سزارین و مراقبت های پس از آن

دوران بعد از از زايمان از زمان خاتمه زايمان شروع مي شود و تا زماني که تغييرات ايجاد شده در بدن در اثر حاملگي به فرم قبلي خود بر مي گردد، ادامه مي يابد.

اين زمان به طور معمول حدود ۴۰ روز طول می‌کشد که توجه به نكات بهداشتي براي سلامت جسم و روان در این ۴۰ روز اهمیت بیشتری دارد.

اندام بهتر با تغذیه نوزاد با شیر مادر
رييس انجمن مامايي ايران با بيان اينكه به 40 روز پس از زایمان «دوران بعد از زايمان» گفته مي شود، مي گويد:

خانمهایی که به طور طبیعی زایمان می‌کنند 40 ساعت و خانم هايي كه به صورت سزارين زايمان مي كنند، معمولا دو روز در بيمارستان مي مانند و بعد وارد منزل مي شوند بنابراين بايد با اصول خودمراقبتي آشنا باشند.

دكتر خداكرمي بر اهميت دو مساله تاكيد مي كند و توضيح مي دهد: رعايت دو نكته در دوران بعد از بارداري اهميت ويژه اي دارد؛ نكته اول بازگشت بدن به وضعيت قبل از بارداري است.

بايد توجه داشت در دوران بارداري مادر دچار افزايش وزن، افزايش حجم خون، بزرگ شدن رحم و… مي شود كه بازگشت بدن به حالت طبيعي بسیار مهم است. نكته دوم هم تغذيه نوزاد با شير مادر است.

وي به ارتباط نكته اول و نكته دوم اشاره مي كند و مي گويد: مادراني كه نوزادانشان را با شير خود تغذيه كنند، بدنشان زودتر به حالت طبيعي برگشته و اندام بهتري دارند، زيرا مكيدن پستان توسط نوزاد باعث ترشح هورمون هايي در بدن مادر مي شود كه ضمن برمی گردد و ارتباط عاطفي مطلوب، باعث جمع شدن رحم و تسريع در برگشت وضعيت رحم به قبل از بارداري و كوچك تر شدن شكم مادر مي شود.

همچنین مادراني كه به صورت طبيعي زايمان مي كنند، داراي شيردهي موفق تري نیز هستند زيرا بدن خود به خود شير توليد مي كند. اما معمولا مادراني كه به صورت سزارين زايمان مي كنند براي شيردهي دچار مشكلي مانند محبوس شدن شير در سينه هستند كه اين مشكل با دوشيدن شير يا مك زدن نوزاد برطرف مي شود البته اگر استخراج شير با درد و خونريزي همراه بود، مادر حتما بايد به پزشك مراجعه كند.

تب و «لرز شير» نکته دیگری است که دکتر خداکرمی به اشاره مي كند و توضيح مي دهد: ممكن است مادر در روز سوم يا چهارم بعد از زايمان دچار تب و لرز شوند که به آن «تب و لرز شیر» گفته می‌شود و مدت زمان این تب و لرز ۲۴ ساعت بيشتر نیست و درجه آن از ۳۸ درجه بالاتر نمي رود اما چنانچه مدت آن بيشتر طول كشيد، حتما بايد به پزشك مراجعه كرد زيرا ممكن است نشانه عفونت باشد مخصوصا در مادراني كه به صورت سزارين زايمان كرده اند.

به علائم هشدار دهند توجه كنيد
رييس انجمن مامايي ايران به وجود علايم هشدار اشاره و تاكيد مي كند: يك سري علائم هشداردهنده وجود دارد و خانمي كه به تازگي زايمان كرده بايد با آنها آشنا باشد تا درصورت بروز هر كدام از آنها به پزشك خود مراجعه كند. لرز و دل درد مداوم از جمله علائمي ترشحات بدبو، تب و است كه مادر بايد بعد از بروز هركدام به دكتر خود مراجعه كند.

به مادران «انگ ديوانگی» نزنيد
افسردگی و اندوه بعد از زایمان، تجربه ناخوشایندی است که به گفته دکتر خداکرمی، ۸۰ درصد خانم‌ها در سه روز اول بعد از زايمان آن را تجربه مي كنند.

علل اين افت خلقي، سختي هاي هنگام زايمان به خصوص زايمان سزارين، استرس دوران بارداري و… است كه با علائمي مانند گريه كردن، غمگيني و ناراحتي خود را نشان مي دهد٬ البته این علائم بین ۶ تا ۲۴ ساعت به طول می‌انجامد و خانواده و مخصوصا همسر خانم بايد آگاه باشند كه اين امر يك امر طبيعي است و نحوه رفتار مناسب با وی را بدانند. رييس انجمن مامايي ايران ادامه مي دهد: اگر اين اختلال خلق ادامه پيدا كرد و خانم همواره در حال گريه كردن، بي توجهي به اطراف خود و نوزاد و دچار اختلال خواب بود، احتمال اينكه دچار افسردگي بعد از زايمان شده باشد وجود دارد.

خانم در اين شرايط بايد حتما تحت نظر روانشناس متخصص قرار بگيرد. همچنين رفتار خانواده و به خصوص همسر خانم بسيار تاثیرگذار است. نبايد به خانم انگ ديوانه شدن زده شود بلكه بايد كمك كرد به حالت قبل برگردد.

سزارین و مراقبت های پس از آن
رييس انجمن مامايي ايران درمورد خانم هايي كه به صورت سزارين زايمان مي كنند نیز می گوید: خانم هايي كه به صورت سزارين زايمان مي كنند هنگام جراحي خون بيشتري را از دست مي دهند و مشكلاتي مانند افسردگي، عفونت و… در آنها شايع تر است بنابراين بايد دقت بيشتري به خرج دهند و درصورت بروز هرگونه قرمزي در بخيه ها به پزشك مراجعه كنند.

خانم ها بايد دقت كنند نيازي به پوشش و بستن زخم ها وجود ندارد و آنها هم مي توانند از روز سوم به بعد استحمام كنند البته باید توجه داشت خانم هايي كه به صورت سزارين زايمان مي كنند بيشتر در معرض عفونت قرار دارند بنابراين اگر تب و لرز و نفخ شكم آنها بيشتر از حد معمول به طول انجاميد بايد به پزشك مراجعه كنند.

همچنین به گفته این متخصص زنان، احتمال احتباس ادرار در مثانه و مشكل در دفع گاز معده و مدفوع در اين خانم ها بيشتر است. اگر امكان دفع ادرار بيشتر از دو ساعت و دفع مدفوع بيشتر از ۲۴ ساعت وجود نداشت، خانم بايد به پزشك مراجعه كند.

سزارین مانع شیردهی مادر نیست
همانند سایر مادرانی که طبیعی زایمان کرده اند، مادرانی که سزارین کرده اند هم می توانند خودشان به فرزندشان شیر بدهند؛ مگر اینکه پزشک، این کار را منع کرده باشد. یعنی به دلایلی مادر داروی خاصی دریافت می کند که در شیر او ترشح می شود.

در این صورت هم مادر باید شیرش را بدوشد تا فرآیند تولید شیر در او متوقف نشود. اگر مانعی برای شیردهی نباشد، مادر باید از پرستار بیاموزد که چگونه در وضعیت خوابیده به پهلو به نوزاد شیر دهد.

وي در خاتمه درباره بهداشت جنسی مادر نیز توصیه می‌کند که زوجین از 21 تا 41 روز ارتباط زناشويي نداشته باشند در غیر این صورت از وسایل پیشگیری استفاده و براي فاصله گذاري مناسب بين دو حاملگي به پزك مراجعه كنند؛ البته احتمال بارداري تا شش ماه بعد از زايمان بسيار كم است اما بعد از آن احتمال بارداري مانند سابق مي شود.

مادران غذاهاي بدبو نخورند
رييس انجمن مامايي ايران درمورد تغذيه در دوران شیردهی و بعد از بارداري توضيح مي دهد: مادر پس از زايمان مي تواند هرچه مي خواهد ميل كند اما بايد از خوردن غذايي كه باعث بروز نفخ مي شود خودداري شود.

همچنين توصيه مي شود براي اينكه طعم شير تغيير نكند از مصرف غذاهاي بد بو مانند سير، پياز، تره و… خودداري شود.

البته رژیم غذایی مادران شیرده بعد از زایمان در مقایسه با غذای زنان باردار نیاز به کالری و پروتئین بیشتری دارد زیرا باید پروتئین، کلسیم و سایر موادی که مادر دراثر شیردهی از دست می دهد تامین شود.

كدام نكات بهداشتي بايد رعايت شود؟
این پزشک زنان همچنین درباره بهداشت بعد از زایماننیز میگوید خانم‌ها تا ۴۰ روز بعد از زايمان دچار خونريزي يا ترشح هستند كه براي رعايت بهداشت و جلوگيري از هرگونه عفونت بايد حتما از نواربهداشتي استفاده كنند.

همچنين استحمام روزانه يا يك روز در ميان از سه روز بعد از زايمان منعي ندارد.

همچنین همه مادران چه آنهایی كه به صورت طبيعي زايمان كرده اند و چه سزارين، بايد براي جلوگيري از تعرق از لباس نخي استفاده كنند.