مراقبت های دوران بارداری، موارد بسیار مهم

قبل از هر چیز حرکات ورزشی مناسب و فعالیت‌های روزمره که سبب تقویت عضلات می‌گردند توصیه می‌شود. ماساژ دادن روزانه پوست شکم، ناحیه ران‌ها و هم‌چنین روی پستان‌ها با روغن بادام شیرین و یا روغن زیتون می‌تواند نقش بسیار مؤثری در کاهش بروز خطوط قهوه‌ای ناشی از کشیده شدن پوست در دوران بارداری و بالاخص سه ماه آخر ایفا نماید.
این ماساژها را بهتر است به‌آهستگی و همراه با حرکاتی آرام، یکنواخت و قرینه‌وار انجام دهید. دوش آب گرم و یا سرد نیز بی‌تأثیر نیست. به منظور آماده ساختن نوک پستان‌ها برای مکیدن نوزاد، طی دوران بارداری مرتباً این نواحی را با دستمالی که بافت زبر و خشنی داشته و به روغن‌های مغذی آغشته شده است ماساژ دهید.

واریس پاها
برای پیش‌گیری از ظاهر شدن این ناراحتی، قبل از هر چیز بایستی با گنجاندن مواد غذایی مناسب در رژیم غذایی روزانه، یبوست را برطرف نمود. به هنگام خواب، با قرار دادن یک بالش در زیر پاها، آن‌ها را بالاتر از بدن قرار داد. از حمام طولانی مدت و داغ پرهیز کرد. استفاده از موم گرم جهت رفع موهای زائد پاها در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.

بهداشت دندان‌ها
در دوران بارداری نیاز بدن به فسفر، کلسیم، سولفور، سیلیس و آهن بایستی در حد لازم تأمین گردد. بنابراین گنجاندن فرآورده‌های لبنی، تخم‌مرغ، ماهی، ماءالشعیر (بدون الکل)، بادام و ذرت بلغور شده در برنامه غذایی روزانه زن باردار باید پیش‌بینی شود. جهت حفظ سلامت دندان‌ها نیز قبل از هر چیز رعایت بهداشت و شست‌وشوی روزانه آن‌ها توصیه می‌شود.
استفاده حداقل از شکر سفید در پیش‌گیری از خراب شدن دندان‌ها نقش مؤثری دارد.

بهداشت موها
در دوران بارداری به منظور مقابله با چرب شدن بیش از حد موها، بهتر است شامپوهای گیاهی، که در ساخت آن‌ها از ترکیبات شیمیایی استفاده نمی‌شود، مورد مصرف قرار گیرد. شست‌وشوی روزانه موها نیز توصیه می‌شود.

بهداشت سینه‌ها
طبیعی است که طی دوران بارداری و بالاخص سه ماهه آخر، این نواحی بایستی با روغن‌های مغذی طبیعی ماساژ داده شوند. استفاده از لباس‌زیر نخی نه چندان تنگ برای این دوران توصیه می‌شود.
مادر باردار، بهتر است به منظور آماده‌سازی پستان‌ها در سه ماهه آخر بارداری سر پستان‌ها را هر روز دو بار ابتدا با یک پارچه درشت‌بافت و سپس با یک فرچه مویی نرم برای مدت سه دقیقه ماساژ دهد.
هر روز این نواحی از بدن را با آب و صابون خنثی شست‌وشو داده و نیز حداقل یک بار در روز، نوک پستان‌ها را به منظور جلوگیری از تحریکات پوستی با کرم‌های مخصوص و یا روغن بادام شیرین چرب کند.

سلامت جفت
جفت از نظر فرم ظاهری شبیه به صفحه‌ای است که یک طرف آن مقابل جنین و طرف دیگر آن مقابل دیواره رحم قرار گرفته است و تنها راه ارتباط جنین با بدن مادر، تغذیه، تنفس و دفع مواد زائد او می‌باشد و نقش تعیین‌کننده‌ای در سلامت مادر و جنین ایفا می‌کند.
نقش مهم دیگر آن، انتقال و تبادل هورمون‌ها است. طی ماه‌های بارداری میزان ترشح هورمون استروژن به ۵۰ برابر حد معمول می‌رسد و یکی از وظایف اصلی آن، آرامش عضلات و نهایتاً محافظت از رحم در مقابل انقباضات زودرس است.
در حدود پایان دوره بارداری، میزان ترشح این هورمون کاهش یافته و بالعکس، به مقدار ترشحات هورمون پروژسترون که خود از نشانه‌های آماده شدن رحم جهت انقباضات است، افزوده می‌شود. علاوه بر این، هورمون‌های دیگری نیز از جفت ترشح می‌شوند که وظیفه نرم کردن بافت‌های مادر طی دردهای زایمانی و نیز کمک به
بیرون رانده شدن جنین به هنگام تولد را بر عهده دارند.
- کنترل عمل‌کرد صحیح جفت
با انجام سونوگرافی در فاصله دومین تا سومین ماه پس از آغاز بارداری، به‌دست آوردن اطلاعاتی در مورد وضعیت جفت امکان‌پذیر می‌گردد. اندازه‌گیری ابعاد جفت، ضخامت و نقطه تماس آن با دیواره رحم و هم‌چنین شناسایی نقاطی که احتمالاً عملکرد آن‌ها به‌طور صحیح صورت نمی‌گیرد، از جزئیاتی است که با این سونوگرافی مشخص می‌شود.
امروزه علاوه بر کنترل رشد جنین در داخل رحم، متخصصین مربوطه با کمک دستگاه‌های پیشرفته و سونوگرافی رفتاری، قادر به مشاهده حرکات جنین و ریتم خواب و بیداری او نیز می‌باشند.
- جریان خون در جفت
این کنترل با اندازه‌گیری مقدار خونی که جفت قادر به گرفتن از سرخرگ‌های مادر است، صورت می‌گیرد.
- تعیین مقدار هورمون‌ها
از زمانی که بیستمین هفته بارداری آغاز می‌شود، می‌توان مقدار هورمون‌های مترشحه از جفت (HPL، استروژن، پروژسترون) را اندازه‌گیری نمود.

روابط زناشویی
داشتن روابط جنسی در هنگام بارداری معمولاً بی‌خطر است. به این دلیل که:
۱- سقط‌های ناگهانی، بالاخص در سه ماهه نخست، غالباً ناشی از وجود نوعی نقص در رشد تخمک بارور شده و یا ناهنجاری کروموزومی آن و هم‌چنین غیر طبیعی بودن حالت رحم است و علت آن به هیچ وجه داشتن روابط جنسی نیست.
۲- انقباضات رحمی ناشی از هیجانات روحی در زن باردار حتی تا ماه آخر هیچ صدمه‌ای به جنین وارد نمی‌آورد.
۳- کیسه آب که در واقع محافظت از جنین را به عهده دارد، کاملاً محفوظ بوده و هیچ میکرواُرگانیسم و یا اسپرمی قادر به نفوذ به درون آن نیست. بنابراین ترس از احتمال بروز عفونت رحم در اثر نزدیکی و سرایت آن به جنین کاملاً بی‌مورد است.
اما نکته قابل توجه این است که در این دوران، نیازهای جنسی زنان و مردان به صورت‌های متفاوتی ممکن است ظاهر شود.
بسیاری از زنان طی ماه‌های بارداری، محبت و ناز و نوازش را به روابط زناشویی ترجیح می‌دهند. در عده‌ای نیز ممکن است در اثر تغییرات فیزیکی بدن و رضایت خاطر از این تغییرات، علاقه به برقراری روابط بیشتر گردد.
مردها، غالباً تحت تأثیر احساس ترس ناشی از امکان آسیب رساندن به جنین و یا همسر قرار داشته و خواه ناخواه تمایلات جنسی آن‌ها کاهش می‌یابد.
از سوی دیگر، طی این ماه‌ها، زن برای مرد نوعی موجود روحانی و مقدس به حساب می‌آید و این نیز خود از عوامل مؤثر در کاهش این تمایلات محسوب می‌گردد.
در بعضی از مردها نیز نوعی احساس حسادت ناشی از این امر که شاید دیگر همسرشان مانند قبل تنها به او تعلق ندارد و همه چیزش را وقف اندیشیدن به فرزندش کرده، تأثیر منفی می‌گذارد.
سه ماهه اول بارداری که معمولاً همراه با حالت تهوع، احساس خستگی و ناراحتی‌های احتمالی دیگر است، احساس ناخوشایندی در زن باردار نسبت به خودش به وجود می‌آورد و از آن‌جایی که انرژی زیادی را صرف غلبه بر این حالات می‌کند، بر احساس او نسبت به همسرش تأثیر گذاشته و ناخودآگاه از علاقه وی به روابط جنسی می‌کاهد.
گاه ترس از سقط جنین مانع بزرگ دیگری طی سه ماه نخست بارداری به شمار می‌آید.
در سه ماهه دوم بارداری با پایان سه ماهه نخست و پشت سر گذاشتن حالت تهوع و نیز سایر ناراحتی‌های احتمالی، زن باردار از روحیه بهتری برخوردار است.
سلامت جسمی مادر همراه با احساس لذت‌بخش صاحب فرزند شدن بر تمایلات جنسی طرفین تأثیر مثبتی می‌گذارد. در این مرحله، افزایش جریان خون در ناحیه لگن، عامل دیگری در افزایش این تمایلات محسوب می‌شود.
در سه ماهه آخر نیز چنان‌چه بارداری با مشکل خاصی مواجه نبوده و همه چیز طبیعی و نرمال است، روابط زناشویی می‌تواند هم‌چنان ادامه داشته باشد، اما در صورت مشاهده ورم زیاد، خستگی مفرط و یا اضطراب و نگرانی طبیعی است که علاقه به برقراری این روابط تا حدی کاهش می‌یابد.
هم‌چنین در صورت مشاهده خونریزی هر چند کم و یا هر گونه ترشحات دیگری از
کیسه آب، بایستی سریعاً با پزشک معالج مشورت کرده و از داشتن هرگونه روابط جنسی پرهیز نمود.
بر طبق نتایج به‌دست آمده از بررسی‌های محققین دانشگاه شیکاگو:
بین زایمان‌های زودرس ناشی از پاره شدن غشاء کیسه آب و روابط زناشویی در آخرین ماه بارداری (چهار هفته آخر)، رابطه بسیار نزدیکی وجود دارد.
در صورت وجود انقباضات بیش از حد در ناحیه رحم، وجود هرگونه مشکلی در فرم طبیعی رحم و نیز عفونت‌های قارچی، داشتن روابط زناشویی منع می‌گردد.
در مورد شکل غیرطبیعی رحم، پزشک متخصص، زن باردار را در جریان آن قرار خواهد داد و در عفونت قارچی پس از درمان با داروهای تجویز شده، می‌توان روابط زناشویی را مجدداً به‌طور طبیعی ادامه داد.

مصرف دارو و مواد شیمیایی
بسیاری از داروها در صورتی که در دوران بارداری و به خصوص ماه‌های نخست توسط مادر مصرف گردند، ممکن است از طریق جریان خون به جنین رسیده و به نوعی به او آسیب رسانده و حتی سبب مرگ او شوند. اطلاعات پزشکی درباره اثر سوء بعضی از داروها بر روی جنین بسیار کم است زیرا قسمت اعظم این اطلاعات از طریق آزمایش بر روی حیوانات به دست می‌آید که ممکن است کاملاً با شرایط انسان منطبق نباشد. برای مثال یکی از داروهای آنتی‌بیوتیک به نام «تتراسایکلین» که مدت‌ها به منظور درمان عفونت برای خانم‌های باردار تجویز می‌شد، بر روی استخوان‌ها و دندان‌های جنین اثرات سوئی باقی می‌گذارد.
در دوران بارداری، به خصوص در هفته‌ها و ماه‌های نخست، مادر باید از مصرف هرگونه دارویی بدون تجویز پزشک خودداری ورزد و در صورتی که قبلاً به علت بیماری خاصی دارویی را به‌طور مداوم مصرف کرده است، باید حتماً با پزشک خود مشورت نموده و مقدار دارو با توجه به شرایط خاص دوران بارداری، وضعیت جنین و ضرورت مصرف دارو تجویز گردد.
مصرف برخی از داروهای گیاهی توسط زن باردار با قصد سقط جنین در هفته‌ها و ماه‌های اول بارداری نه تنها بر سقط جنین تأثیری نمی‌گذارند، بلکه ممکن است سبب اثرات نامطلوبی در جنین گردند.
بنابراین از مصرف این‌گونه داروهای گیاهی نیز باید خودداری نمود. داروها و مواد شیمیایی که در دوران بارداری نباید مورد مصرف قرار گیرند به ترتیب اثراتی که ممکن است در طی سه ماهه اول، دوم و سوم بارداری و زمان وضع حمل بر روی جنین بگذارند، به‌طور خلاصه عبارتند از:
۱- داروهایی که در سه ماهه اول بارداری نبایستی مصرف شوند:
داروهایی که در درمان بیماری‌های سایکوتیک (روانی) و ضد افسردگی به ‌کار می‌روند. مثل:
- لیتیوم، بنزودیازپین‌ها
- تری سیکلیک‌ها مثل: آمی‌تریپتلین، ایمی پرامین، دیازپام،کلریازپوکساید، استرپتومایسین
- ضد انعقادهای خوراکی مثل: وارفارین، فنی‌توئین
-داروهای ضد تشنج
- داروهای ضد تیروئیدی
- آنتاگونیست‌های اسید فولیک
- داروهای مؤثر بر دستگاه تولید مثل، (هورمون‌های جنسی و داروهای هورمونی دیگر مثل دانازول اتانول یا الکل
-دخانیات، تابش اشعه ایکس به مقدار زیاد.
به علاوه مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها جهت درمان بیماری‌های عفونی حتماً باید تحت کنترل و اجازه متخصص زنان باشد.
- رتینوئیدها مثل ایزوتریتینوئین (جهت درمان آکنه) و یا قرص‌های ضد حاملگی خوراکی که در درمان پسوریازیس (بیماری پوستی مزمن) به‌کار می‌رود.
۲- داروهایی که در سه ماهه دوم و سوم بارداری به دلیل اثرات سوء بر روی جنین نبایستی مصرف گردند:
پروپرانولول (در صورت لزوم خصوصاً در موارد هیپرتانسیون مزمن و یا پرکاری تیروئید لازم است تجویز شود)، ریتودرین ، (معمولاً به صورت تزریقی یا IV و جهت جلوگیری از زایمان زودرس به‌کار می‌رود اثر سوئی بر روی جنین ندارد) هروئین، آنتی‌بیوتیک‌ها، استرپتومایسین، سولفونامیدها (به جز مدت کوتاهی قبل از زایمان هیچ گونه عارضه سوء روی جنین ندارد)، تتراسایکلین، آنتی کولینرژیک‌ها ضد انعقادهای خوراکی (وارفارین)، داروهای ضد تیروئیدی، آنتاگونیست‌های اسید فولیک، داروهای مؤثر بر دستگاه تولید مثل، اشعه ایکس، اتانول، دخانیات.
۳- داروهایی که در زمان زایمان به دلیل اثرات بد بر روی جنین نبایستی مصرف شوند: مواد مخدر، کلرآمفینکل، تتراسایکلین، آنتی کولینرژیک‌ها، ضد انعقادهای خوراکی، فنوباربیتال ، دیازپام ، کلرپروپامید، تولبوتامید، آنتاگونیست‌های اسید فولیک، اتانول، دخانیات، کافئین.
تجربیات تلخی مانند فاجعه تالیدومید پزشکان را از خطر داروهایی آگاه کرد که کودکان هنوز متولد نشده را هدف قرار می‌دهند. پرهیز از این‌گونه داروها در دوران پیش از بارداری و در زمان لقاح به اندازه دوران بارداری اهمیت دارد.
اگر خانمی مجبور است که بعضی از داروها را برای مدتی طولانی مصرف کند، درباره آن‌ها با پزشک خود مشورت کند. هم‌چنین اگر در ایامی بیمار شد و به دارو نیاز پیدا کرد که احتمال می‌دهد باردار باشد، نیز همیشه پزشک را از شرایط خود آگاه سازد. طبیعی است که اگر بیمار باشد، نباید برای بارداری اقدام کند.
این توصیه هم در مورد داروهای مجاز و هم در مورد انواع داروهای غیر مجاز صادق است.
اگر کسی وابستگی خاصی به دارویی داشته ولی باردار شد، موضوع را به پزشک خود اطلاع دهد یا با مراکز تخصصی ترک اعتیاد مشورت کند و از آن‌ها کمک بگیرد.
زن باردار بایستی حتی‌الامکان از مصرف داروهایی که بدون نسخه پزشک نیز قابل تهیه‌اند خودداری کند، ولی اگر مجبور است همیشه از داروهای مسکن استفاده کند، با پزشک خود مشورت نماید.

یبوست
شایع‌ترین ناراحتی خانم‌های باردار، یبوست است، که می‌توان عمده‌ترین دلایل آن را کم شدن فعالیت بدنی و هم‌چنین کاهش حرکات دودی روده‌ها در دوران بارداری دانست. گنجاندن سبزیجات و بالاخص اسفناج در برنامه غذایی روزانه به همراه مصرف ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری روغن زیتون (روغن زیتون را می‌توان بر روی سالاد و یا داخل غذاهای روزانه ریخت)، تا حد زیادی این مشکل را رفع خواهد نمود.
خوردن آلو، گلابی و مصرف مایعات به اندازه کافی نیز از توصیه‌های کاملاً مؤثر دیگر برای رفع این معضل است.

استحمام
در تمام طول دوران بارداری بدون هیچ‌گونه نگرانی می‌توان استحمام کرد.
به همین منظور توجه به نکات زیر ضروری می‌باشد:
۱- زن باردار، به خوبی مراقب کف لغزنده حمام باشد. این مراقبت به‌ویژه در دو ماه آخر بارداری، به علت سنگین شدن و احتمال آسیب به کیسه آب از اهمیت بسیاری برخوردار است.
۲- معمولاً در ماه‌های آخر بارداری تنفس خانم باردار به ‌راحتی ماه‌های نخست نیست. به همین دلیل، نبایستی برای مدتی طولانی در حمام بماند.
۳- به منظور جلوگیری از ابتلا به عفونت‌های واژنی، در ماه‌های آخر از نشستن در داخل تشت و یا وان خودداری نماید.

نحوه لباس پوشیدن
خانم باردار، بایستی حتی‌الامکان سعی کند از لباس‌های گشاد و راحت استفاده نماید. اگر به علت سرد بودن هوا، زیر لباسش از زیرپوش و یا تی‌شرت استفاده می‌کند، حتماً دقت داشته باشد که جنس آن از مواد پشم و سایر الیاف مصنوعی نباشد و صد در صد نخ باشد. از جوراب‌هایی استفاده نماید که کش آن سفت نباشد، زیرا در این صورت از بازگشت خون وریدی جلوگیری نموده و زمینه را برای ابتلا یا تشدید واریس آماده می‌سازد.
در دوران بارداری که پستان‌ها حجیم‌تر شده و سنگین می‌شوند، لازم است که از سینه‌بندهای نخی و نسبتاً سفت، طوری که از افتادگی آن‌ها جلوگیری نماید، استفاده کند. بهترین کفش‌ها برای این دوران، کفش‌های پاشنه کوتاه در حد ۳ سانتی‌متر می‌باشد تا از کمردردهای ناشی از خمیدگی کمر جلوگیری کند. در ماه‌های نخست، استفاده از کفش‌های پاشنه کوتاه اشکالی ندارد، اما با بزرگ‌تر شدن شکم و سنگین شدن وزن مادر، بهتر است از پوشیدن این نوع کفش‌ها نیز صرف‌نظر کند.

مسافرت
مسافرت به تنهایی خطری ندارد اما باید توجه داشت که در صورت بروز موارد اورژانس حاملگی در محلی که دسترسی به پزشک و بیمارستان وجود نداشته باشد سلامتی مادر و کودک تهدید می‌شود.
مسافرت، در صورتی که وسیله نقلیه راحت بوده و تکان‌های شدید و ناگهانی در مسافر ایجاد نکند، در دوران بارداری بدون هیچ اشکالی می‌تواند صورت گیرد.
پس اگر در طول بارداری قصد سفر کردید، حتماً پزشک خود را از این تصمیم آگاه سازید. برخی از پیچیدگی‌های دوران بارداری که مانع سفر می‌شوند، عبارت‌اند از: افزایش فشار خون، دیابت کنترل نشده، کم خونی داسی شکل، سابقه زایمان زودرس، غیرطبیعی بودن جفت.
بنابراین همراه داشتن یک کپی از برگه اطلاعات و معاینات پزشکی‌تان در طول سفر لازم است.
قبل از سفر، در مورد بیمارستان، دکتر متخصص و داروخانه‌های موجود در منطقه مقصد اطلاعات کسب کنید.
اگر رژیم غذایی خاصی دارید با شرکت هواپیمایی که با آن سفر می‌کنید در میان بگذارید و غذای خاص خود را سفارش دهید (مانند: سبزیجات، غذای کم نمک و …).
برای بستن چمدان مواد لازم و ضروری از جمله داروها و … را در کیف خود قرار دهید.
بطری آب آشامیدنی و خوراکی‌های لازم مانند بیسکویت، میوه تازه، کره بادام زمینی (در صورت نداشتن حساسیت به آن) و … همراه داشته باشید.
هم‌چنین در مسافرت‌های طولانی به علت عدم حرکت پاها احتمال بروز ترومبوز وریدی در پاها زیاد است بنابراین توصیه می‌شود فرد حامله هر دو یا سه ساعت به مدت حداقل ده دقیقه قدم بزند. در مدت پرواز طولانی، سفر با قطار یا ماشین هر دو ساعت یک بار حرکات کششی پا را انجام دهید. این مورد در ماه‌های پایانی بارداری از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا در این زمان احتمال لخته شدن خون بسیار بالاست.
برای جلوگیری از عفونت ادراری هرگز ادرار خود را نگه ندارید و به هر ترتیب دستشویی پیدا کنید.
هرگز چمدان یا بار سنگین بلند نکنید.

فعالیت‌های روزانه منزل
رسیدگی به امور منزل بعد از ۶ ماهگی در صورت عدم رعایت نکات ایمنی - سلامتی، خطراتی را برای مادر و جنین به همراه دارد. خانم‌های باردار به علت سنگینی وزن جنین و مایع داخل کیسه آب، ستون فقرات خود را نمی‌توانند کاملاً صاف نگاه دارند و گاه حتی سرپا ایستادن‌های متوالی نیز برای آن‌ها دشوار است. ضمن آن‌که ستون فقرات را صاف نگاه داشته با رعایت نکات لازم، می‌توان بدون ایجاد فشار روی کمر و پاها، کارهای منزل را انجام داد.
کارهایی همچون شستن کف، جارو کشیدن معمولاً در مدت زمان کوتاهی انجام می‌گیرند اما آسان هم نیستند. بنابراین برای آن‌که زن باردار، تا حد امکان کم‌تر احساس خستگی کند، باید با وضعیت صحیح ایستادن و یا خم شدن آشنا باشد. مثلاً دسته جاروبرقی یا کف‌شوی را باید از بالاترین قسمت آن در دست بگیرد، به‌طوری که تا آن‌جا که ممکن است کمرش صاف بوده و زانوها را خیلی کم خم کند.
معمولاً در آخرین ماه‌‌های بارداری، ایستادن سرپا ممکن است دردهایی را به همراه داشته باشد و به همین دلیل بایستی تا حد امکان کارها را به‌طور نشسته انجام داد. صحیح‌ترین طریقه برای اتو کردن، نشستن بر روی صندلی و تکیه به پشت آن با ستون فقرات صاف است، طوری که زانوها کمی بالاتر از ران قرار گیرند. بنابراین در صورت لازم می‌توان متکایی زیر کف پاها و حتی پشت کمر گذاشت. این وضعیت برای خیاطی کردن و یا غذا خوردن نیز بسیار مناسب است.
برای روشن کردن ماشین لباس‌شویی و یا برداشتن نایلون‌های خرید (ساک خرید) انجام کارهایی که نیاز به خم کردن کمر در حالت معمولی دارد، در دوران بارداری باید به طریقی صورت گیرد که به شکم فشاری وارد نیاید. ریختن لباس در لباس‌شویی‌هایی که در آن‌ها از جلو باز می‌شود، جابجا کردن وسایل خرید در داخل کمد و یا کابینت، گذاشتن و برداشتن ظروف از کابینت‌های پایین و…، جزء این دسته کارها محسوب می‌شوند. بنابراین به جای خم کردن کمر در چنین مواقعی بایستی ضمن صاف نگه‌داشتن ستون فقرات، زانوها را خم کرد و برای بلند شدن، آهسته از جا برخاست.
خانم باردار، توجه داشته باشد که ساک‌های خرید نباید بیش از حد سنگین باشند و وزن آن‌ها نبایستی از ۴ کیلوگرم بیشتر باشد. ضمناً همیشه ساک‌های خرید را بین دو دست به‌طور مساوی تقسیم کرده و هرگز همه را با یک دست بلند نکند. برای انجام کارهایی که باید برای مدتی نسبتاً طولانی در حالت نیمه نشسته باشد، مناسب آن است که روی یک زانو نشسته و زانوی دیگر را به سمت خود، خم کند و بالا بیاورد (اصطلاحاً روی یک زانو نشستن). این حالت سبب ایجاد تعادل می‌شود.
هرگز وسایل سنگین را جابه‌جا نکند. هرگونه حرکتی که باعث وارد آوردن فشار به عضلات شکم شود ممکن است سبب بروز انقباضات رحمی گردد. در برخی از موارد این‌گونه انقباضات به همراه عواملی دیگر می‌توانند زایمان زودرس را موجب شوند. به همین دلیل است که خانم‌های باردار باید از بلند کردن و یا جابه‌جا کردن وسایل سنگین خودداری نمایند. جابه‌جا کردن میز، تلویزیون، میز ناهارخوری، مبل، فرش و مانند آن ممکن است خطر فوق را به همراه داشته باشند.
خانم باردار باید در منزل نیز کفش بپوشد. البته کفش‌هایی که راحت بوده و کمی پاشنه داشته باشند.

ورزش
برای داشتن زایمان راحت خانم باردار باید عضلات شکم خود را تقویت کند. برای این کار می‌تواند با انجام ‌پیاده‌روی در هوای آزاد، که بهترین ورزش در دوران بارداری است به خود کمک کند. مخصوصاً در ماه‌های آخر حدود نیم‌ساعت در روز و حداقل سه بار در هفته پیاده‌روی کافی است. انجام تمرینات بسیار ساده در بارداری ضمن حفظ اندام مادر در کاهش انقباض عضلات لگن و ران و کاهش کمردرد و دردپشت مؤثر بوده و مادر را از نظر جسمی و روحی برای زایمان آماده می‌کند.

اجتناب از تماس با افراد بیمار
زنان باردار باید از تماس با افراد مبتلا به بیماری‌های عفونی مثل سرخجه، هپاتیت و آبله مرغان دوری کنند؛ ابتلای مادر باردار به برخی بیماری‌های عفونی مثل سرخجه عوارض متعددی در جنین ایجاد می‌کند.
تزریق واکسن بیماری‌هایی مثل سرخجه و هپاتیت به زنان قبل از بارداری، از ابتلای آنان به بیماری‌ها در دوران بارداری جلوگیری می‌کند. در صورتی که خانم باردار با افراد مبتلا به این بیماری‌ها تماس داشته و قبلاً نسبت آن ایمن نشده باشد، حتماً باید با پزشک مشورت کند.

حرکات مطلقاً ممنوع!
- خم شدن به طرف جلو
- فشار وارد آوردن به بدن با بالا بردن دست‌ها؛ مانند موقعی که می‌خواهیم وسیله‌ای را بالای کمد بگذاریم.
- انجام کارهایی که نیاز به استفاده از نردبان دارند. در دوران بارداری حفظ تعادل بدن بر روی پله‌های باریک مشکل است.
- کارهایی که باعث خستگی زیاد بدن می‌شوند مانند تمیز کردن دیوارها، شستن و نظافت جاهای مختلف به‌طور ممتد.
- بلند کردن و حمل وسایل سنگین مانند کیسه برنج، ساک خرید و امثال آن با هر دو دست به‌طور هم‌زمان، طوری که شکم و وزن بدن را متحمل شود.