چگونگی تاثیر موسیقی در کودکان

پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش: در صدر اسلام بسیاری از مشرکان و اهل کتاب تنها با شنیدن موسیقی و آهنگ زیبای کلام الله ایمان آوردند. در روایات فریقین(شیعه و سنی) آمده که پیامبر گرامی(ص) فرموده اند: همه ی انبیا خوش صدا مبعوث شدند .

حضرت سجاد(ع) وقتی قرآن می خواندند سقایانی که از آنجا عبور می کردند چنان از صوت دل نشین حضرت لذت می بردند که نه تنها سنگینی بار مشک‌ها را احساس نمی کردند که گاه از فرط خوشی از هوش و حال می رفتند. پیامبر(ص) سفیرانی که برای دعوت به اسلام می فرستادند همه برای خواندن قرآن خوش صدا بودند .
می توان گفت، بعد از قرآن کریم خواندن و سر دادن اذان مدایح قصاید و ذکر مصائب مرسوم گردید .
فرقان آیه ی ۳۵: « خداوند تمام آن چیزهایی را که خودش دوست دارد به مخلوقات خویش عطا کرده است ».
لقمان آیه ی 18:« پسندیده بودن صدای خوش و ناپسند بودن صدا به شیوه های غیر مستقیم بیان شده است ».
امام کاظم(ع): پس صوت و زیبایی آواز عیبی ندارد مادامی که به غنا(لهو و لعب) و مزمار(ساز) آمیخته نشود .
امام صادق(ع): هر چیز زینتی دارد، زینت قرآن آواز خوش است .
پیامبر(ص): صوت زیبا بر ح‍‍‍‍‍ُسن و زیبایی قرآن می افزاید «زیرا خداوند صوت زیبا را دوست دارد »
ارسطو می گوید: «از موسیقی، زمانی می‌توان در بسیاری از شئون زندگی، تربیت، سرگرمی، درمان و تعدیل احساسات و عواطف استفاده کرد، منتهی باید از موسیقی مفید و متعالی که عامل رشد عمقی و روحی باشد بهره برد .»
افلاطون نیز معتقد بود: «موسیقی یک قانون اخلاقی است؛ جان را به هستی بی کران می‌رساند و اندیشه را بال خیال، پرواز غم را دلفریبی و به همه چیز زندگی رنگ و بوی شادی می‌بخشد یعنی پر پرواز انسان موسیقی و نعمات الهی و آسمانی و به دور از لهو و لعب است .
موسیقی؛ تسکین دردها
در یونان قدیم ارتباط نزدیکی بین موسیقی و شفا وجود داشت، چرا که یونانیان معتقد بودند که امراض، نتیجه‌ی عدم هارمونی در وجود فرد است و موسیقی می تواند با برگرداندن‌ها رمونی و نظم در بدن، سلامتی را برای فرد به ارمغان آورد. در پژوهش‌های انجام شده، غده‌ی تالاموس، به عنوان مهم‌ترین غده در مغز انسان است که محرک های صوتی را به وسیله‌ی سیتم های عصبی دریافت و در کنار حافظه و تخیل به آن‌ها پاسخ می‌دهد. غده‌ی هیپوفیز نیز که از غده‌ی تالاموس فرمان دریافت می‌کند به محرک‌های صوتی موزون پاسخ می دهد و موجب بروز ترشحاتی می‌شود که نتیجه‌ی آن آزاد سازی ماده‌ی آرام بخش به نام «اندروفین » می‌باشد؛ باتوجه به این‌که مهم‌ترین اثر ماده‌ی مذبور تسکین درد در انسان است به سادگی می توان به ارزش موسیقی درمانی آن پی برد که آزاد سازی ماده‌ی آندروفین علاوه بر تسکین درد موجب به وجود آمدن انبساط و شادی در انسان می شود .
موسیقی درمانی چیست؟
موسیقی درمانی استفاده ماهرانه از موسیقی و آلات موسیقی توسط یک موسیقی درمانگر ماهر و مجرب برای ترفیع حفظ و بازگرداندن بهداشت روحی روانی جسمانی و هیجانی است .
تأثیر موسیقی بر سلامت و آسایش و رفاه بیماران
تحقیقات موسیقی_ پزشکی نشان می دهد که موسیقی، به چندین طریق بر سلامتی آسایش و رفاه بیماران اثر می‌گذارد. کاهش دردهای گوناگون پزشکی و دندانپزشکی کاهش تنش ها و نگرانی های ناشی از جراحی آسیب‌ها و بیماری ها توان بخشی بعد از جراحی آسیب ها و تصادف، کاهش خستگی حاصل از گرفتگی های عضلانی و کارکرد ماهیچه ها کاهش عوارض جانبی داروها کاهش مدت استفاده از داروها و طول مدت درمان و بستری شدن .
موسیقی در زمینه‌ی شناخت و کمک به رفع مشکلات رفتاری نیز کاربرد فراوانی دارد و این تغییرات به خصوص در سنین رشد و کودکی حائز اهمیت است؛ علت این تأثیرگذاری این است که هنر به طور کلی و در این جا موسیقی، با توجه به بار عاطفی آن به عنوان نوعی وسیله‌ی تخلیه‌ی روانی به کار برده می‌شود و کودکانی که دچار تنش و فشار روانی هستند با برون فکنی فشارها و هیجان‌ها از طریق موسیقی به حد مطلوب هیجان و آرامش دست می‌یابند. به استثنای مواردی که مشکل کودک ریشه‌ی جسمی یا ارگانیک (اندامی) دارد، تأثیر موسیقی در رفتار کودک در مقایسه با سایر شیوه‌های دیگر از جمله دارو درمانی موفق تر بوده و بیش از هر روش دیگری در تعدیل رفتارهای کودک مؤثر است. اگر چه در مورد نقص‌های ارگانیک نیز نقش موسیقی را نباید از نظر دور داشت. علاوه بر تأثیرات درمانی ذکر شده، موسیقی می تواند برای ارتقای برخی از فاکتورهای رفتاری در افراد سالم مؤثر واقع شود. مثلاً در صنعت از روش موسیقی برای افزایش بازده تولید و آرامش روانی کارکنان استفاده می شود .
تأثیرات انواع موسیقی بر فرایندهای حافظه‌ی یادگیری دقت ادراکات حسی، سیستم اعصاب حرکتی و... نمونه‌هایی از این مقوله اند .
موسیقی و مشاوره
در این روش از موسیقی برای بحث و گفت و گو و یادآوری خاطرات مراجعان به منظور افزایش مکالمه ی مثبت و ارتباط نزدیک با یکدیگر استفاده شده است. ترغیب بیشتر مراجعان به شروع گفت و گو و بحث‌ها در پیرامون موسیقی و سخن گفتن در مورد هر چیزی جز مشکل اصلی فرد بر تحمل سازگاری او می افزاید .
هدف عمده ی این روش کاهش استرس ها، نگرانی ها، ترس های ناشی از بیماری و افزایش ارتباطات بین فردی و ایجاد آرامش و امیدواری در مراجع است .



نتیجه گیری
موسیقی درمانی، آسایش لازم را فراهم می کند، از اضطراب و افسردگی می کاهد و مشکل بی خوابی را بدون وابستگی به دارو و با استفاده از موسیقی درمانی می توان درمان کند. موسیقی زبان آرزوها انتظارها و عواطف بشری است و هر قوم و ملتی بر حسب ویژگی های عاطفی و فرهنگی خود موسیقی خاصی دارد. با درک موسیقی عواطف زیبا همدردی و تفاهم بیشتر قلبی میسر خواهد شد .
منابع :
ـ قرآن مجید
ـ وسائل الشیعه
ـ ساطعی ، عشرت؛ تأثیر موسیقی بر روان آدمی زنجان. نیکان کتاب ۱۳۸۲
ـ ساطعی، عشرت، هنر، کودک، نقاشی کودک زنجان، نیکان کتاب، 1385
ـ اعتمادی، احمد و تبریزی، مصطفی، آشنایی با ۲۹ فن روان درمانی ، تهران، فراروان، ۱۳۷۹
ـ تایر، اسمیت، مترجم کمال الدین اصغرنیا پاتوفیزیلوژِِِی دستگاه عصبی، تهران 1369
ـ پورتراب مصطفی کمال، تئوری موسیقی، نشر چشمه، تهران،۱۳۷۳
ـ کوبلند، آرون، فروغ، مهدی، چگونه از موسیقی لذت ببریم، الغدیر، تهران، 1375
ـ اسماعیل پور، علی، موسیقی در تاریخ و قرآن تهران ۱۳۷۰
ـ مقالات اینترنتی
به نقل از نشریه نگاه وزارت آموزش و پرورش ٤/٦/١٣٨٧