کولپوسکوپی دهانه رحم چیست و چگونه انجام می‌ شود؟

کولپوسکوپی یک روش تشخیصی است که به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت اندام‌های داخلی شما را به شکل بهتری بررسی نماید. در کولپوسکوپی دهانه رحم پزشک زنان با استفاده از دستگاهی مخصوص (یک میکروسکوپ نوری ویژه به نام کولپوسکوپ) دهانه رحم و دیواره داخلی واژن را بزرگنمایی کرده و به بررسی بافت‌های موجود در آن می‌پردازد. در واقع چنانچه بافت غیر طبیعی در این نواحی وجود داشته باشد، از طریق آزمایش کولپوسکوپی می‌توان آن را مشاهده و بررسی کرد. معمولا این کار به منظور غربالگری سرطان دهانه رحم انجام شده و زمانی تجویز می‌شود که تست پاپ اسمیر فردی مشکوک به سرطان باشد.

کولپوسکوپی دهانه رحم چه تفاوتی با سایر روش‌های درمانی دارد؟

مهمترین تفاوت آزمایش کولپوسکوپی با سایر روش‌ها از جمله تست پاپ اسمیر آن است که در این روش غربالگری دهانه رحم از یک ابزار خاص برای بزرگنمایی این ناحیه استفاده می‌شود اما پاپ اسمیر تنها نوعی روش نمونه برداری از دهانه رحم است. از طرف دیگر در آزمایش کولپوسکوپی و در صورت نیاز تنها بافت قسمت مورد نظر برداشته می‌شود، در حالی که در پاپ اسمیر سلول‌های همه نواحی دهانه رحم برای انجام آزمایش برداشته می‌شوند. در غربالگری دهانه رحم به روش کولپوسکوپی پزشک می‌تواند به شکل بهتری نواحی مد نظر را مشاهده و بررسی نماید که این مزیت در دیگر روش‌ها وجود ندارد.

چرا انجام کولپوسکوپی دهانه رحم لازم است؟

ناحیه تناسلی در خانم‌ها به دلیل رطوبتی که وجود دارد بسیار حساس و مستعد خارش، التهاب، باکتری، قارچ، عفونت و جذب و رشد ویروس است. بنابراین دلایل مختلفی زمینه ساز بیماری در این ناحیه هستند که در صورت پیگیری و عدم درمان به موقع ممکن است منجر به مشکلات و عوارض شدیدی شوند. بنابراین پزشک برای رصد هر گونه مشکلی در صورت مشکوک بودن تست پاپ اسمیر برای رسیدن به تشخیص قطعی درباره احتمال سرطان رحم یا hpv از آزمایش کولپوسکوپی دهانه رحم استفاده می‌کند. چرا که به کمک این روش می‌تواند بافت‌های این ناحیه را با دقت بررسی کند.

ضمن این که به کمک بزرگنمایی بافت‌های واژن، دهانه رحم و رحم می‌توان علت عفونت‌های پی‌درپی یا قارچ‌هایی که در این ناحیه دیده شده‌اند را کشف و مشکل را به صورت ریشه‌ای حل کرد.

کولپوسکوپی دهانه رحم چه کاربردهایی دارد؟

از آنجایی که دسترسی به این ناحیه از بدن آسان نیست و پزشک برای معاینه دقیق آن با چالش‌های زیادی رو به روست برای اطمینان حاصل کردن از هر یک از موارد زیر از آزمایش کولپوسکوپی بهره می‌برد.

• تشخیص زگیل ناحیه تناسلی

• تشخیص التهاب دهانه رحم یا سرویکسیت

• تشخیص سرطان دهانه رحم با مشاهده تغییر در بافت این ناحیه

• تغییرات پیش سرطانی در بافت فرج (قسمت بیرونی ناحیه تناسلی)

• مشاهده و بررسی تورم، التهاب، عفونت و...

آمادگی قبل از کولپوسکوپی دهانه رحم

• از یک یا دو روز قبل از آزمایش، رابطه جنسی واژینال نداشته باشد.

• از یک یا دو روز قبل از تامپون استفاده نکند.

• از دو روز قبل داروهای واژینال مصرف نشوند.

• بیمار می‌تواند برای جلوگیری از بروز ناراحتی حین عمل، ۸۰۰ ـ ۶۰۰ میلی گرم (۳ یا ۴ قرص غیرتجویزی) ایبوپروفن را یک ساعت قبل از عمل مصرف کند. قرص باید با غذا مصرف شود، البته بیماران با سابقه حساسیت معده نباید این کار را انجام دهند.

• هنگام عادت ماهانه: اگر فکر می‌کند که زمان عادت ماهانه حوالی انجام این آزمایش است، به پزشک اطلاع دهید. البته در این حالت نیز می‌توان انجام داد، اما در بعضی موارد توصیه می‌شود که کولپوسکوپی دهانه رحم به بعد از قاعدگی موکول شود.

• بارداری: این آزمایش در دوران بارداری ایمن است، اما بیوپسی (نمونه برداری از بافت) و هرگونه درمان معمولا به چند ماه بعد و پس از زایمان موکول می‌شود.

کولپوسکوپی دهانه رحم چگونه انجام می‌شود؟

برای انجام این روش غربالگری دهانه رحم لازم است که به کلینیک زنان مراجعه کرده و بر روی تخت معاینه بنشینید و پاهای خود را در جای مخصوص قرار دهید. پزشک پس از ضدعفونی کردن ناحیه مورد نظر ابزاری به نام اسپلوکوم را به آرامی وارد واژن می‌کند تا کاملا باز شود و درون این ناحیه به خوبی دیده شود. سپس کولپوسکوپ را در جلوی واژن قرار داده و به درون آن نگاه می‌کند. در این حین با یک سواپ پنبه‌ای دهانه رحم را به محلول اسید استیک آغشته می‌کند تا به برجسته شدن بافت‌های مشکوک کمک کند. چنانچه بافت مشکوکی مشاهده شد از طریق بیوپسی بافت مورد نظر برداشته و آزمایش می‌شود. این کار در مدت زمان 10 تا 20 دقیقه انجام خواهد شد.

انجام بیوپسی با کولپوسکوپی دهانه رحم

• بیوپسی دهانه رحم ناراحتی خفیفی را ایجاد می‌کند، اما معمولاً دردناک نیست. بیمار مقداری فشار یا گرفتگی را حس می‌کند.

• نمونه‌برداری از بخش پایین واژن یا فرج دردناک است، به همین دلیل متخصص ابتدا ناحیه را به طور موضعی بی‌حس می‌کند.

• همچنین متخصص برای کاهش خونریزی در ناحیه نمونه‌برداری از محلولی شیمیایی استفاده می‌کند.

بهترین زمان برای انجام کولپوسکوپی

بهترین زمان جهت انجام کلپوسکوپی برای غربالگری دهانه رحم دو روز پس از آخرین دوره قاعدگی است؛ چرا که در این شرایط کانال سرویکس باز است و اندوسرویکس در بیشترین سطح ممکن بیرون آمده است. در کنار این مورد بیمار باید توجه داشته باشد که طی دو روز مانده به آزمایش کولپوسکوپی، رابطه جنسی نداشته باشد. ضمن این که برای انجام این کار لازم است تمام عفونت‌ها، التهابات، حساسیت‌های فعال پوستی و واژینال کاملاً درمان شده باشند و بیمار هیچ گونه بیماری از این دست نداشته باشد. 

در صورتی که سرویکس به دلیل کارهای تشخیص مانند بیوپسی یا هیستروسالپنگوگرافیده آسیب دیده باشد، کولپوسکوپی برای ترمیم سرویکس دو ماه به تعویق می‌افتد.

بعد از کولپوسکوپی دهانه رحم چه اتفاقی می‌افتد؟

• درد واژن یا فرج به مدت یک یا دو روز

• خونریزی جزیی واژن به مدت چند روز

• خروج ترشحات تیره رنگ از واژن

تفاوت تست پاپ‌اسمیر و کولپوسکوپی

با اینکه هر دوی آنها روش‌های تشخیصی برای مشکلات مربوط به دهانه رحم از جمله سرطان هستند، اما تفاوت هایی با هم دارند. باید گفت پاپ‌اسمیر یک روش غربالگری برای تشخیص زود هنگام سرطان دهانه رحم است. کولپوسکوپی هم نوعی روش غربالگری دهانه رحم است اما برای تشخیص نهایی و اطمینان از جواب پاپ‌اسمیر تجویز می‌شود. به این معنا که اگر پزشکی در یک خانم به سرطان دهانه رحم مشکوک باشد، اول تست پاپ اسمیر را انجام می‌دهد. تفاوت دیگر این دو روش در نوع و ابزار انجام آن است. در آزمایش کولپوسکوپی از یک دستگاه برای بزرگنمایی ناحیه دهانه رحم استفاده می‌شود و در پاپ‌اسمیر نمونه‌ای از این ناحیه گرفته شده و به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

نتیجه کولپوسکوپی دهانه رحم

• بیوپسی مخروطی: متخصص بافت را با وسیله‌ای مخروطی شکل از دهانه رحم می‌برد تا تمام سلول‌های پیش سرطانی را جدا کند. سلول‌های غیرعادی معمولاً سرطانی یا پیش سرطانی هستند.

• کرایوتراپی:
  پزشک سلول‌های نابه‌هنجار دهانه رحم را با گاز مایع منجمد می‌کند.

• روش برش الکتریکی با حلقه (LEEP): متخصص سلول‌های غیرعادی را با حلقه سیمی حاوی جریان برق جدا می‌کند.

عوارض و خطرات کولپوسکوپی دهانه رحم

• خونریزی شدید

• عفونت

• درد لگن

• خونریزی شدیدتر از خونریزی معمول قاعدگی

• تب و لرز

• تب

• درد شدید شکم

• گرفتگی لگن

• التهاب دهانه رحم

• مشاهده ترشحات تیره از واژن

هزینه کولپوسکوپی دهانه رحم چقدر است؟

اینکه در چه مرکزی کولپوسکوپی را انجام می‌دهید، در هزینه آن موثر خواهد بود، بدیهی است که مراکز خصوصی و مطب‌ها هزینه بیشتری از مراکز و کلینیک‌های دولتی دریافت می‌کنند. هزینه کولپوسکوپی معمولا تحت پوشش بیمه است و در مطب‌ها و مراکز خصوصی و به صورت آزاد بین 1 میلیون و 500 هزار تا 3  میلیون تومان و در بیمارستان‌ها و مراکز دولتی بین 1 تا 2 میلیون تومان است. با این حال هزینه نهایی این عمل غربالگری دهانه رحم به عواملی چون مدت زمان معاینه، شرایط بیمار، دستمزد پزشک، شهر و محل معاینه بستگی دارد.