تاثیر ویتامین ب در بارداری، چگونه است؟

ویتامین ب نقش مهمی در قدرت و سلامتی مادران باردار دارند و مصرف آن ها به ویژه در سه ماهه نخست و سوم که بیشتر زنان احساس خستگی بیشتری می کنند و بیش از اندازه معمول خسته می شوند، می تواند در کاهش این نشانه ها موثر باشد.

نقش ویتامین های گروه ب در بارداری
پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل از بهترین کارهای است که می توانید در جهت حفظ سلامت خود انجام دهید. رعایت این امر به خصوص در این مقطع حساس از زندگی که در انتظار تولد نوزاد کوچک خود به سر می برید از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است!
مصرف مواد غذایی سرشار از هشت ویتامین گروه B (که تحت عنوان B کمپلکس شناخته می شوند) در حفظ سلامت بارداری نقش بسزایی دارد.
ماری روسر پزشک بخش زنان و زایمان در مرکز پزشکی مونتفیور واقع در برانکس نیویورک در این رابطه توضیح می ده: "ویتامین های گروه B باعث تقویت سیستم ایمنی بدن مادر در دوران رشد جنین می شوند. آنها در فرایند تجزیه مواد غذایی و تولید انرژی در بدن شرکت کرده و به این ترتیب انرژی ضروری و مورد نیاز شما در دوران بارداری را فراهم می کنند این افزایش سطح انرژی به ویژه در مقابله با احساس خستگی که از عوارض شایع سه ماهه اول و سوم بارداری است بسیار مفید خواهد بود"
دراین متن به هر یک از ویتامین های انرژی زای گروه B به طور جداگانه اشاره شده و در ادامه نقش منحصر به فرد آنها در حفظ سلامت مادر و جنین توضیح داده می شود.

ویتامین ب ۱ تیامین
ویتامین ب ۱ در روند رشد و تکامل جنین نقش بسیار تعیین کننده ای دارد. نیاز مادران باردار به این ویتامین در حدود ۴/۱ میلی گرم در روز می باشد تیامین با ویتامین ب۱ در طیف گسترده ای از مواد غذایی از جمله پاستای غنی شده و سبوس دار، مخمر خوراکی، نخود فرنگی و حتی برخی از محصولات لبنی به میزان فراوان یافت می شود.

ویتامین ب ۲ ریبوفلاوین
ریبوفلاوین نیز مانند سایر ویتامین های گروه ب جزء ویتامین های محلول در آب به شمار می رود به این معنا که بدن قادر به ذخیره آن نمی باشد بنابراین باید نیاز بدن خود به این ویتامین را از طریق رژیم غذایی روزانه و با مصرف مکمل های بارداری تامین کنید. ریبوفلاوین باعث تقویت قدرت بینایی شده و در حفظ طراوت و درخشش پوست بسیار موثر است. خانم های بارداری باید روزانه ۴/۱ میلی گرم ویتامین ب۲ مصرف کنند. (این مقدار در خانم های غیر باردار به ۱/۱ میلی گرم کاهش می یابد) مرغ، بوقلمون، ماهی، ماست، ذرت و تخم مرغ از جمله منابع سرشار ویتامین B۲ به شمار می روند.

ویتامین ب ۳ نیاسین
مصرف کافی این ویتامین در بهبود عملکرد دستگاه گوارش، تسکین تهوع صبحگانی و کاهش میگرن و سردردهای مزمن بسیار موثر است. به توصیه پزشکان مادران باردار باید در این دوران روزانه ۱۸ میلی گرم ویتامین ب ۳ مصرف کنند. صرف یک ساندویچ تهیه شده از نان کامل و سالاد تن تازه در وعده ناهار می تواند ویتامین ب ۳ مورد نیاز شما در این دوران رابه نحو کاملا مطلوبی تامین کند.

ویتامین ب ۵ پانتوتنیک اسید
این ویتامین در تولید هورمون های بارداری به بدن کمک کرده و در رفع کرامپ یا گرفتگی عضلات پا که از عوارض شایع دوران بارداری است بسیار موثر است. نیاز مادران باردار به این ویتامین در حدود ۶ میلی گرم در روز می باشد صرف زرده تخم مرغ همراه با یک کاسه غلات کامل در وعده صبحانه می تواند نیاز روزانه شما به این ویتامین را تامین کند.
همچنین صرف یک وعده ناهار در ظهر شامل برنج قهوه ای، کلم بروکلی و بادام هندی که از منابع سرشار ویتامین ب ۵ به شمار می روند همراه با یک میان وعده در عصر شامل بیسکویت کره بادام زمینی و یک لیوان شیر تازه می تواند نیاز روزانه شما به این ویتایمن را به نحو کاملا مطلوبی تامین کند.

ویتامین ب ۶ پیرودوکسین
ویتامین ب۶ در رشد و تکامل مغز و سیستم عصبی جنین در طول نه ماه بارداری نقش بسیار تعیین کننده ای دارد. علاوه بر آن وجود مقادیر کافی این ویتامین در تولید نوراپی نفرین و سروتونین، دو انتقال دهنده عصبی ضروری در بدن، بسیار حیاتی است. همچنین مصرف این ویتامین در مقابله با برخی عوارض ناخوشایند بارداری مانند استفراغ و تهوع صبحگانی بسیار موثر است.
امیلیا گریس هنینگ پرستار مامایی در بیمارستان عمومی ماساچوست در آمریکا در این باره می گوید: ما اغلب به مادران باردار توصیه می کنیم که به منظور کاهش عارضه تهوع صبحگاهی در اوایل بارداری خود تا سه بار در روز و در هر وعده بین ۲۵ تا ۵۰ میی گرم ویتامین ب ۶ مصرف کنند. با این حال بنا به توصیه پزشکان با وجودیکه مصرف ویتامین ب ۶ به طور کلی برای مادر و جنین ایمن است ولی بهتر است که مادران باردار احتیاط کرده و از مصرف بیش از این مقادیر تجویز شده در روز پرهیز کنند. غلات کامل، موز، پاپایا و لوبیا از جمله منابع طبیعی ویتامین ب ۶ به شمار می روند.

ویتامین ب۷ بیوتین
طبق اعلام انجمن مواد غذایی و تغذیه در آکادمی ملی علوم آمریکا مادران باردار باید در این دوران روزانه ۳۰ میکروگرم ویتامین ب ۷ مصرف کنند. که این مقدار در دوران شیردهی به ۳۵ میکروگرم در روز افزایش می یابد. همچنین از آنجایی که فرایند بارداری اغلب موجب کمبود ویتامین ب ۷ در بدن می شود باید با دقت و نظارت کافی بر رژیم غذایی روزمره از دریافت کافی این ویتامین در دوران بارداری خود اطمینان حاصل کنید. و در نهایت اینکه مواد غذایی از جمله جو، قارچ و شیر از جمله سرشارترین منابع ویتامین ب ۷ به شمار می روند.

ویتامین ب۹ اسید فولیک
در حقیقت می توان گفت که اسید فولیک مهمترین ویتامین گروه ب و ضروری ترین آنها در دوران بارداری به شمار می رود. موسسه آمریکایی مارچ اف دیمز که درحوزه سلامت مادر و جنین فعالیت می کند، به کلیه خانم هایی که در سنین باروری به سر می برند توصیه می کند که در دوران قبل و پس از بارداری خود روزانه ۴۰۰ میکروگرم اسیدفولیک مصرف کنند.
مصرف کافی اسید فولیک در دوران بارداری خطر ابتلا نوزاد به نقایص مادرزیادی از جمله اسپینابیفیدا و سایر نقص های لوله عصبی را کاهش می دهد. به محض بارداری شدن نیاز بدن به این ویتامین افزایش می یابد علاوه بر آن اسید فولیک در فرایند تشکیل گلبولهای قرمز خون نیز بسیار ضروری است.
با مصرف روزانه مکمل های دوران بارداری که حاوی حداقل ۶۰۰ میکروگرم اسید فولیک می باشند همراه با گنجاندن مواد غذایی سرشار از اسید فولیک در رژیم غذایی روزانه می توان از دریافت کافی این ویتامین در دوران بارداری اطمینان حاصل کرد.
مهمترین منابع غذایی اسید فولیک عبارتند از:
مرکبات به خصوص پرتقال
گریپ فروت
سبزیجات برگ سبز تیره نظیر اسفناج
کلم بروکلی
مارچوبه

ویتامین ب ۱۲ کوبالامین
مصرف کافی این ویتامین در حفظ عملکر صحیح مغز و سیستم عصبی مادر و جنین در این دوران نقش بسیار موثری دارد شیر، مرغ، ماهی از جمله مهمترین منابع غذایی ویتامین ب ۱۲ به شمار می روند. مقدار توصیه شده از این ویتامین در دوران بارداری در حدود ۶/۲ میکروگرم در روز می باشد.
علاوه بر آن پزشکان بر این اعتقادند که مصرف ویتامین ب۱۲ همراه با اسید فولیک ه در مکمل های دوران بارداری یافت می شود نه تنها در پیشگیری از ابتلا جنین به نقایص مادرزادی از جمله اسپیتابیفیدا نقش موثری دارد بلکه حتی با بروز سایر ناهنجاری های مربوط به مغز و سیستم عصبی در جنین نیز مقابله می کند.
امیلیاهنینگ در این باره می گوید: معمولا مصرف ویتامین های گروه ب بیش از انچه در مکمل های دوران بارداری وجود دارد توصیه نمی شود. زیرا علی رغم تحقیقات مختلف انجام شده در این زمینه هنوز اطلاعات کافی مبنی بر لزوم تغییر در ترکیب یا مقدار ویتامین های موجود در مکمل های دوران بارداری در دست نیست. در واقع با برخورداری از یک رژیم غذایی سالم و متعادل و در بردارنده مقادیر کافی از ویتامین های گروه ب می توانید به راحتی سلامت خود و جنینتان را در این دوران تضمین کنید.

مروری خلاصه بر ویتامین های گروه B و نقش آنها در دوران بارداری
فوائد
ویتامین B1 (تیامین) کمک به رشد و تکامل مغز و سیستم عصبی جنین
ویتامین B۲ (ریبوفلاوین) حفظ سلامت چشم ها و ایجاد طراوت و درخشش در پوست
ویتامین B3 (نیاسین) بهبود عملکرد دستگاه گوارش و تسکین عارضه تهوع صبحگاهی
ویتامین B۵ (پانتوتنیک اسید) تولید هورمونهای بارداری و کاهش کرامپ یا گرفتگی عضلات پا
ویتامین B6 (پیرودوکسین) کمک به رشد و تکامل مغز و سیستم عصبی جنین
ویتامین B۷ (بیوتین) از آنجایی که فرایند بارداری می تواند منجر به کمبود این ویتامین در بدن شود باید میزان مصرف آن در بارداری افزایش یابد.
ویتامین B9 (اسید فولیک) کاهش خطر ابتلا جنین به نقایص مادرزادی
ویتامین B۱۲ (کوبالامین) کمک به حفظ سلامت مغز و سیستم عصبی در مادر و جنین

مادر باردار به چه ویتامین هایی نیاز دارد؟
در بیشتر موارد تأمین این ویتامین‌ها از طریق رژیم غذایی مقدور است، اما در شرایط خاص از مکمل‌های ویتامین - مواد معدنی استفاده می‌شود. در این بحث به ویتامین های مورد نیاز در دوران بارداری اشاره می کنیم.
اسیدفولیک
اسیدفولیک در تولید و تقسیم سلول‌ها از جمله سلول‌های قرمز خونی نقش دارد
یکی از مهم‌ترین ویتامین‌ها در زمان بارداری (خاصه اوایل) و قبل از آن اسیدفولیک است. اسیدفولیک که فولات نیز نامیده می‌شود، یکی از ویتامین‌های گروه ب است.
این ویتامین عمدتاً در سبزیجات برگ سبز مانند کلم و اسفناج، حبوبات و مغزها وجود دارد. اسیدفولیک در تولید و تقسیم سلول‌ها از جمله سلول‌های قرمز خونی نقش دارد.
کمبود اسیدفولیک در زمان بارداری ممکن است باعث نقص لوله عصبی در جنین شود. نوزادان مبتلا به این بیماری ممکن است عمر کوتاهی داشته باشند و یا تا آخر عمر ناتوان باشند.
بیشتر بخوانید
زایمان طبیعی پس از سزارین چیست؟ (سزارین یا طبیعی)
نقص لوله عصبی عمدتاً در ۲۸ روز اول بارداری ایجاد می‌شود، زمانی که احتمال دارد مادر از بارداری خود بی‌اطلاع باشد. به همین دلیل مهم است که تمام زنان در سنین باروری به ویژه زنانی که قصد بارداری دارند اسیدفولیک کافی مصرف کنند. مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها (CDC) توصیه می‌کند که تمام زنان در سنین باروری روزانه ۴۰۰ میکروگرم از این ویتامین دریافت کنند. مصرف مقدار کافی اسیدفولیک ۳ ماه پیش از بارداری بسیار مهم است. مقدار توصیه شده در زمان بارداری ۶۰۰ میکروگرم در روز است که ۲۰۰ میکروگرم بیش از قبل از بارداری است.
کلسیم
زنان باردار باید روزانه ۱۲۰۰ میلی گرم کلیسم مصرف کنند
دریافت ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم در روز برای زنان باردار ضروری است. اگر این میزان کلسیم به بدن زنان باردار نرسد آنها با احتمال بیشتری در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار می گیرند زیرا جنین در حال رشد کلسیم مورد نیاز خود را از طریق استخوان های مادر دریافت می کند.
از این رو مادران باید از دریافت روزانه این میزان اطمینان حاصل کنند. علاوه بر این کلسیم به ساخته شدن استخوان های کودک کمک کرده در کاهش فشار خون مادر مؤثر است، در حالی که از فشار خون ناشی از کمبود کلسیم در ایام بارداری نیز جلوگیری می کند. همچنین کلسیم تأثیرات مثبتی نیز بر وزن کودک هنگام تولد دارد.
داروهای مکمل کلسیم حاوی ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی گرم کلسیم است و زنان باید بقیه این میزان را از طریق نوشیدن شیر و محصولات لبنی تأمین کنند.
عدم دریافت کلسیم به میزان کافی در موارد حاد می تواند، عوارض خطرناکی را به دنبال داشته باشد. برای مثال کودکان آنها در معرض خطر ابتلا به مسمومیت ناشی از سرب قرار می گیرند.
ویـتامیــن D
نقش شناخته شده ویتامین D، کمک به تعادل و جذب کلسیم است
مقدار روزانه IU 200 ویتامین D در بارداری و قبل آن توصیه می‌شود. مهم‌ترین نقش شناخته شده این ویتامین کمک به تعادل و جذب کلسیم است، اما اخیراً مطالعات نشان داده‌اند که در نمو مغز و دستگاه ایمنی جنین و پیشگیری از بسیاری بیماری‌های خودایمنی مانند دیابت نوع ۱ و MS در سنین بعدی نیز نقش دارد. از سوی دیگر کمبود این ویتامین در مادر باردار خطر بروز فشارخون بالا و پره اکلامپسی را افزایش می‌دهد.
منابع غذایی ویتامین D بسیار ناچیز هستند. منبع اصلی این ویتامین ماهی‌های چرب مانند ساردین و سالمون است. مقدار کمی نیز در تخم مرغ و کره وجود دارد. در بسیاری از کشورها مواد غذایی مانند شیر و مارگارین با این ویتامین غنی می‌شوند. قرار گرفتن در شرایط مناسب در معرض نور آفتاب به سنتز پوستی ویتامین D کمک می‌کند. حتماً در مورد لزوم مصرف مکمل ویتامین D در این دوران با پزشک و متخصص تغذیه خود مشورت کنید.
آهن
میزان آهن مورد نیاز در دوران بارداری, حدود ۲۷ میلی گرم است.
نقش آهن در بارداریآهن یک ماده ضروری برای زنان است که اهمیت آن در دوران بارداری دو برابر می شود. زنان باردار برای قوی ماندن به آهن نیاز دارند زیرا نوزاد آهن ذخیره شده در خون آنها را جذب می کند. زنان بارداری که میزان آهن موجود در خون آنها کم است، احساس خستگی مفرط و ضعف دارند.
علاوه بر این بیشتر در معرض ابتلا به بیماری های قلبی قرار گرفته و احتمال خونریزی زیادی را هنگام زایمان دارند. آهن همچنین برای شکل گرفتن گلبول های قرمز در کودک لازم است. میزان آهن مورد نیاز در دوران بارداری ۲۷ میلی گرم بوده و مکمل ها حاوی ۲۰ الی ۶۰ میلی گرم آهن هستند.
پزشکان مصرف مکمل آهن را به همراه آب پرتقال یا آب میوه پیشنهاد می کنند زیرا ویتامین ث جذب آهن را افزایش می دهد.
از آنجایی که کاهش و افزایش مصرف ویتامین ها و مواد معدنی هر دو برای زنان باردار مضرند، ضروری است که زنان باردار توجهات لازم را در این زمینه مبذول داشته و با پزشک خود در زمینه افزایش و یا کاهش مصرف مشورت کنند.
نقش ویتامین آ در بارداری
دریافت بیش از حد ویتامین A در دوران بارداری خطرناک است
ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است که در کبد ذخیره می‌شود و برای رشد دستگاه‌های مختلف جنین مانند چشم، شش‌ها، استخوان‌ها و سیستم عصبی مرکزی لازم است. به علاوه این ویتامین به مقاومت در برابر عفونت‌ها نیز کمک می‌کند.
این ویتامین در منابع حیوانی مانند تخم مرغ، شیر و جگر وجود دارد. پیش‌ساز این ویتامین نیز در میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شود. مقدار توصیه شده برای ویتامین آ ۷۷۰ میکروگرم RAEs (تقریباً IU ۲۵۶۵) برای زنان باردار و غیر باردار است. ذخایر ویتامین A مادر به آسانی جوابگوی نیاز جنین است.
کمبود ویتامین A در حیوانات می‌تواند باعث مشکلات جنینی شود، اما در انسان موارد مشابه دیده نشده است.
از سوی دیگر دریافت بیش از حد ویتامین A در دوران بارداری خطرناک است. خانم‌هایی که از مشابه‌های ویتامین A مانند راکوتان برای آکنه استفاده می‌کنند در خطر قرار دارند.