روش های مختلف زایمان، تمرین های تنفسی

چه روش‌های کاهش درد دیگر را انتخاب کرده باشید چه نه، به هر حال می‌توانید از نرمش‌ها و تمرین‌های مخصوص کاهش درد در طول وقوع انقباضات به خصوص در مرحله‌ی اول زایمان بهره بگیرید. این فایده‌ی تمرین‌های تنفسی را به خود یادآور شوید که چطور در طی هر انقباض شما را به زایمان نزدیک‌تر می‌کند. بنابراین تمرین‌های تنفسی را از قبل خیلی خوب تمرین کنید، چرا که بدون تمرین قبلی انجام این نرمش‌های تنفسی بسیار دشوار خواهد بود!

تحریک الکتریکی زیرجلدی عصب (TENS)

TENS یا همان تحریک الکتریکی زیرجلدی شامل تحریک اعصاب ستون فقرات به کمک جریان الکتریکی ضعیف است که به کمک بالشتک‌های کوچکی به پایین کمر وصل می‌شود و از یک دستگاه الکتریکی با کنترل دستی به بدن منتقل می‌شود. این تحریکات الکتریکی جلوی دردهای زایمان را می‌گیرد و دردها به خوبی کنترل می‌شوند. این وسیله کاملا بی‌خطر و ایمن است و قبل از انتشار دردها، آن‌ها را متوقف و سرکوب می‌کند. در برخی بیمارستان‌ها دستگاه TENS وجود دارد و در صورت تمایل می‌توانید از پزشک خود بخواهید از آن برای شما استفاده کند یا گاهی آن را از مراکز دیگر اجاره یا قرض کنید. اگر بیمارستان مجهز به این دستگاه نبود، پزشک یا ماما می‌تواند مرکزی را معرفی کند تا دستگاهی از آنجا اجاره کنید.

گاز و هوا

هر بیمارستان یا زایشگاهی مجهز به دستگاه انتونوکس (Entonox) است که این امکان را می‌دهد هوایی با ترکیب ۵۰ درصد نیترواکسید (گاز مسکن قوی) و ۵۰ درصد اکسیژن تنفس کنید. حدود ۲۰ ثانیه طول می‌کشد تا این دستگاه شروع به کار کند و در عرض ۴۵ تا ۶۰ ثانیه به اوج اثر خود برسد. اگر شروع به تنفس گاز تولیدی این دستگاه کنید و در شروع انقباضات نفس عمیقی بکشید، این گاز مسکن زمانی که دیگر درد انقباض شدید شده، تأثیر خود را گذاشته و درد را تسکین می‌دهد.

این دستگاه، درد را کامل از بین نمی‌برد و فقط باعث می‌شود درد کم‌تر و سرتان سبک‌تر شود. احساس گیجی و منگی که این ترکیب هوا به وجود می‌آورد، در مرحله‌ی دوم زایمان مناسب نیست، چرا که در این مرحله به تمرکز بسیاری برای زور زدن و بیرون راندن نوزاد از بدن‌تان نیاز دارید.

پتی‌دین و مپتید

پتی‌دین (pethidine) یک داروی مسکن بسیار قوی است که معمولاً به داخل عضلات تزریق می‌شود و ظرف 15 دقیقه پس از تزریق تأثیر خود را آغاز می‌کند. پتی دین نباید سرعت روند زایمان را کُند کند، اما اگر این دارو دیر تزریق شود، (مثلا سه ساعت بعد از تزریق آخرین دوز)، در این صورت می‌تواند روی تنفس نوزاد پس از زایمان تأثیر منفی بگذارد. اگر برای نوزاد مشکلات تنفسی به وجود آید، ممکن است به دریافت پادزهر نیاز پیدا کند تا تأثیر پتیدین خنثی شود. مپتید (meptid) هم همین اثر مسکن را روی درد دارد اما بدون عوارض.

بی‌حسی نخاعی یا اپیدورال

از آنجایی که بیشتر دردهای زایمان متمرکز در رحم، واژن و مقعد شماست، در نتیجه تجمع تأثیر مسکن‌ها فقط در این ناحیه کار معقولی است. بی‌حسی نخاعی از رایج‌ترین را‌ه‌های تسکین درد زایمان در اکثر مناطق به خصوص انگلیس است.

در این روش، داروی بی‌حسی با سوند پلاستیکی نازک و انعطاف‌پذیری که به سوزنی وصل است به قسمت پایین کمر وارد می‌شود و سپس از آنجا به فضای بالای کیسه‌ی آب که در نزدیکی ستون فقرات است می‌رسد. قبل از ورود سوزن به بدن، متخصص بیهوشی آن منطقه را ابتدا با داروی بی‌حس کننده، بی‌حس می‌کند و به این ترتیب وقتی سوزن وارد بدن می‌شود، فقط کمی حس سوزش و گزگز خفیف در پاهای‌ تان خواهید داشت. زمانی که سوند در محل خود جای گرفت، دارو از طریق آن به محل فرستاده می‌شود و اعصابی که از ناحیه پایین ستون فقرات به رحم، واژن و لگن می‌رسند، بی‌حس می‌شوند.

در طول زایمان، سوند (نه سوزن) در محل خود باقی می‌ماند تا در صورت نیاز به دوز اضافی از داروی بی‌حسی، داروی بیشتری از همان محل وارد بدن شود. فایده‌ی اصلی داروی بی‌حسی نخاعی این است که فقط دوز کمی از داروی مسکن در محل مورد نظر وارد می‌شود. اعصابی که حواس را کنترل می‌کنند، بسیار حساس‌تر از آنهایی‌اند که حرکات ما را کنترل می‌کنند و در نتیجه پس از بی‌حسی نخاعی می‌توانید پاهای‌تان را حرکت دهید. اما در هر صورت از آنجایی که اعصاب حسی بسیار نزدیک اعصاب حرکتی‌اند، بنابراین دوز زیادی از داروی بی‌حسی در طول زایمان می‌تواند به طور موقت روی توانایی حرکت دادن پاها تأثیر بگذارد.

بی اختیاری ادرار در بی حسی نخاعی

گاهی بی‌حسی نخاعی باعث می‌شود پرشدن مثانه‌تان را احساس نکنید و اختیار ادرارتان را از دست بدهید که در این صورت به سوند ادرار نیاز پیدا می‌کنید (لوله‌ی نازک پلاستیکی انعطاف پذیری که از طریق پیشاب راه به مثانه فرستاده می‌شود تا ادرار به وسیله‌ی آن خارج شود) تا به کمک آن مثانه‌تان را خالی کنید. نوعی دیگر از بی‌حسی نخاعی به بی‌حسی متحرک یا قابل راه رفتن معروف است که البته در همه‌ی بیمارستان‌ها یا مراکز زایمان موجود نیست. در این نوع بی‌حسی، مقدار زیادی از داروی بی‌حسی موضعی رقیق شده و آبکی‌تر تزریق می‌شود. تأثیر این داروی بی‌حسی کمتر است؛ اما این امکان را برای فرد فراهم می‌کند که بتواند طی روند زایمان راه برود و پاهایش را تکان بدهد و به علاوه دیگر نیاز به سوند ادرار نیست.

بی‌حسی نخاعی روش بسیار مؤثری برای کاهش بیش از ۹۰ درصد درد زایمان در زنان باردار است و هیچ تأثیر بدی روی نوزاد نمی‌گذارد، فقط شدت انقباضات را کاهش می‌دهد و زایمان را گرچه طولانی‌تر اما کم دردتر می‌کند و احتمال نیاز به زایمان فورسپس بیشتر می‌شود. البته بی‌حسی نخاعی احتمال نیاز شما به سزارین را به هیچ وجه افزایش نمی‌دهد.

گرچه عوارض بی‌حسی نخاعی نادر است؛ اما لازم است که از وجود این عوارض هر چند نادر مطلع شوید. خطر افت ناگهانی فشار خون با نسبت ۱ به ۲۰ وجود دارد، اما این خطر با رساندن مایع از طریق سرم به بدن بسیار کاهش می‌یابد. یکی از هر ۱۰۰ مورد بی‌حسی نخاعی ممکن است بی‌تأثیر باشد، چرا که گاهی سوزن وارد غشای اطراف ستون فقرات می‌شود و راه خود را اشتباه می‌پیماید. در یکی از هر ۱۰۰۰ مورد بی‌حسی موضعی نخاعی ممکن است فرد دچار فلج موقت پاها یا سردرد شدید شود.

بیهوشی عمومی

بیهوشی عمومی یعنی با داروی بیهوشی به طور کامل، هوشیاری خود را از دست می‌دهید. این دارو باعث می‌شود در تمام طول زایمان به خواب عمیق بروید. این روش به هیچ وجه برای زایمان طبیعی استفاده نمی‌شود و فقط گاهی اوقات برای عمل سزارین به کار گرفته می‌شود، چرا که خطر عوارض آن بالاست. اما در مواردی که مادر مشکل لخته شدن خون داشته باشد یا وقت کافی برای بی‌حسی نخاعی وجود ندارد، باید از بیهوشی عمومی بهره گرفت.

دیگر روش‌های تولد متفاوت و جدید

امروزه تعداد کسانی که به روش‌های جدید روی می‌آورند، بسیار بیشتر شده و به همان نسبت روش‌های زایمان نسبتا جدیدی هم به وجود آمده است. همه‌ی افراد از روش‌های زایمانی که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم استفاده نمی‌کنند و ما فقط برای اطلاع شما از دیگر روش‌های موجود زایمان، آن‌ها را ذکر می‌کنیم.

زایمان طبیعی بدون دارو

زایمان طبیعی با مقوله‌ی ترس، درد و اضطراب همراه و مرتبط است. اگر بدانید که چگونه احساس و انتظارات خود را کنترل کنید، کمتر دچار اضطراب و ترس و دلهره خواهید شد.

در زایمان طبیعی، بیشتر انتخاب و تصمیمات خود شما مهم است؛ مثلاً اینکه در چه حالتی دراز بکشید که احساس راحتی بیشتری کنید، چه میزان تحرک داشته باشد یا به کمک چه روش‌هایی ممکن است زایمان راحت‌تری داشته باشید. می‌توانید زایمان طبیعی را در بیمارستان، زایشگاه یا خانه تمرین کنید.

زایمان در خانه

هرچند زایمان در خانه این روزها دیگر خیلی متداول نیست، اما محیطی ایده آل و همراه با آرامش را برای مادر فراهم می‌آورد. امروزه در برخی کشورها و مناطق انجام این گونه زایمان البته به شیوه‌ی مدرن‌تر آن هنوز ممکن است و انجام می‌شود. به این ترتیب که معمولاً یک ماما با تماس شما به خانه‌تان می‌آید و در زایمان طبیعی به شما کمک می‌کند و در صورتی که مشکلی به وجود آید همان مرکز یک تیم زایمان را به منزل‌تان می‌فرستد. البته زایمان خانگی فقط برای خانم‌هایی ممکن است که هیچ خطر و مشکلی ندارند و بارداری‌شان سالم و طبیعی است. اطلاعات و آمار موجود در خصوص ایمنی و موفقیت زایمان‌های خانگی ضد و نقیض است؛ برخی مطالعات نشان می‌دهد در زایمان خانگی خطرات بیشتری مادر و جنین را تهدید می‌کند و برخی دیگر زایمان خانگی را برای زنان سالمی که مشکل خاصی ندارند به همان اندازه‌ی بیمارستان بی‌خطر و ایمن می‌دانند.

انجام زایمان توسط فردی غیر از ماما یا پزشک جز در موارد اورژانسی قانونی نیست. اگر می‌خواهید زایمان خانگی داشته باشید و امکان آن در محل زندگی‌تان وجود دارد، حتما هماهنگی‌های لازم را با بیمارستان یا پزشک خود داشته باشید.

زایمان در آب

زایمان در آب در واقع به معنای سپری کردن بیشتر زمان خود به صورت غوطه‌ور در آب و همچنین تولد نوزاد در آب است. زایمان در آب معمولاً در بعضی از زایشگا‌ه‌ها به کمک یک ماما انجام می‌گیرد. عده‌ای از متخصصان این نوع زایمان را کاملا ایمن می‌دانند وبرخی در مورد بی‌خطر بودن کامل آن مطمئن نیستند.