سزارین با بیهوشی یا بی حسی، کدام؟

زایمان سزارین با بیهوشی یا بی حسی نخایی همیشه مورد سوال مادرانی می باشد که زایمان سزارین حواهند داشت لذا در اینجا به این سوال جواب داده می شود.

زایمان سزارین با بیهوشی یا بی حسی نخایی
علم آنستزیولوژی مشتمل بر بیهوشی عمومی ،بیحسی نخاعی و اپیدورال و بیحسی منطقه ای و ناحیه ای است. هرکدام از این روشها ظرائفی را می طلبد که نتیجه نهایی رعایت این ظرائف علاوه بر مهیا شدن بیمار برای عمل جراحی ، پیشگیری و درمان عوارض است.
از نکات مهمی که قبل از انجام جراحی توجه ویژه را الزامی می سازد، آماده سازی روحی و روانی و جسمی بیماران است. در این مقال توجه ویژه ای به بیهوشی یا بی حسی مطلوب برای جراحی سزارین، آماده سازی قبل از عمل و نکات مهم بعد از عمل جراحی می شود.
مادر حامله در دوران بارداری دچار تغییرات فیزیولوژیکی می شود که گاهی مادر را در معرض خطر قرار می دهد.
افزایش وزن سریع ،کشش شکم به سمت جلو ،شل شدن بافت های بدن،کم تحرکی معده و روده،کمبود کلسیم (در صورت ناکافی بودن این ریز مغذی در رژیم غذایی در دوران بارداری و در دوران شیردهی)،اختلالات هورمونی و ….از علل ایجاد کمردرد در حین بارداری و بعد از آن هستند.
تورم در حلق ،نای ،و حنجره از عواملی است که ممکن است انجام بیهوشی عمومی را در حاملگی دچار چالش سازد.
فشار به معده از سمت پایین توسط رحم و جابه جا شدن دریچه فوقانی معده که نقش محافظتی در مقابل بازگشت محتویات معده به مری و حلق و نای دارد ، خطر بیهوشی عمومی را می افزاید. بدلیل اختلال حرکتی دستگاه گوارش در دوران بارداری این افراد درمعرض خطر بازگشت محتویات معده به بالا و داخل نای هستند که علاوه بر اختلالات تبادل اکسیژن به عفونت های ریوی نیز منجر میشود. علی رغم رعایت اقدامات احتیاطی همیشه بیم رسیدن داروی بیهوشی عمومی به جنین از طریق سیستم جفتی در حین بیهوشی عمومی برای سزارین وجود دارد و گاهی عواقب طولانی مدتی نیز برای جنین ایجاد میشود.
در بی حسی نخاعی (اسپاینال) یا بی حسی اپی دورال به وسیله یک سوزن مخصوص داروی بی حسی به مایع مغزی نخاعی (در بی حسی اسپاینال) و به اطراف نخاع در بی حسی اپی دورال فرستاده می شود .حضور داروی بی حس کننده در داخل مایع مغزی نخاعی یا اطراف نخاع (فضای اپیدورال) باعث بی حس شدن نخاع و ایجاد بی دردی کامل در منطقه مورد نظر می شود.
بی حسی نخاعی باعث ایجاد بی دردی ،بی حرکتی وشلی عضلانی می شودولی باعث اختلال هوشیاری یا خواب نمی شود .اینکار با استفاده از یک سوزن و تزریق داروی بی حسی از فضای بین مهره ای سوم و چهارم (معمولا) صورت می گیرد.درد ناشی از این تزریق از درد ناشی از تزریق یک آمپول عضلانی کمتر است چرا که گیرنده های درد ناحیه پشت کمر از سایر نواحی بدن کمتراست . در هنگام تزریق دارو نیز دردی ایجاد نمی شود .
باید اذعان نمود که هر دخالتی در سیستم های بدن می تواند به طور بالقوه موجب عوارضی باشد که بالفعل شدن این عوارض متضمن زمینه اولیه ،عوامل ثانویه و محیطی و ژنتیکی است. به بیان دیگر علی رغم اطلاع از عوارض داروها یا عوارض ناشی از عملکرد انسانی در بیهوشی عمومی یا بی حسی های نخاعی یا منطقه ای همیشه عوامل غیر قابل پیش بینی وجود دارند که گاهی سرعت حدوث آن ها از سرعت درمان عوارض پیشی می گیرد و نتیجه آن همانا ایجاد عارضه خواهد بود.
لذا به عنوان یک اصل کلی، پیش بینی و پیشگیری واستفاده از روشی با کمترین عوارض متصور احتمالی ، سرلوحه علم بیهوشی و مراقبتهای ویژه است. به بیان دیگر در بیهوشی احتیاط، حرف اول را می زند . گاهی در بیهوشی عمومی سیستمهای قلب و عروق ،غدد، مغز و اعصاب و … دچار تغییرات شدیدی می شوند. لذا به عنوان یک اصل کلی هر چقدر آنستزی به معنای بی حسی در محدوده کوچکتری اعمال شود تغییرات بدنی کمتری را القاء می کند. بنابراین بیهوشی عمومی با بیشترین تغییرات داخلی و بعد از آن ، به ترتیب بی حسی نخاعی (اسپاینال) ، بی حسی اپیدورال و بی حسی های ناحیه ای با تغییرات داخلی کمتری همراه خواهند بود .در سزارین یا زایمان بدون درد که جان ۲ انسان (مادر و جنین) در میان است رعایت احتیاط به مراتب از اهمیت بیشتری برخوردار است. لذا با توجه به جمیع جهات بی حسی نخاعی و بی حسی اپیدورال برای جراحی سزارین روش های انتخابی خواهند بود چرا که با کمترین عوارض احتمالی بهترین نتیجه را بدنبال خواهند داشت .

مطالعات متعددی در مقایسه بین روش بیهوشی عمومی و بی حسی اسپاینال و یا اپیدورال انجام شده است و در اکثریت موارد سزارین های انتخابی (الکتیو)، بی حسی اپیدورال و بی حسی اسپاینال بر بیهوشی عمومی ارجحیت داشته است. ایجاد مشکلاتی چون تهدیدهای قلبی و عروقی ،تشکیل لخته و حرکت آن به نقاط مختلف بدن ،احتمال ایجاد حساسیت ،مشکلات تنفسی ،آسیب های دندانی ،آسیب به لبها و حلق و حنجره با این روش ها به شدت کاهش می یابد. بی دردی بعد از عمل و وجود فرصت کافی برای ایجاد همپوشانی با سایر روش های بی دردی با استفاده از پمپ درد، داروهای مسکن تزریقی یا خوراکی وغیره مزیت دیگر استفاده از روشهای بی حسی اسپاینال و بی حسی اپیدورال می باشد .استفاده از مقادیر کمتر داروهای مسکن در مقایسه با روش بیهوشی عمومی باعث کاهش عوارض ناشی از این داروها خواهد بود . ایجادآتلکتازی یا روی هم خوابیدن حبابچه های ریوی ناشی از بیهوشی عمومی به عنوان شایعترین علت تب بعد از اعمال جراحی با استفاده از روش های بی حسی نخاعی و اپیدورال تقریبا منتفی می باشد .
از جذابیت های سزارین در هنگام بیداری مشاهده نوزاد بدنیا آمده در بدو تولداست که علاوه بر تجربه احساسی ویژه برای مادر تاثیرویژه ای برای نوزادتازه متولد شده نیز خواهد داشت .لمس فیزیکی نوزاد و مادر ،ارتباط کلامی مادر با نوزاد، امکان مکیدن شیر توسط نوزاد در تشدید تبادل عاطفه و افزایش شیر مادر بسیار موثر است. به بیان دیگر تعامل بین مادر و نوزاد در اولین دقایق بعد از عمل، علاوه بر نتایج احساسی و عاطفی بسیار ویژه و منحصر به فرد موجب تاثیرات فیزیکی مفید و بارزی در مادر و نوزاد خواهد شد .