زایمان سزارین یا طبیعی، حتما بخوانید

در بررسی های دلایل افزایش تمایل زنان به زایمان به روش سزارین، ترس بانوان از دردهای زایمانی و مراحل آن یکی از مهم ترین علل به شمار می‌رود. این ترس مخصوصا در میان بانوانی که برای نخستین بار مادر می‌شوند به مراتب بیشتر است و اگر در گفت وگوهای زنانه با بانوانی که تجربه سختی در این زمینه دارند نیز مشورت کنند، ترس بر آنها بیشتر از بیش غلبه می‌کند.
معصومه عبدالهی که یک فرزند15 ساله دارد از نخستین تجربه بارداری خود که در واقع آخرین آن هم بوده است می‌گوید: با همسر برادرم که تجربه دو زایمان را داشت، صحبت کرده بودم. او آنقدر از سیکل زایمان به طور وحشتناکی تعریف کرد که من تمام روحیه و انگیز ه خود را برای زایمان طبیعی از دست دادم و به اصرارخودم و با این بهانه که یک فرزند بیشتر نمی‌خواهم آن را هم به روش سزارین به دنیا می‌آورم، سزارین شدم.

زنان اول زا، ترس بیشتری را نسبت به زنان چند زا تجربه می کنند و پیامدهای زایمانی اولین زایمان در زایمان های بعدی تأثیر می گذارد، از این رو شیوع سزارین در زایمان اول بیشتر از زایمان های بعدی است همچنین به دلیل نبود آگاهی های لازم در بیشتر خانواده ها و نبود بخش های مشاوره برای ابهام زدایی و شفاف کردن موضوع روش زایمان و مزایا و معایب هر کدام از روش های مذکور رویکرد مادران به انجام عمل سزارین روز به روز بیشتر شده است به غیر از نقش فردی زنان زمینه ها و ساختارهای فرهنگی،اجتماعی جامعه نیز در گسترش روز افزون زنان به سزارین دخیل است.
از طرف دیگر، گسترش فرهنگ سزارین در نخستین زایمان به تکرار سزارین و در نهایت افزایش تعداد زایمان های سزارین در کشور منجر شده است.

دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و زایمان در این باره می گوید: چندین دهه اعتقاد بر این بود، رحمی که قبلا طی سزارین برش خورده، خطر بالایی برای پاره شدن در حین زایمان طبیعی دارد و به همین دلیل شعار یک بار سزارین، همیشه سزارین باب شد، اما به نظر می‌رسد این شعار کمی اغراق‌آمیز است.
وی می‌افزاید: علت اصلی اعتقاد متخصصان مبنی بر غیرممکن بودن زایمان طبیعی پس از سزارین این بود که در گذشته همیشه از برش عمودی روی رحم استفاده می‌شد که خطر پارگی رحم حین زایمان طبیعی در آن بالاست، اما امروزه بیشتر سزارین‌ها با برش روی سگمان تحتانی انجام می‌شود و خطر پارگی رحم حین زایمان در این نوع برش بسیار کمتر از برش عمودی است. به همین دلیل به نظر می‌رسد پزشکان و بیماران باید در دیدگاه خود تجدید‌نظر کنند.
این متخصص زنان و زایمان با توجه به این‌که در زنانی که قبلا سزارین شده‌اند، خطر پارگی رحم هنوز بالاست، افرادی را که کاندیدا‌های مناسب عمل هستند، باید شناسایی کرد و به آنها اجازه زایمان طبیعی داد، افزود: زنانی که یک سزارین با برش افقی در پایین رحم (برش عرضی تحتانی) داشته اند، کاندیدای مناسبی برای زایمان طبیعی بعد از آن می باشند.

دو نوع برش رحم در جراحی سزارین عبارتند از:

۱- برش افقی، در بخش پایینی و نازک‌تر رحم : این نوع بُرش که در اکثر جراحی‌های سزارین از آن استفاده می‌شود، شانس فرد برای انجام زایمان طبیعی پس از سزارین را بیشتر می‌کند.

۲- برش عمودی از بالا تا پایین و در طول سراسر ماهیچه‌های رحم : در صورت انجام گرفتن این نوع برش در جراحی سزارین، خطر زایمان طبیعی بعد از آن بالا می‌رود و ممکن است زایمان طبیعی پس از این نوع جراحی سزارین موجب پارگی عضلات رحم شود.

البته نوع بُرشی که روی پوستتان خورده است، لزوما مشابه و در جهت نوع بُرشی که روی رحمتان انجام شده است نیست.
زنانی که یک سزارین با برش افقی در پایین رحم (برش عرضی تحتانی) داشته اند، کاندیدای مناسبی برای زایمان طبیعی بعد از آن می باشند.

در موارد زیر برای انجام زایمان طبیعی پس از سزارین باید احتیاط کرد:

- خانم هایی که سابقه دو بار سزارین قبلی با استفاده از برش عرضی تحتانی داشته اند.

- خانم هایی که سابقه یک سزارین با برش عرضی تحتانی داشته اند و اکنون دوقلو باردار می باشند.

- خانم هایی که سابقه یک نوبت سزارین قبلی را دارند، اما از نوع برش ایجاد شده اطلاعی ندارند.

- برخی خانم ها قطعا کاندید مناسبی برای زایمان طبیعی بعد از یک سزارین نمی باشند. اینها زنانی هستند که برش عمودی بر روی رحم داشته اند و یا عوارض جدی حاملگی نظیر جفت سرراهی را تجربه کرده اند.

اگر شما علاقمند به انجام زایمان طبیعی پس از سزارین هستید، با پزشک خود صحبت کنید و سپس مزایا و معایب آن را بسنجید. همین‌طور از قبل این مسأله را با بیمارستانی که می‌خواهید در آن زایمان انجام دهید مطرح کنید تا مطمئن شوید که آنها اجازه انجام این گونه زایمان را به شما می‌دهند یا نه.
در منشور حقوق بیمار، مصوب وزارت بهداشت در بند سوم حق انتخاب بیمار را بدین شکل محترم شمرده است. «حق انتخاب و تصمیم‌گیری آزادانه بیمار در دریافت خدمات سلامت باید محترم شمرده شود.» در تبصره ۳-۱-۴ درباره محدوده انتخاب بیمار گفته است: «قبول یا رد درمان های پیشنهادی پس از آگاهی از عوارض احتمالی ناشی از پذیرش یا رد آن مگر در موارد خودکشی یا مواردی که امتناع از درمان شخص دیگری را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد» بنابراین بر مبنای منشور حقوق بیمار، قبول یا رد آگاهانه روش های درمانی جزیی از حقوق بیمار است. استثنائات این تبصره نیز ربطی به سزارین ندارد. به عنوان مثال بیمار مبتلا به ابولا نمی‌تواند روشی درمانی را انتخاب کند که بقیه افراد جامعه در معرض ابتلا به این بیماری قرار بگیرند. بنابراین انجام سزارین بر مبنای خواست بیمار نه تنها منافاتی با منشور حقوق بیمار ندارد بلکه انجام زایمان طبیعی بر خلاف میل و رضایت بیمار واضحا در تضاد با بند سوم این منشور است.
ایده تک فرزندی در بین زوج های جوان، که پیرو اجرای مداوم برنامه تنظیم خانواده و کاهش جمعیت بین چند دهه گذشته در ایران نفوذ نموده است موجب شده زنان جوان ترجیح دهند نخستین و تنها زایمانشان بدون درد و تغیر فرم بدن همراه باشد و به جهت تصمیم یه تک فرزندی یا دو فرزندی به بستن لوله های رحمی اقدام کنند در حالی که تمایل برای بستن لوله ها معیار قطعی برای سزارین نمی باشد.

ترجیح و مصلحت عاملان زایمان و همچنین مسائل فرهنگی نقش مهمی در اولویت های مادر و درخواست وی برای سزارین ایفا می کند، عاملان زایمان یکی از معتمدترین افراد از طرف خانواده ها برای ارائه مشاوره به منظور تعیین نوع زایمان است و نوع زایمان پیش نهادی آنها نقش انکار پذیری در زایمان ترجیحی زنان باردار دارد در واقع سو گیری اشتباه افراد نسبت به عمل سزارین می تواند در اثر عواملی نظیر ترقیب بیماران توسط پزشکان یا سایر دوستان و آشنایان و یا بار اجتماعی عمل سزارین باشد که به عنوان یک روش زایمان مناسب برای افراد مرفه و حتی غیر مرفه مطرح است.

فهمیه شورچی در گفت وگو با خبرنگار طنین یاس با بیان اینکه همسرم با بچه دار شدنمان موافع نبود و به اصرار صاحب یک فرزند شدیم، گفت: در همان دوران بارداری با همسرم توافق کردیم که برای جلوگیری از فرزندار شدن همزمان با زایمان لوله های رحمی من نیز بسته شوند! البته من با این کار موافق نبودم و شرط خود را بستن لوله او - وازکتومی - گذاشتم.
وی ادامه داد: طی مشورتی که با خانواده و دوستانم داشتم ، این تصمیم را گرفتم که با عمل سزارین فرزند خود را به دنیا آورده و همان زمان نیز به اصرار خودم در بیمارستان خصوصی لوله هایم را نیز ببندم!

ملاحظات اخلاق پزشکی
نتایج مطالعات نشان می دهد زنان بارداری که قصد انجام عمل سزارین را دارند آگاهی چندانی نسبت به موضوع ندارند، برخی از مادران به لحاظ نداشتن آگاهی از فواید و مضرات این نوع روش به آن تن می دهند در حالی که برخی دیگر علارقم توصیه های پزشک و ماما به زایمان طبیعی به سزارین تن می دهند.
نتیجه گیری اکثر کارهای تحقیقاتی به این صورت است که در صورت درخواست مادر برای زایمان به شیوه‌ جراحی، باید این مساله به دقت بین وی و پزشک مورد بحث قرار گرفته و چهار عنصر اصلی کاربردی اخلاق پزشکی، شامل سود رسانی، ضرر نرساندن، حفظ اتونومی بیمار (شامل رضایت آگاهانه و امتناع آگاهانه)، عدالت و صداقت، در نظر گرفته شوند. اگر درخواست آگاهانه باشد، یعنی اگر زن باردار اطلاعات صحیح و کامل را در مورد خطرات و جایگزین‌های زایمان طبیعی دریافت کند، زایمان سزارین طبق درخواست وی می‌تواند صورت گرفته و بحث کم‌تری نیز ایجاد می‌شود.

اتونومیی پزشک و آموزش پزشکی وی را ملزم می کند به بیمار آگاهی داده و بهترین عمل را انتخاب کند. از دیدگاه اخلاقی باید به آتونومیی بیمار احترام گذاشته شده و انتخاب آگاهانه محفوظ باشد، به نظر می رسد این دو عامل از مهم ترین چالش های موجود در سزارین انتخابی هستند چرا که برخی از مادران به لحاظ نداشتن آگاهی به سزارین تن می دهند در حالی که برخی دیگر علیرقم توصیه های پزشک و ماما به زایمان طبیعی، سزارین را انتخاب می کنند و البته در اساس دستورات دین مبین اسلام حق جنین و سلامت وی مهم بوده و نمی توان بدون در نظر گرفتن حق جنین و سلامت وی تنها بر اساس درخواست مادر ، تصمیمی گرفت که به سلامت جنین آسیب رساند.
همچنین بر اساس نظریه کمیته فدراسیون بین المللی زنان و مامایی درباره جنبه های اخلاقی باروری انسان انجام دادن سزارین بدون دلایل پزشکی امری غیر اخلاقی است، براساس نظریه پزشکی تدافعی پزشکان جوان متخصص زنان و زایمان برای کاهشی احتمال شکایت خانواده ها و به ویژه همسر زنان باردار در مورد خطاهای پزشکی و خطرات زایمان طبیعی و نیز امکان مدیریت زمان در زندگی شخصی خویش و حل تعارض نقش های شغلی و خانوادگی، به سمت یک روش محافظه کارانه با خطر کمتر برای پزشک و البته خطر بیشتر برای مادر مانند سزارین گرایش میابند.