تاثیر بازی در کودکان، شیوه طبیعی یادگیری
شیوه طبیعی یادگیری برای کودک، بازی کردن است. برای کودکان بازی کردن و یادگیری در راستای هم هستند. کودکان از موقعیت‌های «یادگیری» که لذت‌بخش باشند بهره می‌برند.
روزنامه جام جم: شیوه طبیعی یادگیری برای کودک، بازی کردن است. برای کودکان بازی کردن و یادگیری در راستای هم هستند. کودکان از موقعیت‌های "یادگیری" که لذت‌بخش باشند بهره می‌برند. مثلا با استفاده از اسباببازیهای ساختمان‌سازی، کار کردن با پازل، دومینو و اسباببازیهای جورچین رنگ‌ها، جنس‌ها و شکل‌ها، کودکان مهارت‌هایی اساسی را فرا می‌گیرند که بعدها آنها را قادر می‌سازد خواندن، نوشتن و شمردن را بیاموزند.
بازی در واقع نوعی بحث و تبادل نظر، همراه با لذت و تفریح برای آرامش بیشتر بین شما و کودکتان است. در حین بازی فرصتی به دست می‌آید تا شما از کودکتان بیاموزید و آنها نیز از شما یاد بگیرند. در ضمن بازی سبب رشد و پرورش استعدادهای بالقوه کودک و کسب مهارت‌های اکتسابی می‌شود.
اسباببازیهای حاضری جهت یادگیری الزامی نیستند، زیرا کودکان به هر حال بازی‌ها و اسباب‌بازی‌هایی برای خودشان ابداع می‌کنند. همه کسانی که این موضوع به سرشان آمده است، می‌فهمند چقدر ناراحت‌کننده است دیدن این که پس از صرف ساعت‌ها وقت برای انتخاب بی‌خطرترین، خوش‌رنگ‌ترین، سرگرم‌کننده‌ترین و آموزشی‌ترین اسباب‌بازی برای کودکشان، گیرنده ناسپاس بدون اطلاع از امکانات انگیزه برانگیز ارائه شده به او هنوز به بازی با درپوش قابلمه و کفگیر مورد علاقه‌اش ادامه می‌دهد!
درسی که باید بگیرید این است که انتخاب"بهترین اسباب‌بازی" برای کودک کاری تقریبا ناممکن است. بهترین اسباب‌بازی آن است که کودک را مجذوب خود می‌کند و او دوباره و دوباره به سراغ آن می‌رود و تحریک و لذت بیشتر و بیشتری از آن کسب می‌کند. این اسباب‌بازی ممکن است خیلی گران یا خیلی ارزان تمام شود، ولی نهایتا همان اسباب‌بازی است که کودک از آن لذت می‌برد و بیشترین امکانات یادگیری را برای وی فراهم می‌آورد.
باید در نظر داشت که اسباببازیهای مناسب می‌توانند محرک لازم برای جستجو و کشف چیزهای جدید را فراهم کنند. نیازی هم نیست اسباب‌بازی‌ها، گران یا پیچیده باشند.
بهترین اسباب‌بازی‌ها آنهایی هستند که کودک را مجذوب خود می‌کنند و کودک بارها و بارها به سراغ آنها می‌رود. غالبا یک وسیله خانگی مثل لگن لباسشویی یا یک قابلمه که می‌توان از آن به عنوان قایق، اتومبیل یا استخر استفاده کرد، اسباب ساعت‌ها بازی تخیلی را فراهم می‌آورد. در حقیقت برای فراهم کردن نوع وسایل بازی که برای تضمین پیشرفت عملی آتی کودک ضروری است، لازم نیست حتی یک اسباب‌بازی "آموزشی" بخرید و متقبل خرج‌های گزافی در این راستا شوید.
برخلاف آنچه والدین انتظار دارند، هر قدر اسباب‌بازی دارای شکل غیراختصاصی‌تر و بنیادی‌تری باشد، جای بیشتری برای قوه تخیلی کودک باقی می‌گذارد. مثلا شاید یک تکه چوب که می‌توان از آن به عنوان شمشیر، چوب جادوگری یا باتوم پلیس استفاده کرد، بیشتر از یک عروسک با لباس‌های گران‌قیمت که فقط می‌تواند یک شخصیت داشته باشد، به خلاقیت کودک شما کمک کند. با وجود این، اسباببازیهای بسیار خوبی وجود دارد که چنان طراحی شده‌اند که قادرند محرکی برای کودک شما جهت جستجو و کشف چیزهای جدید و یادگیری مهارت‌های نو باشند.
در اینجا راه‌هایی به شما پیشنهاد خواهیم کرد که از طریق وسایل ساده خانگی و بدون صرف هزینه‌های گزاف به ایجاد بازی و اسباب‌بازی‌هایی مناسب برای کودکتان بپردازید. بازی‌های خانگی و اسباب‌بازی‌ها یک راه عالی برای سرگرم کردن کودکان هستند که علاوه بر جنبه تفریحی به رشد و یادگیری آنها نیز کمک خواهند کرد. این بازی‌ها هزینه زیادی نمی‌برند و می‌توانند خلاقیت کودکتان را شکوفا سازند. به مرور که بچه‌ها بزرگ‌تر می‌شوند، همسو شدن با خواسته‌ها و نظراتشان آسان‌تر خواهد بود. همچنین بازی‌ها و اسباببازیهای بیشتری وجود خواهد داشت که شما و کودکتان می‌توانید با کمک یکدیگر آنها را ایجاد نمایید.
یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به یاد داشته باشید این است که کودکان، بویژه در سه سال اول زندگی، به سرعت تغییر می‌کنند و اسباب‌بازی‌ای که یک کودک دو ماهه را سرگرم می‌کند برای یک کودک دو، سه ساله سرگرم‌کننده نیست و برعکس.
کودکان همگام با رشد خود به محرک‌های متفاوتی نیاز دارند و انتخاب اسباب‌بازی باید براساس نیازهای متغیر آنها باشد. تناسب داشتن اسباب‌بازی انتخاب شده با سن کودک بسیار مهم است. اگر اسباب‌بازی خیلی پیشرفته باشد کودک نمی‌داند چگونه با آن بازی کند و لذت زیادی از آن نمی‌برد. اگر هم بسیار ابتدایی باشد حوصله کودک زود سر می‌رود. پس انتخاب اسباب‌بازی مناسب با سن کودک حائز اهمیت فراوانی است.
کودک تازه متولد شده
کودکان خیلی خردسال به اسباب‌بازی‌هایی نیاز دارند که پنج حواس آنها را تحریک کند. اسباببازیهای مناسب برای کودک زیر یک سال آنهایی هستند که رنگ‌ها، حالات مختلف سطح -نرمی یا زبری و ...)، مواد و شکل‌های جالب و متنوع را به کودک می‌نمایانند. اسباب‌بازی‌هایی که صدا درمی‌آورند و نسبت به عملی که با آنها انجام می‌شود واکنش نشان می‌دهند، مثل جغجغه، به کودک احساس تسلط و کنترل می‌دهند و رشد مهارت‌های دستی و هماهنگی او را تسریع می‌کنند.
برای یک کودک تازه متولد شده، شخص خودتان، بهترین اسباب‌بازی‌ای هستید که او بیشترین لذت را از آن می‌برد. تماس با شما، صدای شما، در آغوش شما جای گرفتن و در میان بازوهای شما، تکان خوردن و خیره شدن به صورت شما، بهترین سرگرمی برای کودک تازه متولد شده شما خواهد بود و او اوج لذت را از آنها خواهد برد.
همچنین او عاشق بیرون رفتن در هوای خوب، وزش ملایم باد را احساس کردن، شنیدن صدای پرندگان و استشمام هوای آزاد خواهد بود.
شلپ شلوپ کردن در آب کم‌عمق یا در حمام نیز حقیقتا او را به وجد خواهد آورد.
او را در آغوش بگیرید، برای او آواز بخوانید، با او صحبت نموده و در حین صحبت با او تماس چشمی برقرار نمایید. در حین انجام این اعمال از جانب شما، او بلافاصله به یادگیری، بازی کردن و شناختن ابعاد وجودی شما خواهد پرداخت.
شما می‌توانید از یک موسیقی آرام برای آرام کردن و تسکین دادن او استفاده نمایید یا این که از یک دوش با آب گرم و جوی آرام و پس از آن یک ماساژ ملایم برای به آرامش رساندن او بهره گیرید.
از 6 ماهگی به بعد تا 5/1 - 1 سالگی یعنی تقریبا تا زمانی که کودک شروع به راه رفتن می‌کند و به محض این که کمی قوی‌تر می‌شود و شروع به حرکت می‌کند، بازی‌های محرک‌تر مفیدتر خواهد بود اما شما هنوز بهترین اسباب‌بازی‌ای هستید که او خواهد داشت.
کودکتان عاشق با دست و پا بالا رفتن از سر و کول شما، اکتشاف و آزمایش نمودن مهارت‌های حرکتی جدید خواهد بود.شما می‌توانید به وسیله یک قوطی خالی آبمیوه یا شیرکه آن را شسته، خشک نموده و پس از جدا کردن قطعات احتمالا خطرناکی که در آن وجود دارد و سپس پر کردن آن با برنج، لوبیا، نخود فرنگی و یا حتی دکمه یک اسباب‌بازی لرزاننده که با هر لرزش و تکانی صداهایی را ایجاد می‌کند، برای او تهیه کنید. البته باید مطمئن شوید که سرپوش قوطی به اندازه کافی محکم و ایمن هست که کودک نتواند قطعات داخل آن را در بیاورد و با در دهان بردن آنها در معرض خطر خفه‌شدگی قرار بگیرد.
خواندن سرودها و شعرهای کودکانه و کتاب‌خوانی از بهترین راه‌هایی هستند که با استفاده از آنها می‌توانید اوقات خوش و مفرحی را با کودکتان سپری کنید.برای یافتن کتاب‌ها و منابع خوب و متناسب می‌توانید به کتابخانه محلی‌تان مراجعه نموده و با پرداخت هزینه‌ای اندک به عضویت آنجا درآمده و کتاب‌های مناسبتان را تهیه نمایید.همچنین می‌توانید با کشیدن و چسباندن نوارهای کاغذی خیسانده شده در چسب روی یک قوطی کنسرو -البته بدون سرپوش- برای کودکتان یک طبل درست کنید -حتی می‌توانید چسب مورد نیازتان را هم با استفاده از آرد و آب، خودتان تهیه کنید- بلافاصله پس از آن که خشک شد، یک قاشق چوبی به کودکتان بدهید که با آن شروع به طبل زدن کند. امتحان کنید بسیار لذت خواهد برد.
کودکان نوپا
کودکان نوپا از بازی‌های "داخل گذاشتن بیرون آوردن" لذت می‌برند. لذا مکعب‌هایی با اندازه‌‌ها و شکل‌های مختلف، فنجان‌های پلاستیکی، قاشق، اسباببازیهای داخل حمام، پیاله، صفحه‌های گردی که روی قطعات چوبی عمودی سوار می‌شوند و هرم‌های اسباب‌بازی، همگی از اسباببازیهای مورد علاقه آنها هستند. اسباب‌بازی مفید و بادوام برای این مرحله، یک بسته مکعب بااندازه‌ها و شکل‌های مختلف است که در این سن برای انجام بازی‌های داخل گذاشتن بیرون آوردن و بعد برای انجام بازی‌های تخیلی مهمی مثل خانه‌سازی، قایق‌سازی و غیره به کار می‌رود.
در این مرحله اصطلاحا گفته می‌شود که کودک نوپای شما عاشق پست کردن اشیا اغلب هم به قسمت جلوی دستگاه ضبط‌صورت ویدیویی! است.
می‌توانید برای جلوگیری از خرابکاری‌های احتمالی او، بوسیله ایجاد شکاف‌هایی در قسمت جلوی یک جعبه بستنی یا یک جعبه مقوایی نازک، یک جعبه پستی -صندوق پستی- برای خودش ایجاد نمایید و به او بدهید تا اشیا را از آن شکاف به داخل جعبه بیندازد.
همچنین می‌توانید به او تعدادی دکمه البته دکمه‌های بزرگ و یک جعبه بدهید. مطمئنا این کار باید با نظارت مستقیم خودتان باشد تا او آنها را بارها و بارها به داخل جعبه گذاشته و بیرون آورد و حقیقتا لذت خواهد برد.
از بعضی از جعبه‌های بستنی می‌توان کلاه‌های فانتزی جالبی تهیه نمود.
می‌توانید این جعبه‌ها را با فویل و زرورق بپوشانید و به کودک بدهید و او را با این کلاه به یک فضانورد تبدیل کنید. همچنین می‌توانید با چسباندن مواد و اشیا مختلف از جمله حلقه‌های گل یا منگوله‌های کاغذی یا کاموایی روی جعبه، کلاه‌های تخیلی از جمله کلاه جادوگری، کلاه پلیس و ... بسازید و قوه تخیل و خلاقیت کودک را نیز تحریک نمایید.
در حدود دوسالگی که معمولا با راه رفتن کودک همراه است، کودک نوپا مهارت چرخش مچ دست را کسب می‌کند که او را قادر می‌سازد چیزهای مختلف را بپیچاند و درها را بازکند. اسباب‌بازی‌هایی که درپوش پیچی دارند، مکعب‌هایی که داخل هم چفت می‌شوند، مجموعه اشکال پیشرفته‌تر با قطعاتی به شکل‌های مختلف که هر یک فقط در داخل یک سوراخ جا می‌گیرند مانند کره هوش که کودک باید هر شکل را از جای خودش به داخل کره بیندازد و... همگی اسباببازیهای مناسبی برای رشد کودکان در این مرحله سنی به شمار می‌روند.
کودک پیش‌دبستانی
کودک پیش‌دبستانی همچنان از بازی با مکعب‌ها، وسایل نقاشی و رنگ‌آمیزی و هر چیزی که محرک بازی‌های تخیلی باشد لذت می‌برد. او می‌تواند شروع به انجام بازی‌های ساده با کارت‌های بازی یا دومینوهای تصویری کند.
- به کودکتان نشان دهید که چگونه یک جوراب ساق‌بلند را با خرده‌های کاغذ یا چیز دیگری پر کند و با استفاده از آن شکل‌ها و مخلوقات مختلفی بسازد.
- می‌توانید با تعدادی دکمه و جوراب قدیمی یک عروسک خیمه‌شب‌بازی برای کودک بسازید.
- با تا زدن یک تکه کاغذ یا روزنامه یک کلاه جادوگری یا دزد دریایی بسازید و به کودکتان بگویید آن را با عکس‌های رنگی‌ای که از مجلات بریده، تزئین کند و آن عکس‌ها را روی کلاه بچسباند.
- اجازه دهید کودکتان جعبه‌های مقوایی کهنه را به عنوان اسباب‌بازی - مثلا یک ماشین یا یک خانه مکعب مانند کوچک یا آشپزخانه یا هر چیز دیگری که دوست دارد- استفاده کند.
- رفتن به پارک محلی، خانه یک دوست یا حتی یک پیاده‌روی در حوالی محلتان، همه و همه پر از هیجان و تفریح برای کودکتان خواهند بود.
دبستانی‌ها
- می‌توانید یک برنامه دوچرخه‌سواری خانوادگی یا زدن کمپ در حیاط را امتحان کنید، حتما کودکتان لذت خواهد برد.
- کودکتان همچنین ازآشپزی کردن با راهنمایی شما لذت خواهد برد.
- رفتن به خانه یک دوست یا دعوت او به خانه خودتان.
- با تکه‌های ماکارونی، لوبیا و سایر خشکبار، اسباببازیهای بسیار خوبی می‌توان ساخت. از تمام آنها می‌توان به عنوان قسمت صداساز داخل یک اسباب‌بازی استفاده کرد، می‌توان با چسباندن آنها روی مقوا، تابلوهای هنری درست کرد و می‌توان با کمک کودک آنها را رنگ‌آمیزی کرد و با کشیدن آنها به نخ یا کش، دستبند و گردنبند درست کرد. حتما کودک را تحت نظر خود داشته باشید زیرا ممکن است حبوبات را در دهان یا منافذ بدن خود فرو کند.
- می‌توان از سیب‌زمینی و هویج برای ساختن مهر چاپ استفاده کرد.
- برگه‌های تره‌فرنگی را اگر بگذارید تا خشک شوند، مارپیچ‌های جالبی می‌سازند.
- بیشتر بچه‌ها دوست دارند مقداری مایه شیرینی در اختیارشان بگذارید تا بنا به سلیقه خود به آن شکل دهند و شما آن را همراه با غذای "اصلی" بپزید.
- لوله‌های مقوایی داخل دستمال کاغذی لوله‌ای را با کمی تزئین می‌توان به عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی از نوعی که روی انگشت قرار می‌گیرند، تبدیل کرد.
- عروسک‌هایی را که روی دست قرار می‌گیرند می‌توان از پاکت‌های کاغذی ساخت.
- شانه‌های شش‌تایی تخم‌مرغ پس از تزئین قسمت داخلی و خارجی، تبدیل به جانوران جالبی می‌شوند زیرا روی لولای خود مانند یک آرواره باز و بسته می‌شوند.
- اگر قرقره‌های خالی نخ را به ریسمان بکشید تبدیل به یک اسباب‌بازی کشیدنی جالب می‌شوند، بخصوص اگر طوری رنگ‌آمیزی شوند که شبیه کرم یا مار به نظر برسند.
نقش بازی در رشد جسمانی کودک
بازی باعث هماهنگی دستگاه‌های حسی حرکتی کودک و کسب مهارت‌های فردی، رشد عقلانی و رشد مفاصل او می‌شوند. همچنین باعث ورزش دادن و تسریع گردش خون در بدن شده و سبب می‌شود که انرژی اضافی کودک تخلیه شود که در غیر این‌صورت این انرژی سرکوب شده باعث بدخلقی و بی‌قراری او می‌شود.
نقش بازی در رشد عقلانی کودک
تمام بچه‌ها بازی کردن را دوست دارند و این برای کودکان مفید است زیرا سبب تقویت دوراندیشی و توانایی پیش‌بینی عواقب یک کار می‌شود. بخش زیادی از شخصیت کودک ضمن بازی، شکل می‌گیرد. بازی سبب ارتباط کودک با محیط خارج شده به او امکان آزمایش و خطا را می‌دهد.
همچنین قدرت انتخاب بهترین‌ها در کودک تقویت می‌شود و سبب دگرگونی در روحیات او شده و به این ترتیب قدرت تشخیص کودک تقویت می‌شود.
بازی همچنین فرصتی است که کودکان هم گاهی بر شما غلبه کنند. به یاد داشته باشید که اگر شما هم در بازی‌ها شرکت کنید، جنبه آموزشی بازی برای کودکتان بیشتر می‌شود. مثلا بازی‌های کارتی نه تنها تسلط کودکان بر اعداد را بیشتر می‌کند، بلکه مسلط شدن بر راهبردها و استراتژی‌ها را نیز تقویت می‌کند.
این نمود برای کمک به کودکان در جهت تلاش برای رسیدن به اهداف مختلف و افزایش عزت و اعتماد به نفس حائز اهمیت است. همچنین سبب تمرکز حواس و پشتکار در اهتمام به یک کار بخصوص تا تمام کردن آن می‌شود و رشد ذهنی کودکان را سرعت می‌بخشد.
نقش بازی در رشد اجتماعی کودک
کودک در حین بازی می‌آموزد که چگونه با افراد بیگانه ارتباط اجتماعی برقرار کند. حس همکاری، همدردی، احترام، رعایت قوانین و سازماندهی و تطابق اجتماعی را می‌آموزد.
توصیه‌هایی به والدین
- توانایی کودک را در نظر بگیرید و بازی‌های خارج از حد توان، از او نخواهید.
- قبل از این که توانایی کودک به طور کامل تمام شده و بشدت خسته شود و اشتیاق به بازی را از دست بدهد، بازی را تمام کنید.
- به بازی‌های کودکان توجه کنید، زیرا زندگی کودک، در بازی شکل واقعی به خود می‌گیرد.
- بازی برای کودکان کار محسوب می‌شود. پس به بازی و اسباب‌بازی و ایمنی کودک اهمیت دهید و بازی آنها را جدی بگیرید.
- بازی باعث رشد خلاقیت کودکان می‌شود. پس لازم است که وقت بیشتری را برای رشد خلاقیت آنها صرف کنید. برای بازی کردن با کودک خود وقت بگذارید.
- دقت کنید که بیش از اندازه در بازی بچه‌ها دخالت نکنید و نیز بیش از اندازه برایشان اسباب‌بازی نخرید.
- بازی‌ها را به صورت سلسله مراتب، از ساده به پیچیده به کودک آموزش دهید تا عدم توانایی در انجام برخی از آنها سبب سرخوردگی کودکی و از دست دادن اعتماد به نفسش نشود.
- آشنایی کودک با مفاهیمی مانند فضا، رنگ، شکل و... بیشتر از طریق بازی صورت می‌گیرد، نه آموزش.
- کودک باید بتواند پس از انجام هر بازی، نتیجه مثبتی بگیرد.
- هنگام بازی، آنها را تشویق به رعایت انصاف و عدالت نمایید تا او را در رشد اجتماعی یاری کرده باشید.
- اسباب‌بازی باید بی‌خطر باشد و سلامتی کودک را تهدید نکند.
- اسباب‌بازی باید متناسب با سن کودک باشد.
- هرگز به بازی جنبه تحمیلی ندهید. بازی باید حالت خوشایند و انتخابی داشته باشد.
- در خرید اسباب‌بازی -به جای خوشایند دیگران- نیاز کودک را مورد توجه قرار دهید.
- کودکان نباید با اسباب‌بازی‌هایی بازی کنند که قطعات چک آنها براحتی جدا شوند.
- اسباب‌بازی‌هایی که دارای مفصل یا لولا باشند، خطرناکند، زیرا ممکن است انگشتان کوچک کودک در لابه‌لای آن گیر کرده و آسیب ببیند.
- به فرزندان خود یاد دهید که بعد از بازی، وسایل خود را جمع کنند.
- اگر کودک شما با دوچرخه، اسکوتر، اسکیت یا وسایل مشابه بازی می‌کند، حتما از کلاه، مچ‌بند و زانوبند استفاده کنند.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼