کلستاز در دوران بارداری، چه خطری برای جنین دارد؟

کلستاز بارداری که به عنوان کلستازیش نیز شناخته می‌شود، می‌تواند باعث خارش شدید به خصوص در دست و پا شود. کلستاز بارداری معمولا در اواخر سه ماهه دوم یا در سه ماهه پایانی بارداری رخ می‌دهد. این وضعیت معمولا خطری جدی برای سلامت مادر ندارد اما ممکن است عوارض شدیدی برای جنین ایجاد کند.

کلستاز بارداری چیست؟
اصطلاح کلستاز از کلمات یونانی chole به معنی صفرا و stasis به معنی هنوز آمده است. کلستاز هنگامی اتفاق می‌افتد که کبد نتواند صفرا را به درستی دفع کند. صفرا مایعی است که به بدن کمک می‌کند تا چربی را پردازش کند.
علائم و نشانه‌های کلستاز بارداری چیست؟
علائم و نشانه‎های زیر ممکن است در کلستاز بارداری وجود داشته باشد:
- خارش شدید به خصوص در کف دست و کف پا
- ادرار تیره
- مدفوع روشن
- زردی (در ناحیه سفیدی چشم‌ها، پوست و زبان)
خارش ممکن است تنها علامت این بیماری باشد و اغلب در طول شب نیز بدتر می‌شود.
یک خانم باردار که هر یک از علائم ذکر شده را دارد باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند زیرا این شرایط میتواند برای جنین خطرناک باشد.

درمان کلستاز بارداری
اگر کلستاز خفیف باشد و در اواخر بارداری رخ دهد، ممکن است درمان لازم نداشته باشد. به طور معمول درمان با هدف تسکین علائم، به طور عمده خارش و جلوگیری از عوارض احتمالی انجام می‌شود. داروهای زیر نیز ممکن است در صورت لازم تجویز شود:
اورسودوکسی کولیک اسید
این دارو برای رفع خارش و افزایش جریان صفرا تجویز می‌شود و هیچ مدرکی مبنی بر ایجاد آسیب در دوران بارداری در آن وجود ندارد.
خیساندن
خیساندن مناطق آسیب دیده پوست در آب ولرم ممکن است تسکین موقت ایجاد کند. مالیدن سرکه سیب یا روغن نارگیل بعد از حمام در مناطق خارش دار پوست نیز می‌تواند آرام بخش باشد.
بیماران مبتلا به کلستاز، سطح ویتامین K کمی دارند و این احتمال خونریزی را افزایش می‌دهد، بنابراین مادر اغلب به مکمل ویتامین K قبل و بعد از زایمان نیاز دارد.
طبق اعلام انجمن بارداری آمریکا، داروهای طبیعی برای سلامت کبد شامل شیر و لوسیون کالامین است که به خارش کمک می‌کند اما مکمل‌ها یا درمان‌های جایگزین ابتدا باید با پزشک مشورت کنید.
برخی منابع حمام جودوسر را توصیه می‌کنند اما انجمن بارداری آمریکا آن را تایید نکرده و همچنین در مورد استفاده از آنتی هیستامین هشدار می‌دهند.

تشخیص کلستاز بارداری
پزشک علائم و نشانه‌های بیمار مانند رنگ ادرار و مدفوع و خارش را در نظر می‌گیرد. همچنین از مادر در مورد تاریخچه پزشکی سوال کرده و معاینه فیزیکی را انجام می‌دهد. آزمایش خون ممکن است عملکرد کبد بیمار را نشان دهد. سطح خون صفرا نیز اندازه گیری می‌شودد. اسکن‌های اولتراسونند می‌توانند ناهنجاری‌های موجود در کبد مادر را تشخیص دهند اما این آزمایش برای جنین مفید نیست.
رژیم غذایی
برای کاهش خطر ابتلا به کلستاز و سایر مشکلات دوران بارداری پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل با مقدار زیادی میوه و سبزیجات اهمیت دارد. محصولات ارگانیک کمتر در معرض آفت کش‌ها هستند. سیب، توت فرنگی و انگور اغلب حاوی مقادیر بالاتری از مواد شیمیایی ناخواسته هستند، در حالی که آووکادو و آناناس در لیست میوه‌های تمیز قرار دارند.
گوشت ارگانیک انتخاب کنید و از ماهی سرخ شده و غذای دریایی خام دوری کنید. لوبیا خشک و حبوباتی مانند عدس و نخود منبع خوبی برای پروتئین هستند. نان سبوس دار مصرف کنید و از مواد زیر دوری کنید:
شکر و غذاهای تصفیه شده مانند نان سفید
- محصولات سویا
- گوشت‌های فرآوری شده
- محصولات لبنی پرچرب

علت بروز کلستاز بارداری
صفرا یک مایع سبز زرد است که به هضم چربی کمک می‌کند. این ماده عمدتا از کلسترول، نمک‌های صفراوی و بیلی روبین رنگدانه تشکیل شده است که توسط کبد تولید می‌شود و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود و از کیسه صفرا توسط مجرای صفراوی به اثنی عشر می‌رود.
گاهی اوقات انسداد خارج از کبد اجازه خروج صفرا از کبد را نمی‌دهد و منجر به وضعیتی می‌شود که به نام کلستاز خارج از کبدی شناخته می‌شود.
کلستاز داخل کبدی زمانی رخ می‌دهد که مشکلی در از بین بردن نمک‌های صفراوی از کبد وجود داشته باشد. این نوع کلستاز در دوران بارداری اتفاق می‌افتد.
تصور می‌شود هورمون‌های بارداری و به خصوص استروژن اضافی بر عملکرد کیسه صفرا و کبد تاثیر بگذارد.

عوامل خطر کلستاز بارداری
شیوع کلستاز بارداری مشخص نیست. تخمین‌ها نشان می‌دهد که از هر ۱۰۰۰ مورد در ایالات متحده ۱ تا ۲ بارداری تحت تاثیر قرار گیرد. سایر آمارها نشان می‌دهد بسته به جمعیت ۱ تا ۵۰ از زنان ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به کلستاز بارداری را در خانم افزایش دهد عبارت است از:
- داشتن یک خویشاوند نزدیک که کلستاز بارداری داشته است
- داشتن کلستاز قبل از بارداری، زیرا خطر عود در بارداری بین 45 تا 90 درصد است.
- سابقه آسیب کبد
- بارداری در اثر آی وی اف

خطرات کلستاز بارداری بر جنین
کلستاز در دوران بارداری خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهد. در صورتی که مادر مبتلا به کلستاز بارداری باشد، خطر تولد زودرس برای جنین وجود دارد.
نوزادی که نارس به دنیا بیاید اگر ریه‌هایش هنوز کامل نشده باشد، دچار مشکلات تنفسی می‌شود.
خطر مرگ جنین نیز در کلستاز بارداری وجود دارد.
در حین بارداری جنین به کبد مادر وابسته است تا اسیدهای صفراوی را از خون خارج کند. اگر مادر بیش از حد اسید صفراوی داشته باشد این میتواند روی جنین منتقل شود.
در این وضعیت احتمال زیادی دارد که نوزاد هنگام زایمان مکونیوم تنفس کند.
تحقیقات نشان می‌دهد که هنگام بزرگسالی کودک کلستاز بارداری می‌تواند خطر ابتلا به اختلالات متابولیکی مانند چاقی و اختلالات قلبی عروقی را افزایش دهد.

پیشگیری از کلستاز بارداری
با آزمایش خون عملکرد کبد و سطح صفرا را کنترل کنید. اسکن اولتراسوند برای نظارت بر سلامت و رشد جنین کمک کننده است. تعداد حرکات و ضربان قلب جنین نیز بررسی می‌شود. اگر کلستاز بارداری رخ دهد ممکن است القای زودرس زایمان انجام شود.