بیماری زردی در نوزادان، درمان با مهتابی؟
زردی در ۲۴ ساعت نخست تولد ظاهر شود و سطح بیلیروبین خون بالاتر از ۱۲ میلیگرم در دسی لیتر باشد و بیش از ۷ روز به طول انجامد زردی پاتولوژیک میگویند.
به زرد شدن پوست نوزادان به علت افزایش "ببلیروبین" خون اعم از مستقیم و یا غیر مستقیم زردی میگویند. وی گفت: بیلیروبین مادهای شیمیایی است که در اثر تخریب طبیعی سلولهای قرمز پیر تولید میشود؛ در نوزادانی که سطح بیلیروبین بالاتری دارند تعداد گلبولهای قرمز حامل اکسیژن در آنها بیشتر و از آنجایی که کبد آنها تازه است این بیلیروبین اضافه را قادر نیستند متابولیزه کنند. *زردی شایعترین مشکل در نوزادان این فوقتخصص اطفال شایعترین مشکل در دوران نوزادی را "زردی نوزادی" دانست و افزود: تقریباً همه نوزادان در طی هفته نخست تولد انواع خفیف زردی را تجربه میکنند، نیمی از آنها قابل مشاهده است؛ همین مسئله منجر به نگرانی و اضطراب خانواده و پزشکان میشود.
سلطانزاده با اشاره به اینکه زردی دارای ۲ نوع فیزیولوژیک و پاتولوژیک است، ادامه داد: در زردی فیزیولوژیک که به آن زردی طبیعی میگویند، از روز سوم یا چهارم تولد شروع و ۷ تا ۱۰ روز از بین میرود؛ این نوع از زردی خطری برای نوزاد ندارد و میزان حداکثر زردی فیزیولوژیک بر اساس تغذیه نوزاد (شیرخشک و شیر مادر، نژاد، منطقه جغرافیایی زندگی) متفاوت است. وی در ادامه این مطلب افزود: اکثر نوزادان نارس دچار زردی میشوند و واژه زردی فیزیولوژیک برای نوزادان نارس کاربردی ندارد چرا که مقادیر نسبتاً پایینتر این بیماری برای آنها خطرناک و نیاز به درمانهای اساسیتری دارند.
عدم درمان زردی پاتولوژیک مغز را دچار مشکل میکند
استاد دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی زردی پاتولوژیک را خطرناک دانست و ادامه داد: اگر زردی در 24 ساعت نخست تولد ظاهر شود و سطح بیلیروبین خون بالاتر از 12 میلیگرم در دسی لیتر باشد و بیش از 7 روز به طول انجامد زردی پاتولوژیک میگویند؛ در صورتی که این نوع از زردی به موقع تشخیص و درمان نشود بر روی مغز کودک تأثیر سوء خواهد گذاشت.
نحوه تشخیص زردی در نوزادان
این فوقتخصص بیماریهای کودکان در مورد نحوه تشخیص زردی در نوزادان اظهار داشت: در معاینات معمولی بالینی زردی نوزادان بررسی میشود، برای معاینه ابتدا با فشار انگشت، ناحیهای از پوست را از خون خالی کرده و با این کار مشاهده رنگ پوست و بافت زیر جلدی در این منطقه صورت میگیرد. وی در ادامه این مطلب تأکید کرد: نکته مهم در خصوص معاینه تشخیص زردی در نوزادان این است که در محل معاینه نور کافی مناسب و ترجیحاً نور طبیعی وجود داشته باشد البته در بعضی از موارد ممکن است تخمین شدت زردی از طریق معاینه گمراهکننده باشد به همین دلیل در نوزادانی که رنگ پوست تیره دارند بهتر است برای تشخیص شدت زردی فتوتراپی به عمل آید.
اجتناب از معاینات بالینی برای تشخیص زردی
سلطانزاده بیان داشت: در صورت مشاهده بالینی زردی در 24 ساعت اول تولد، باید بیلیروبین خون نوزاد اندازهگیری شود و از تخمین شدت زردی با معاینات بالینی اکیداً اجتناب شود. وی در ادامه این مطلب افزود: اگر از زردی خیلی شدید جلوگیری شود از بسیاری از عوارض ناشی از این بیماری پیشگیری میشود برای این منظور اندازهگیری بیلیروبین در صورت وجود عوامل خطرزا باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد و پزشکان باید اقدامات لازم را در این راستا انجام دهند. این فوق تخصص کودکان در خصوص عواملی که میتواند زردی را خطرساز کند، اظهار داشت: مشاهده زردی در 24 ساعت نخست تولد، ناسازگاریهای گروههای خونی، آنزیم کم، سن بارداری کمتر از 37 هفته که نوزاد کمتر از این زمان متولد شود، خونمردگیهای وسیع، کاهش وزن نوزاد، نژاد آسیایی شرقی از جمله فاکتورهای خطرزا در زردی نوزادان به شمار میرود. وی به عوامل کم خطرزا بودن بر زردی نوزادان اشاره کرد و گفت: افزایش مختصر زردی قبل از ترخیص نوزاد، سن بارداری 37 تا 38 هفته، مشاهده زردی قبل از ترخیص، وجود زردی در دیگر فرزندان، نوزادان با وزن سنگین و مادران دیابتی از جمله این عوامل به شمار میرود.
زردی در نوزادان پسر بیشتر دیده میشود
این فوق تخصص بیماریهای کودکان با بیان اینکه زردی در نوزادان پسر بیشتر دیده میشود، گفت: متأسفانه بسیاری از بیمارستانها با رعایت نکردن نکاتی در خصوص زردی نوزادان مسائلی را به وجود آورده و والدین و نوزاد را دچار مشکل میکنند؛ یکی از این مشکلات این است که در کشور ما ترخیص نوزادان زود انجام میشود و هنگام ترخیص اندازهگیری زردی صورت نمیگیرد. وی در ادامه این مطلب اضافه کرد: در بیمارستان و زایشگاههای کشور نوزاد را کمتر از ۲۴ ساعت پس از تولد مرخص میکنند این کار باعث شده که نوزاد مورد اندازهگیری دقیق زردی قرار نگیرد. سلطانزاده با اشاره به اینکه تشخیص زردی در نوزادان از اهمیت زیادی دارد، در خصوص زمان توصیه شده برای معاینه نوزادان اظهار داشت: اگر زمان ترخیص نوزاد قبل از ۲۴ ساعت پس از تولد باشد باید در ۳ روزگی نوزاد معاینه شود، اگر ترخیص بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از تولد بود طفل باید در ۴ روزگی و ترخیص نوزاد ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از تولد باید جهت اندازهگیری میزان زردی به پزشک مراجعه شود.
دیابت مادر از عوامل ابتلای نوزاد به زردی
این فوق تخصص بیماریهای کودکان در خصوص عوامل ایجاد زردی در نوزادان اظهار داشت: دیابت مادر سبب افزایش زردی در نوزادان میشود همچنین زردی در نوزادانی که مادران آنها زایمان اول و سن بالا دارند، بیشتر دیده میشود. استاد دانشگاه شهید بهشتی فشار خون بالای مادر، خونریزی در 3 ماهه نخست بارداری و کاهش سطح "روی" پلاکتی خون مادر را از دیگر عوامل ابتلای نوزادان به زردی بیان کرد و گفت: نوزادان نژاد آسیایی، اسکیمویایی و سرخپوستان بیشتر دچار زردی میشوند البته سابقه خانوادگی، فاکتورهای مؤثر در حین زایمان و مصرف "آکسی توسین" که برای تسریع زایمان به مادران داده میشود و وزن پایین از دیگر عوامل زردی در نوزاد به شمار میرود. وی ادامه داد: خوب تغذیه نشدن نوزاد و کاهش شدید وزن نوزاد باعث بروز زردی میشود همچنین کمبود آنزیم، ناسازگاریهای خونی، اختلالات ساختمانی گلبول قرمز، تالاسمی و ناسازگاریهایRH ، کمکاری تیروئید عفونتهای باکتریال در بروز زردی نقش دارد.
باورهای غلط به وجود آمده در خصوص زردی نوزادان
استاد دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی در خصوص باورهای غلطی که در مورد زردی نوزاد به وجود آمده است، اظهار داشت: یکی از این باورها این است که آغوز شیر مادر موجب زردی نوزاد میشود این درحالی است که "آغوز" نخستین قطره شیر مادر بوده و این قطره یکی ارزندهترین مواد موجود در شیر مادر به شمار میرود چرا که آغوز نخستین واکسیناسیون برای نوزاد محسوب میشود همچنین این ماده ارزشمند حاوی عوامل ایمنیزا برای نوزاد بوده و طفل را در برابر بیماریهای میکروبی، ویروسی و قارچی مصون نگه میدارد.
وی دادن آب قند به نوزادان مبتلا به زردی را یکی دیگر از باورهای به وجود آمده در خصوص این بیماری دانست و افزود: این اقدام زردی در نوزاد را شدت و موجب بالا رفتن کالری بدن نوزاد میشود. این فوق تخصص اطفال در ادامه به قرار دادن نوزاد مبتلا به زردی زیر لامپ مهتابی اشاره کرد و بیان داشت: متأسفانه این اقدام که از سوی والدین انجام میشود از دیگر باورهای غلط به وجود آمده است؛ توصیه این کار توسط پزشکان نیز هم کار اشتباهی است چرا که این اقدام نه تنها تأثیری در بهبود زردی ندارد بلکه عوارضی را برای چشم به وجود میآورد. وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه دادن شیر خشت به نوزاد مبتلا به زردی میتواند در بهبود این بیماری کمک کننده باشد، گفت: متأسفانه این کار یکی دیگر از باورهای غلط به وجود آمده در خصوص این بیماری است؛ این اقدام تنها به کار افتادن شکم نوزاد کمک می کند و اثری در بهبود زردی نوزاد نخواهد داشت. استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه این مطلب تصریح کرد: بعضی از افراد بر این باورند که خوردن برخی از مواد غذایی و خوراکیها که به اصطلاح گرمی میگویند در بروز زردی نقش دارد؛ این باور غلط است و هیچ تأثیری در ابتلا نوزاد به زردی ندارد.
زردی شدید بر روی نواحی مغز تأثیر میگذارد
استاد دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی ادامه داد: در صورتی که زردی شدی به موقع درمان نشود نوزاد مبتلا به "کرنیکتروس" میشود؛ این عارضه تغییرات پاتولوژیک خاص در سیستم عصبی مرکزی ایجاد میکند که در واقع نشاندهنده مسمومیت سلول مغزی به دلیل زردی شدید است. سلطانزاده در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه عارضه "کرنیکتروس" که ناشی از تشخیص و درمان به موقع زردی در نوزادان به وجود میآید چه تأثیری بر نواحی مغز می گذارد، اظهار داشت: این عارضه گانگیونهای بازل، ناحیه هیپوکامپ،گلبوسپالیذوس، هستههای سابتالامیک، مخچه و بر روی هستههای ساقههای مغز را دچار مشکل میکند. وی در خصوص علائم بالینی "کرنیکتروس" گفت: این علائم شامل سه مرحله است نخست آنکه در چند روز اول نوزاد لتارژیک یعنی بیحالی پیدا کند طوری که دستش را می گیریم می افتد و قادر به شیرخوردن نیست.
این فوقتخصص اطفال در ادامه این مطلب افزود: اواخر هفته نخست تولد فاز دوم کرنیکتروس شروع میشود که خود را با افزایش "تونیپیتر" یعنی سفت شدن دست و پا و بروز تب و گریه با صدای ریز نشان میدهد؛ در مرحله سوم که معمولاً پس از یک هفتگی است سفتشدن دست و پا کاهش یافته و دوباره شروع میشود که به همین دلیل مشکلات مغزی مزمن در طفل باقی میماند. *نوزاد مبتلا به زردی باید به خوبی تغذیه شود سلطانزاده خاطرنشان کرد: توصیه میشود مادران نوزاد مبتلا به زردی را به طور مرتب شیر بدهند و اگر زردی نوزاد 24 تا 48 ساعت پس از تولد برطرف نشد مرتباً با پزشک در تماس باشند و تا یک ماهگی طفل را برای معاینه نزد آن ببرند. استاد دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی در خصوص نحوه درمان زردی در نوزادان خاطرنشان کرد: اگر زردی در درجه پائین قرار داشت نیاز به درمان خاصی ندارد و به خودی خود برطرف می شود اما اگر شدت زردی بالا بود نوزاد باید فوتوگرافی شود البته اگر درجه زردی 25 باشد باید خون کودک تعویض شود.
سلطانزاده با اشاره به اینکه زردی دارای ۲ نوع فیزیولوژیک و پاتولوژیک است، ادامه داد: در زردی فیزیولوژیک که به آن زردی طبیعی میگویند، از روز سوم یا چهارم تولد شروع و ۷ تا ۱۰ روز از بین میرود؛ این نوع از زردی خطری برای نوزاد ندارد و میزان حداکثر زردی فیزیولوژیک بر اساس تغذیه نوزاد (شیرخشک و شیر مادر، نژاد، منطقه جغرافیایی زندگی) متفاوت است. وی در ادامه این مطلب افزود: اکثر نوزادان نارس دچار زردی میشوند و واژه زردی فیزیولوژیک برای نوزادان نارس کاربردی ندارد چرا که مقادیر نسبتاً پایینتر این بیماری برای آنها خطرناک و نیاز به درمانهای اساسیتری دارند.
عدم درمان زردی پاتولوژیک مغز را دچار مشکل میکند
استاد دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی زردی پاتولوژیک را خطرناک دانست و ادامه داد: اگر زردی در 24 ساعت نخست تولد ظاهر شود و سطح بیلیروبین خون بالاتر از 12 میلیگرم در دسی لیتر باشد و بیش از 7 روز به طول انجامد زردی پاتولوژیک میگویند؛ در صورتی که این نوع از زردی به موقع تشخیص و درمان نشود بر روی مغز کودک تأثیر سوء خواهد گذاشت.
نحوه تشخیص زردی در نوزادان
این فوقتخصص بیماریهای کودکان در مورد نحوه تشخیص زردی در نوزادان اظهار داشت: در معاینات معمولی بالینی زردی نوزادان بررسی میشود، برای معاینه ابتدا با فشار انگشت، ناحیهای از پوست را از خون خالی کرده و با این کار مشاهده رنگ پوست و بافت زیر جلدی در این منطقه صورت میگیرد. وی در ادامه این مطلب تأکید کرد: نکته مهم در خصوص معاینه تشخیص زردی در نوزادان این است که در محل معاینه نور کافی مناسب و ترجیحاً نور طبیعی وجود داشته باشد البته در بعضی از موارد ممکن است تخمین شدت زردی از طریق معاینه گمراهکننده باشد به همین دلیل در نوزادانی که رنگ پوست تیره دارند بهتر است برای تشخیص شدت زردی فتوتراپی به عمل آید.
اجتناب از معاینات بالینی برای تشخیص زردی
سلطانزاده بیان داشت: در صورت مشاهده بالینی زردی در 24 ساعت اول تولد، باید بیلیروبین خون نوزاد اندازهگیری شود و از تخمین شدت زردی با معاینات بالینی اکیداً اجتناب شود. وی در ادامه این مطلب افزود: اگر از زردی خیلی شدید جلوگیری شود از بسیاری از عوارض ناشی از این بیماری پیشگیری میشود برای این منظور اندازهگیری بیلیروبین در صورت وجود عوامل خطرزا باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد و پزشکان باید اقدامات لازم را در این راستا انجام دهند. این فوق تخصص کودکان در خصوص عواملی که میتواند زردی را خطرساز کند، اظهار داشت: مشاهده زردی در 24 ساعت نخست تولد، ناسازگاریهای گروههای خونی، آنزیم کم، سن بارداری کمتر از 37 هفته که نوزاد کمتر از این زمان متولد شود، خونمردگیهای وسیع، کاهش وزن نوزاد، نژاد آسیایی شرقی از جمله فاکتورهای خطرزا در زردی نوزادان به شمار میرود. وی به عوامل کم خطرزا بودن بر زردی نوزادان اشاره کرد و گفت: افزایش مختصر زردی قبل از ترخیص نوزاد، سن بارداری 37 تا 38 هفته، مشاهده زردی قبل از ترخیص، وجود زردی در دیگر فرزندان، نوزادان با وزن سنگین و مادران دیابتی از جمله این عوامل به شمار میرود.
زردی در نوزادان پسر بیشتر دیده میشود
این فوق تخصص بیماریهای کودکان با بیان اینکه زردی در نوزادان پسر بیشتر دیده میشود، گفت: متأسفانه بسیاری از بیمارستانها با رعایت نکردن نکاتی در خصوص زردی نوزادان مسائلی را به وجود آورده و والدین و نوزاد را دچار مشکل میکنند؛ یکی از این مشکلات این است که در کشور ما ترخیص نوزادان زود انجام میشود و هنگام ترخیص اندازهگیری زردی صورت نمیگیرد. وی در ادامه این مطلب اضافه کرد: در بیمارستان و زایشگاههای کشور نوزاد را کمتر از ۲۴ ساعت پس از تولد مرخص میکنند این کار باعث شده که نوزاد مورد اندازهگیری دقیق زردی قرار نگیرد. سلطانزاده با اشاره به اینکه تشخیص زردی در نوزادان از اهمیت زیادی دارد، در خصوص زمان توصیه شده برای معاینه نوزادان اظهار داشت: اگر زمان ترخیص نوزاد قبل از ۲۴ ساعت پس از تولد باشد باید در ۳ روزگی نوزاد معاینه شود، اگر ترخیص بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از تولد بود طفل باید در ۴ روزگی و ترخیص نوزاد ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از تولد باید جهت اندازهگیری میزان زردی به پزشک مراجعه شود.
دیابت مادر از عوامل ابتلای نوزاد به زردی
این فوق تخصص بیماریهای کودکان در خصوص عوامل ایجاد زردی در نوزادان اظهار داشت: دیابت مادر سبب افزایش زردی در نوزادان میشود همچنین زردی در نوزادانی که مادران آنها زایمان اول و سن بالا دارند، بیشتر دیده میشود. استاد دانشگاه شهید بهشتی فشار خون بالای مادر، خونریزی در 3 ماهه نخست بارداری و کاهش سطح "روی" پلاکتی خون مادر را از دیگر عوامل ابتلای نوزادان به زردی بیان کرد و گفت: نوزادان نژاد آسیایی، اسکیمویایی و سرخپوستان بیشتر دچار زردی میشوند البته سابقه خانوادگی، فاکتورهای مؤثر در حین زایمان و مصرف "آکسی توسین" که برای تسریع زایمان به مادران داده میشود و وزن پایین از دیگر عوامل زردی در نوزاد به شمار میرود. وی ادامه داد: خوب تغذیه نشدن نوزاد و کاهش شدید وزن نوزاد باعث بروز زردی میشود همچنین کمبود آنزیم، ناسازگاریهای خونی، اختلالات ساختمانی گلبول قرمز، تالاسمی و ناسازگاریهایRH ، کمکاری تیروئید عفونتهای باکتریال در بروز زردی نقش دارد.
باورهای غلط به وجود آمده در خصوص زردی نوزادان
استاد دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی در خصوص باورهای غلطی که در مورد زردی نوزاد به وجود آمده است، اظهار داشت: یکی از این باورها این است که آغوز شیر مادر موجب زردی نوزاد میشود این درحالی است که "آغوز" نخستین قطره شیر مادر بوده و این قطره یکی ارزندهترین مواد موجود در شیر مادر به شمار میرود چرا که آغوز نخستین واکسیناسیون برای نوزاد محسوب میشود همچنین این ماده ارزشمند حاوی عوامل ایمنیزا برای نوزاد بوده و طفل را در برابر بیماریهای میکروبی، ویروسی و قارچی مصون نگه میدارد.
وی دادن آب قند به نوزادان مبتلا به زردی را یکی دیگر از باورهای به وجود آمده در خصوص این بیماری دانست و افزود: این اقدام زردی در نوزاد را شدت و موجب بالا رفتن کالری بدن نوزاد میشود. این فوق تخصص اطفال در ادامه به قرار دادن نوزاد مبتلا به زردی زیر لامپ مهتابی اشاره کرد و بیان داشت: متأسفانه این اقدام که از سوی والدین انجام میشود از دیگر باورهای غلط به وجود آمده است؛ توصیه این کار توسط پزشکان نیز هم کار اشتباهی است چرا که این اقدام نه تنها تأثیری در بهبود زردی ندارد بلکه عوارضی را برای چشم به وجود میآورد. وی در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه دادن شیر خشت به نوزاد مبتلا به زردی میتواند در بهبود این بیماری کمک کننده باشد، گفت: متأسفانه این کار یکی دیگر از باورهای غلط به وجود آمده در خصوص این بیماری است؛ این اقدام تنها به کار افتادن شکم نوزاد کمک می کند و اثری در بهبود زردی نوزاد نخواهد داشت. استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه این مطلب تصریح کرد: بعضی از افراد بر این باورند که خوردن برخی از مواد غذایی و خوراکیها که به اصطلاح گرمی میگویند در بروز زردی نقش دارد؛ این باور غلط است و هیچ تأثیری در ابتلا نوزاد به زردی ندارد.
زردی شدید بر روی نواحی مغز تأثیر میگذارد
استاد دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی ادامه داد: در صورتی که زردی شدی به موقع درمان نشود نوزاد مبتلا به "کرنیکتروس" میشود؛ این عارضه تغییرات پاتولوژیک خاص در سیستم عصبی مرکزی ایجاد میکند که در واقع نشاندهنده مسمومیت سلول مغزی به دلیل زردی شدید است. سلطانزاده در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه عارضه "کرنیکتروس" که ناشی از تشخیص و درمان به موقع زردی در نوزادان به وجود میآید چه تأثیری بر نواحی مغز می گذارد، اظهار داشت: این عارضه گانگیونهای بازل، ناحیه هیپوکامپ،گلبوسپالیذوس، هستههای سابتالامیک، مخچه و بر روی هستههای ساقههای مغز را دچار مشکل میکند. وی در خصوص علائم بالینی "کرنیکتروس" گفت: این علائم شامل سه مرحله است نخست آنکه در چند روز اول نوزاد لتارژیک یعنی بیحالی پیدا کند طوری که دستش را می گیریم می افتد و قادر به شیرخوردن نیست.
این فوقتخصص اطفال در ادامه این مطلب افزود: اواخر هفته نخست تولد فاز دوم کرنیکتروس شروع میشود که خود را با افزایش "تونیپیتر" یعنی سفت شدن دست و پا و بروز تب و گریه با صدای ریز نشان میدهد؛ در مرحله سوم که معمولاً پس از یک هفتگی است سفتشدن دست و پا کاهش یافته و دوباره شروع میشود که به همین دلیل مشکلات مغزی مزمن در طفل باقی میماند. *نوزاد مبتلا به زردی باید به خوبی تغذیه شود سلطانزاده خاطرنشان کرد: توصیه میشود مادران نوزاد مبتلا به زردی را به طور مرتب شیر بدهند و اگر زردی نوزاد 24 تا 48 ساعت پس از تولد برطرف نشد مرتباً با پزشک در تماس باشند و تا یک ماهگی طفل را برای معاینه نزد آن ببرند. استاد دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی در خصوص نحوه درمان زردی در نوزادان خاطرنشان کرد: اگر زردی در درجه پائین قرار داشت نیاز به درمان خاصی ندارد و به خودی خود برطرف می شود اما اگر شدت زردی بالا بود نوزاد باید فوتوگرافی شود البته اگر درجه زردی 25 باشد باید خون کودک تعویض شود.
منبع:
فارس
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼