پنج دلیل برای ذخیره سازی خون بند ناف

تا به امروز نیز صد ها پیوند موفق خون بند ناف صورت گرفته و مراکز بزرگ ذخیره این سلولها در کشور های مختلف جهان تاسیس شده است.

ایرنا- اصفهان: خون بند ناف نوزاد منبع غنی از سلول های بنیادی می باشد که نگهداری و ذخیره آن ، پس اندازی برای سلامت فرزندانمان و نسل های آینده است.

سلولهای بنیادی خون بند ناف همانند سلولهای بنیادی خونساز مغز استخوان سازنده سلولهای قرمز (حامل اکسیژن به تمام نقاط بدن) ، سلولهای سفید (فعال در سیستم ایمنی بدن) و پلاکتها ( منعقد کننده خون) و قادر به ساخت انواع سلولهای دیگر و ترمیم و نگهداری سلولها در هنگام جراحت است.

این سلول ها نقش بسیار مهمی در سلامتی، درمان و بهبود انسان دارند.

برخی بیماریهایی که در دنیا با استفاده از سلولهای بنیادی خون بندناف قابل درمانند شامل اختلالات سلولهای بنیادی مانند کم خونی، لوسمی حاد، لوسمی مزمن، بیماریهای نقص در تولید لنفوسیتها، ناهنجاریهای ارثی گلبولهای قرمز، نقص ارثی پلاکتی، اختلالات پلاسماسل و اختلالات سیستم ایمنی مادرزادی است.

هرچند در زمان حاضر در کشورمان فقط بیماریهایی که منشاء خونی دارند از جمله تالاسمی، سرطان خون و کم خونی ها با استفاده از سلولهای بنیادی خون بند ناف قابل درمانند اما تحقیق و پژوهش بر روی سایر بیماریها نوید دهنده آینده درخشانی در حوزه درمان است.

اولین پیوند خون بند ناف در سال 1988 میلادی در فرانسه و برای یک کودک مبتلا به کم خونی فانکونی (یک نوع کم خونی مادرزادی) صورت گرفت و اولین بانک خون بند ناف در سال 1992 در امریکا ایجاد شد.

بانک خون بند ناف در ایران

در ایران نیز همگام با دنیا و با توجه به جهش علمی کسب شده در زمینه سلول های بنیادین، بانک خون بند ناف در سال 1384 به همت محققان پژوهشکده رویان و در قالب شرکت ˈفناوری بن یاخته های رویانˈ راه اندازی شد که با توجه به ضرورت دسترسی آسان خانواده ها به خدمات این بانک، دفاتر نمایندگی آن در استانهای مختلف نیز آغاز به کار کرد.

این بانک در سال ۱۳۸۵ مجوز لازم از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را کسب و با موضوع فعالیت ˈجمع آوری خون بند ناف نوزادان خانواده های متقاضی ‌جدا سازی و نگهداری سلولهای بنیادی خون بند نافˈ آغاز به کار کرد.

هم اینک پژوهشکده رویان مجوز بانک عمومی خون بند ناف را نیز داراست و سازمان انتقال خون ایران نیز در زمینه بانک ملی خون بند ناف فعالیت می کند.

زباله بیولوژیکی سرشار از سلول بنیادی

ˈبند ناف امروزه در کشور بعنوان زباله بیولوژیکی دور انداخته می شود در حالیکه بیشتر والدین و حتی پرستاران و ماماها نمی دانند که این عضو دور انداختنی منبع سرشاری از سلول های بنیادی استˈ.

مدیر اجرایی بانک خون بند ناف رویان در اصفهان با تاکید بر این مطلب به ایرنا گفت: ما به خانواده ها پیشنهاد می کنیم که این زباله بیولوژیکی را به راحتی دور نیندازند زیرا این خون می تواند تامین کننده سلامت و حیات بیمارانی باشد که در شرایط مخاطره آمیز قرار دارند.

ˈمجید کوهی اصفهانیˈ با اشاره به اینکه استخراج خون از بند ناف به هنگام تولد نوزاد بسیار آسان و بدون هیچگونه ضرری است، افزود: در صورت اعلام آمادگی پدر و مادر و عقد قرارداد آنها با بانک خون بند ناف، مامای متخصص به هنگام تولد نوزاد، خون بند ناف را جمع آوری می کند و به بانک خون تحویل می دهد.

وی ادامه داد: این خون در چند مرحله جداسازی و سلول های بنیادی استخراج شده از آن ذخیره می شود.

به گفته وی سلول های بنیادی بند ناف بسیار پر توان و نامیرا ( فنا ناپذیر) هستند و در اثر تکثیر متوالی دچار پیری نمی شوند و با تزریق یا جایگزینی آن در مناطقی از بدن که به طور جدی آسیب دیده اند می توان به بهبودی آن کمک کرد.

کوهی با بیان اینکه سلول بنیادی را برای افراد مختلف می توان استفاده کرد، گفت: برای استفاده از سلول های بنیادی شش شاخص مورد ارزیابی قرار می گیرد که باید حداقل چهار مورد آن سازگاری داشته باشد.

این کارشناس افزود: احتمال امکان بهره گیری از این سلول ها برای خود نوزاد ۱۰۰ درصد، پدر و مادر ۵۰ درصد و خواهر و برادر حدود ۲۵ درصد است و استفاده برای سایرین به شرط تشابه ژنتیک نیز امکان پذیر می باشد.

قراردادی برای برخورداری از زندگی سالم و پر نشاط

خانواده هایی که متقاضی ذخیره کردن خون بند ناف فرزند خود هستند باید در پایان ماه هشتم بارداری مادر به بانک خون بند ناف مراجعه کنند تا در ابتدا آزمایش خون از مادر گرفته شود.

مدیر اجرایی بانک خون بند ناف رویان در اصفهان با اشاره به این مطلب گفت: پس از آزمایش خون، قرارداد منعقد و پس از آن یک نفر مامای متخصص و مجرب به خانواده متقاضی معرفی می شود تا علاوه بر مراقبت از مادر به هنگام زایمان بتواند با استفاده از کیت مخصوصی که به همراه دارد خونگیری از بند ناف نوزاد را انجام دهد.

کوهی افزود: خون جمع آوری شده پس از طی مراحل جداسازی در دمای 196 درجه سانتیگراد زیر صفر فریز و مطابق با استانداردهای جهانی نگهداری می شود.

وی با بیان اینکه در زمان حاضر حداکثر مدت اثبات شده زمان نگهداری این نمونه ذخیره شده در دنیا حدود ۲۰ سال است، تصریح کرد: هنوز زمان قطعی برای این موضوع اثبات نشده اما با توجه به اینکه اولین بانک خون بند ناف از سال ۱۹۹۲ آغاز به کرده و هنوز نمونه ذخیره شده در آن قابل استفاده است زمان ۲۰ سال تجربه شده است که امید آن می رود با گذشت زمان و سلامت سلولها، مدت زمان نگهداری افزایش یابد.

کوهی با بیان اینکه دو نوع بانک خون بند ناف شامل ˈعمومیˈ و ˈخصوصیˈ در دنیا فعال است، اظهار داشت: در بانک خون خصوصی در قبال ذخیره و نگهداری خون از خانواده متقاضی هزینه ای اخذ و سلول های بنیادی فقط برای نوزاد و خانواده اش استفاده می شود.

این کارشناس افزود: اگر بیماری بخواهد از نمونه خون ذخیره شده در بانک خون خصوصی استفاده کند باید از خانواده نوزاد اجازه بگیرد.

وی درباره بانک خون عمومی گفت: این بانک برای ذخیره خون بند ناف هزینه ای از خانواده متقاضی اخذ نمی کند اما تعهدی نیز برای نگهداری سلول های بنیادی برای آن خانواده ندارد.

به گفته وی به منظور ذخیره خون بند ناف باید به هنگام تولد نوزاد حداقل ۵۰ سی سی خون و در آن نمونه حداقل ۴۰۰ میلیون سلول زنده وجود داشته باشد.

کوهی یادآور شد: به طور معمول یک یا دو بار می توان از این نمونه استفاده کرد که بستگی به تعداد سلولهای ذخیره شده دارد.

پنج دلیل برای ذخیره سازی خون بند ناف

مدیر اجرایی بانک خون بند ناف رویان در اصفهان به خانواده ها پیشنهاد داد که به پنج دلیل برای ذخیره سازی خون بند ناف اقدام کنند.

کوهی دلیل اول را فرصتی دانست که تنها برای یک بار به نوزاد و خانواده او داده می شود تا برای حفظ سلامت دراز مدت کودک خود اقدام کنند.

وی دلیل دوم را سابقه بیماری خانوادگی عنوان کرد و گفت: اگر در خانواده ای سابقه بیماری های خاص بخصوص بیماری های با منشاء خونی وجود داشته باشد که توسط پیوند سلول بنیادی قابل درمان است احتمال اینکه این کودک یا خواهرو برادر او به خون ذخیره شده نیاز پیدا کنند افزایش می یابد.

کوهی با اشاره به اینکه سلول های بنیادی هر انسان از نظر ژنتیکی منحصر به فرد است، تصریح کرد: هیچکس به طور دقیق نمی داند که چه بیماری ها یا صدماتی در آینده با استفاده از سلول های بنیادی قابل درمان است.

وی با بیان اینکه پیشرفت علوم در زمینه سلول های بنیادی و کاربرد درمانی آن روز به روز در حال افزایش است، دلیل سوم را آینده درخشان این شاخه از علوم عنوان کرد.

این کارشناس در تشریح دلیل چهارم گفت: ذخیره خون بند ناف برای خانواده هایی که تعداد نفرات آن کم است اهمیت بیشتری پیدا می کند چراکه یافتن اهدا کننده مناسب برای آنها مشکل است.

کوهی درباره پنجمین دلیل اینچنین گفت: ذخیره سلول های بنیادی خون بند ناف، پس انداز و بیمه سلامت برای آینده است.

ذخیره و اهدای سلول بنیادی نیاز به فرهنگ سازی دارد

ˈمتقاضیان زیادی برای استفاده از سلول های بنیادی ذخیره شده در بانک خون بند ناف وجود دارند که نیازمند اهدای خون بند ناف از سوی ذخیره کنندگان هستندˈ.

مدیر اجرایی بانک خون بند ناف رویان در اصفهان با بیان این مطلب افزود: همانطور که در زمینه اهدای خون و اعضای بدن فرهنگ سازی شده، لازم است درباره ذخیره سازی و اهدای سلول بنیادی نیز این کار صورت گیرد.

کوهی با بیان اینکه تاکنون حدود 16 هزار و 500 نمونه خون بند ناف در بانک خون بند ناف رویان ذخیره شده است، گفت: تا کنون چندین مورد درخواست از سوی خانواده های ذخیره کننده خون دریافت کرده ایم که امیدواریم با همکاری مراکز پیوند امکان استفاده آنان فراهم شود.

وی اظهار امیدواری کرد: تا پایان سال جاری یک مورد پیوند با استفاده از سلول بنیادی خون بند ناف صورت گیرد.

وی با تاکید بر اینکه هنوز بسیاری از پزشکان درباره نگهداری خون بند ناف اطلاعات مناسب ندارند، افزود: هنوز برخی از پزشکان این کار را توصیه نمی کنند چرا که تاکنون دستاوردهای آن را در داخل کشور ندیده اند.

امروزه ثابت شده است که سلولهای بنیادی قادر به درمان محدوده وسیعی از بیماریهای مزمن و حاد هستند و تحقیقات زیادی در این زمینه انجام می شود که محققان ایرانی نیز در این زمینه موفق عمل کرده اند و با نگاه به آینده در تلاش برای پیشبرد این علم برای خدمت به مردم کشورمان هستند.