه بمانند و مدرسه نروند.
اگرکودکی واکسینه نشده باشدوتماس بافردبیماریا اشیای آلوده به ویروس داشته باشد، قطعا به این بیماری مبتلا می شود.بعنوان مثال اگر کودکی که مبتلا به اوریون است مستقیم به سمت صورت کودک دیگری سرفه کند، ویروس وارد بدن آن کودک خواهد شد.
عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند عبارتند از:
- زندگی‌کردن در مکانهای پر جمعیت و شرایط پرازدحام.
- مسری بودن و همه‌گیری اوریون در جمعیت‌هایی که‌واکسینه نیستند.
- عدم انجام واکسیناسیون.
در صورتیکه شخصی یکبار مبتلا به اوریون شده باشد، به احتمال بسیار قوی دیگر نسبت به ویروس این بیماری بیمه شده و به آن مبتلا نمی شود.
پیشگیـری و کنترل بیماری:
واکسیناسیون بهترین راه برای پیشگیری ازاوریون است، واکسن MMRدرخانه های بهداشت و پایگاههای بهداشتی بصورت رایگان تزریق میشود. امروزه این واکسن یکى درسنین ۶-۴ سالگی ودیگرى درسن ۱۵-۱۲ سالگی به صورت زیرپوستی تزریق مى شودو کودک مصونیت کامل در برابر این بیماری را دارا می شود. یکبارابتلا به اوریون و واکسینه شدن باعث مى شود که فرد دیگرمبتلابه اوریون نشود. ( اگرچه ممکن است برای عدم ابتلا به این بیماری تضمینی وجود نداشته باشد! )
تجویز واکسن اوریون ( واکسنMMR )اغلب همراه با سرخک وسرخجه بوده، که تاثیر بسزایی دارد و خطر آن کمترازهریک به تنهایی می باشد. این واکسن حاوی سه ویروس ضعیف شده‌ی سرخک، سرخجه و اوریون می باشد که با تزریق این واکسن به طور چشم گیری شیوع این بیماری کاهش یافته است. به نظرمی‌رسدکه باتزریق روتین واکسنMMR در ایران، این سه بیماری ویروسی و مخصوصا بیماری اوریون قابل کنترل بوده و سرایت آن به افراد، به خصوص در افراد بالغ بسیار محدود شده است. تزریق این واکسن به شکل زیرپوستی می باشد و ممکن است گاها سبب اندکی تورم و سفتیِ گذرا در محل تزریق واکسن شود.
برای اولین بار این واکسن در سال ۱۹۶۷ میلادی ساخته شد و برای انسان استفاده شد،و سازمان جهانی بهداشت (WHO) این واکسن را در سال ۱۹۹۸ میلادی جزو واکسیناسیون روتینِ ۸۱ کشورجهان قرارداد. در ایران نیز این واکسن درسال ۱۳۸۲ وارد برنامه واکسیناسیون کشوری شد.
شرایط نگهداری این واکسن بگونه ایست که باید همواره دور از نور و دردمای ۲ تا ۶ درجه دریخچال قرار گیرد و حداکثر باید تا ۶ ساعت بعد از اضافه شدن آب مقطر به آن مصرف شود، اگر در این مدت استفاده نشد دیگر قابل استفاده نمی باشد و باید آن را دور ریخت.به همین علت است که تجویزاین واکسن درروزهای مشخصی باجمع‌آوری درآنروز،درمراکزبهداشتی انجام می‌گیرد.
عوارض احتمالی که این واکسن شاید داشته باشد عبارتند از:
متورم شدن غدد بزاقی،تب وتشنج،تشنج بدون تب ومننژیت؛
که این علائم به طورمعمول حداکثرتا یک ماه پس از تزریق واکسن می توانند بروز پیدا کنند و نهایتا مشکل خاصی هم برای بیمار به دنبال ندارند. به طور کلی در هر یک میلیون تزریق احتمال یک واکنش آلرژیک شدید، ۱ نفر است!
اخیرا بعضی از گزارشات و تحقیقات جدید، در مورد ارتباط واکسن MMRو اوتیسم مطالب نگران کننده ای ارائه داده اند.بااین وجود انستیتو پزشکی و مرکزکنترل وپیشگیری بیماریهای ( CDC) وگزارشات معتبردانشگاه اطفال آمریکا،بر این باورندکه هیچ توجیه علمی خاصی بین این دو وجودندارد.
افرادی که نیاز به تزریق واکسن ندارند:
این افراد عبارتند از:
- شخصی که یک تست خونی داده باشد که نشان دهنده ی ایمنی او نسبت به سرخک،سرخجه و اوریون باشد.
- در خصوص آقایان، شخصی که تولد او قبل از سال ۱۳۳۶ باشد.
- در خصوص بانوان، شخصی که متولد قبل از سال ۱۳۳۶ باشد و قصد بارداری نداشته باشد.
چنانچه شخصی شرایط بالا را ندارد و یا شامل موارد زیر باشد باید حتما واکسینه شود:
- تحصیل دردانشگاه ها و مراکز تحصیلی.
- افرادی که قصد سفر به خارج از کشور را دارند.
همچنین واکسن در موارد زیر نیز توصیه نمی شود:
- بانوی آبستن یا کسیکه در طی ۱ ماه آینده قصد بارداری را دارد.
- افرادی که دارای یک واکنش آلرژیک تهدیدکننده ی حیات نسبت به ژلاتین یاآنتی بیوتیک نئومایسین هستند.
- اشخاصی که مبتلا به یکی از بیماری های اختلال خونی، سرطان و یا بیماری تضعیف کننده سیستم ایمنی می باشند.
درکل برای ایمنی بیشتر وهمچنین جهت پیشگیری از همه گیری این بیماری،بهتراست که درهنگام ثبت نام و ورودکودکان به دبستان ومهدکودکها، والدین مدرک واکسیناسیون کامل کودک خود را ارائه دهند.
درمــــــان اوریون:
به دلیل اینکه تا قبل از نمایان شدن علائم، معمولا سرایت بیماری به افراد دیگر اتفاق افتاده است، دیگر نیازی به جدا کردن فرد بیمار از دیگر افراد خانواده نیست. ابتدا باید تشخیص داد که بین کمپرس گرم یا سرد کدام علائم بیمار را کاهش میدهد و با توجه به آن، کمپرس انتخابی را به طور متناوب بروی غدد متورمِ پاروتید یا بیضه قرار داد. برای کمپرس می توان از یک حوله گرم یا کیف یخ استفاده کرد.در این بیماری باید مرتب درجه حرارت بدن کنترل شود و اگر تب بیمار بالا بود می توان بااستفاده از یک اسفنج مرطوب،تب را پایین آورد. بهتر است تازمانیکه تب به طور کامل قطع نشده است، بیمار بخصوص بیماران بالغ تا جایی که امکان دارد استراحت کنند.
داروها:
پس از بروز اوریون، این بیماری سیرطبیعی خود را طی‌می کند. تا به امروز داروی اثر گذار خاصی جهت جلوگیری از تکثیر یا نابود کردن ویروس این بیماری تولید نشده است.داروهای ضددردی که استفاده می شوند بایدمتناسب با سن بیمار باشند تاحالت کوفتگی وبیقراری بیمارکاهش یابد. برای دردهای کم وخفیف، می توان از داروهای بدون‌نسخه ای مانند استامینوفن استفاده کرد. ولی ازمصرف آسپیرین جدا باید‌خودداری‌شود! در شرایطی که بیماری شدیدتر باشد و باعث درگیر شدن بیضه ها شود، ممکن است مسکن های قوی تر و داروهای کورتونی تجویزشود.
در بعضی موارد نیز برخی افراد داروهای گیاهی برای درمان بیماری ها استفاده می کنند، بعنوان مثال برای بیماری اوریون می توان مخلوط آب شاتوت تازه و تاج ریزی را روی گلوی بیمار مالید و بیمار آن را غرغره کند.
فعالیت:
از آنجایی که نیاز به استراحت مطلق در بستر، در این بیماری ضروری نیست و همچنین هیچ دخالتی در کاهش دادن عوارض این بیماری ندارد، فرد بیمار می تواند با توجه به حال عمومی خویش، کارها و فعالیت های طبیعی خود را انجام دهد. ( اما به طور کلی در تمام بیماری ها حتی هر چند خفیف استراحت کردن، بهبود بیماری را تسریع می بخشد.)
نکته ی بسیارحائزاهمیت این است که فردیکه به اورکیت دچارشده است باید حتما از انجام فعالیتهای فیزیکی خودداری کند،تا احتمال عقیم شدن دراین افرادکاهش پیداکند.
دوره ی سرایت این بیماری هنگامیکه تورم غدد درگیر به پایان برسد، تمام می شود.
رژیم غذایی:
درمان این بیماری به رژیم غذایی‌خاصی احتیاج ندارد. اما در در دوران بیماری، افزایش نوشیدن مایعاتی همچون چای، شیر و آب، حداقل به مقدار ۸-۶ لیوان در روز به تسریع بهبود بیماری کمک می کند.همچنین به دلیل اینکه گلوی شخص بیمار دردناک می باشد، مصرف سوپ و ماست و غذاهای نرم که بلعیدن آنها نیز آسانتر است، توصیه می شود. البته باید توجه داشت که از مصرف مایعات ترش مزه ای مانندآب پرتقال یا آبلیمو جدا خودداری کرد، چون این مایعات باعث تحریک بزاق بیمار و تشدید بیماری می شوند.
چند توصیه در زمان مراقبت از بیمار:
- توصیه می شود که والدین مانع رفتن کودکِ مبتلای خود به جمع شوند و صبر کنند تا فرزندشان بهبود کامل یابد. به طور معمول زمانی که غددبزاقى کاملا بهبود یافتند و دیگر اثری از تورم ودرد در آنها نبود، حال کودک خوب شده و می تواند به مدرسه برود.
- اگر علائمی مانند استفراغ، تبشدید، دردبیضه ها و سفتى ودردناک شدن گردن در بیمار مشاهده شد، باید سریعا به پزشک متخصص مراجعه شود.
در نهایت اینکه اوریون بیمارى خفیفى می باشدکه اگرتحت نظرپزشک متخصص درمان انجام شود، بیمار به سرعت بهبود خواهد یافت، پس دیگر جای نگرانی نیست.
پ
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼