آیا خوش‌بوکننده منزل برای سلامتی خطر دارد؟

خوشبوکننده‌های هوا همگی ترکیبات آلی فراری را منتشر می‌کنند که می‌تواند تحریک‌کننده باشد، به‌ویژه برای افراد مبتلا به آلرژی و آسم.

این موضوع بار دیگر یادآور گزارشی است که سال ۲۰۲۰ میلادی از سوی آژانس ملی ایمنی غذا، محیط زیست و بهداشت کار فرانسه موسوم به ANSES منتشر شد که خاطرنشان می‌کرد اگرچه این خوشبوکننده‌ها بوی بد را از خانه‌ها دور می‌کنند اما میزان آلودگی هوا را نیز افزایش می‌دهند.

به همین دلیل است که این آژانس توصیه می‌کند استفاده از آنها را محدود کنید؛ یا دست‌کم اولین بار این اسپری‌ها را در فضای باز استفاده کنید، زیرا اولین استفاده مضرترین است.

اما یک خوشبو کننده هوای اتاق دقیقا دارای چه ترکیباتی است؟

- الکل برای پخش عطرها

بخش قابل توجهی از خوشبو کننده‌های هوا از الکل تشکیل شدند. الکل به ویژه «متانول» حس تازگی ایجاد می‌کند و ملکول‌های عطر را در هوا پخش می‌کند. الکل همچنین با جلوگیری از تکثیر باکتری‌ها و از بین بردن باکتری‌های مسئول بوی بد، به عنوان یک نگهدارنده عمل می‌کند.

- آب برای اطمینان از اثر غبار

آب نیز نقش مهمی در حمل مواد معطر و تبدیل آنها به غبار برای انتشار بهینه در فضا دارد.

- گازهایی برای تبخیر ملکول‌ها

معمولا انواع گازها (بوتان، نیتروژن، پروپان، ایزوبوتان، دی اکسید کربن) به عنوان پیشران برای پراکنده کردن این مخلوط‌ها استفاده می‌شوند. فشار در داخل کپسول‌های هواپخش‌ می‌تواند شش تا هفت برابر اتمسفر باشد و به همین دلیل نیز ضروری است قبل از دورانداختن این کپسول‌ها مطمئن شوید که گاز داخل آنها کاملاً خالی شده است، زیرا پیشرانه‌های مبتنی بر هیدروکربن بسیار قابل اشتعال هستند!

- اسانس‌هایی برای «پنهان کردن» بوی بد

رایحه‌های لطیفی مانند کاج، وانیل، مگنولیا، شبنم صبحگاهی که در این خوشبوکننده‌ها استفاده می‌شوند، می‌توانند برای دستگاه تنفسی تحریک کننده یا حتی آلرژی‌زا باشند.

تخمین زده می‌شود که ۲ درصد از جمعیت اروپا دست‌کم به یک عطر مانند لیمونن یا لینالول (موجود در مرکبات)، سیترال، ژرانیول یا کومارین حساسیت داشته باشند. بدتر از آن، هنگامی که این ترپن‌ها (هیدروکربن‌های تولید شده توسط گیاهان) در تماس با ازن موجود در هوا باشند، فرمالدئید تولید می‌کنند که یک ترکیب آلی فرار (VOC) است و به عنوان یک ترکیب سرطان‌زا طبقه‌بندی شده است.

علاوه بر این، گاه در برخی از این اسپری‌ها چندین اسانس را با هم ترکیب می‌کنند (گاه تا حدود بیست اسانس) آنهم در حالی که به فعل و انفعالات میان آنها توجه نمی‌شود و همین کار خطرات بالقوه آنها را افزایش می‌دهد.

- باکتری‌کش‌هایی برای ضد عفونی

به محصولاتی که دارای برچسب «ضدعفونی کننده» هستند نیز مولکول‌های بایوساید اضافه می‌شوند که اتانول یا ترکیباتی از خانواده ایزوتیازولینون (به عنوان مثال بنزیزوتیازولینون) هستند. مراقب باشید زیرا آنها نیز بسیار تحریک کننده و حساسیت‌زا هستند.

آیا می‌توان بطور طبیعی بو زدایی کرد؟

قبل از هرچیز یادآوری این نکته مهم است که یک خانه تمیز بوی خاصی نمی‌دهد و برای اطمینان از یک فضای دلپذیر، به سادگی می‌توان با بازکردن پنجره‌ها، هوای داخلی خانه را هر روز، صبح و عصر، حداقل به مدت ده دقیقه، حتی در زمستان عوض کرد.

حتی برای اتفاقاتی که ممکن است گاه به گاه روی دهد نیز می‌توان راه حلی یافت. مثلا برای محدود کردن بوی سطل زباله، در کف آن تفاله قهوه یا جوش شیرین قرار دهید. از این دو ماده همچنین می‌توان برای تمیز کردن و باز کردن لوله‌ها نیز استفاده کرد.

حتما هر ماه ورودی هوای سیستم‌های تهویه را گردگیری کنید و سالی یک بار فیلترهای سیستم‌های تهویه را بشویید.

در نهایت اینکه اگر یک کاسه پر از سرکه سفید و آب را روی سینک بگذارید، ماندگارترین بوها را هم جذب می‌کند.