علل و نشانه های افتادگی رحم چیست و چطور از بروزشان پیش‌گیری شود؟

نشانه‌های افتادگی رحم برای زنان و دختران باید مشخص باشد این مشکل از شایع‌ترین مسائلی است که از زنان در طول زندگی خود دچار آن می‌شوند. معمولاً بعد از زایمان و یائسگی ایجاد می‌شود اما می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد. افتادگی رحم زمانی رخ می‌دهد که عضلات و رباط‌های کف لگن ضعیف شده و باعث نزول رحم به داخل کانال واژن می‌شود. شناخت علائم افتادگی رحم برای تشخیص زودهنگام و مداخله پزشکی به موقع بسیار مهم است. 

در این مقاله می‌خوانید:

• علل افتادگی رحم چیست؟
• نشانه‌ های افتادگی رحم 
• درجات افتادگی رحم
• درمان علائم افتادگی رحم 
• پیشگیری از بروز علائم افتادگی رحم 

​علل افتادگی رحم چیست؟

علل شایع افتادگی رحم شامل زایمان طبیعی، چاقی، سرفه‌های شدید، فشار هنگام دفع مدفوع و تغییرات هورمونی پس از یائسگی است که می‌تواند به ساختار اندام لگن آسیب برساند. 

• بارداری و زایمان: کشش و فشار وارد شده بر روی ماهیچه‌ها و رباط‌های کف لگن در دوران بارداری، همراه با وزن رحم در حال رشد، می‌تواند ساختارهای نگهدارنده را ضعیف کند.
• بارداری چند قلویی
• پیری و یائسگی: کاهش سطح استروژن در یائسگی بر کشسانی و استحکام بافت‌ها تأثیر می‌گذارد و آنها را مستعد افتادگی می‌کند.
• استعداد ژنتیکی: برخی از زنان ممکن است به صورت ارثی دارای بافت همبند و عضلات کف لگن ضعیف باشند. اگر سابقه خانوادگی افتادگی رحم داشته باشید، احتمال ابتلا به این بیماری در شما افزایش می‌یابد.
• زور زدن مزمن و بلند کردن اجسام سنگین: بلند کردن مداوم یا مکرر وزن سنگین می‌تواند فشار بیش از حد بر عضلات کف لگن وارد و ساختارهای نگهدارنده را ضعیف می‌کند و خطر افتادگی رحم را افزایش می‌دهد.
• سرفه مزمن
• یبوست 
• چاقی: اضافه وزن می‌تواند فشار بیشتری را روی کف لگن وارد کند و ماهیچه‌ها و رباط‌های حمایت کننده را ضعیف کند. افزایش فشار شکمی می‌تواند باعث نزول رحم و ایجاد افتادگی رحم شود.
• اختلالات بافت همبند: برخی از اختلالات بافت همبند، مانند سندرم «اهلرز-دانلوس» یا سندرم «مارفان»، می‌توانند بر قدرت و یکپارچگی عضلات و رباط‌های کف لگن تأثیر بگذارند وسبب افتادگی رحم شوند.

علائم افتادگی رحم

علائم افتادگی رحم را می‌توانید خیلی راحت شناسایی کنید:

• احساس سنگینی و فشار در واژن
• ایجاد یک توده یا برآمدگی مشخص در داخل واژن
• برآمدگی بیرون زده از واژن
• رابطه جنسی دردناک 

علاوه بر این موارد تعدادی دیگر از نشانه‌های افتادگی رحم در طول زندگی روزمره را در ادامه توضیح می‌دهیم.

احساس فشار یا سنگینی در ناحیه لگن

یکی از شایع‌ترین علائم افتادگی رحم، احساس مداوم فشار یا سنگینی در ناحیه لگن است. ممکن است احساس کنید که چیزی در حال فشار دادن به پایین یا بیرون زدگی از واژن است. این احساس  در حین فعالیت بدنی یا پس از ایستادن طولانی مدت بدتر می‍‌شود.

بیرون زدگی بافت واژن

در موارد پیشرفته‌تر یکی از نشانه های افتادگی رحم، زنان ممکن است متوجه برآمدگی یا بیرون زدگی بافت واژن شوند. این برجستگی ممکن است شبیه به یک توپ یا توده کوچک به نظر برسد و هنگام ایستادن، زور زدن، یا در حین فعالیت‌هایی مانند سرفه یا عطسه احساس یا دیده شود.

رابطه جنسی دردناک

افتادگی رحم می‌تواند منجر به ناراحتی یا درد در حین مقاربت شود. پایین آمدن رحم ممکن است باعث ناهماهنگی کانال واژن و در نتیجه اصطکاک، ناراحتی یا حتی درد در حین دخول شود.

​​ مشکلات ادراری

زنان مبتلا به افتادگی رحم ممکن است علائم ادراری مانند افزایش دفعات ادرار یا نشت ادرار را تجربه کنند. این به دلیل فشار وارد شده به مثانه توسط رحم نزولی است که بر عملکرد طبیعی آن تأثیر می‌گذارد.

بی نظمی روده

یکی از مهم‍ترین نشانه های افتادگی رحم همچنین می‌تواند بر حرکات روده تأثیر بگذارد و منجر به علائمی مانند یبوست، مشکل در دفع مدفوع یا احساس تخلیه ناقص شود. رحم جابه‌جا شده می‌تواند به راست روده فشار وارد کند و باعث این اختلالات گوارشی شود.

کمردرد

کمردرد مداوم یا درد در ناحیه لگن می‌تواند علائم افتادگی رحم باشد. فشار روی ماهیچه‌ها و رباط‌های کف لگن می‌تواند منجر به احساس درد مزمن در قسمت پایین کمر شود.

مشکلات ترشحات واژن

از علائم افتادگی رحم ممکن است ترشحات غیر طبیعی واژن را تجربه کنند. این  نشانه‌ها می‌تواند شامل افزایش ترشحات، بوی بد، یا احساس مرطوب بودن به دلیل اختلال در محیط طبیعی واژن باشد.

مشکل در قرار دادن یا نگه داشتن تامپون

زنان مبتلا به افتادگی رحم ممکن است هنگام گذاشتن یا نگه داشتن تامپون با مشکلاتی مواجه شوند. پایین آمدن رحم می‌تواند قرار دادن تامپون را در داخل کانال واژن دشوار کند.

​ درجات افتادگی رحم 

پزشک برای بررسی علائم افتادگی رحم باید مراحلی را بتواند توصیف کند. به این ترتیب متوجه می‌شود که  چقدر پایین آمده است. سایر اندام های لگنی (مانند مثانه یا روده) نیز ممکن است به داخل واژن افتادگی داشته باشند. چهار دسته از افتادگی رحم عبارتند از:

1. مرحله I - رحم در نیمه بالایی واژن قرار دارد.
2. مرحله دوم: رحم تقریباً تا دهانه واژن پایین آمده است.
3. مرحله III - رحم از واژن بیرون زده است.
4. مرحله چهارم - رحم به طور کامل از واژن خارج شده است.

​​درمان علائم افتادگی رحم

برای درمان نشانه های افتادگی رحم باید یا جراحی شوید یا درمان‌های غیرجراحی برای‌تان تجویز شود. این درمان‌ها عبارت‌اند از: 

• تمرینات کف لگن
• پساری واژن
• جراحی واژن

تمرینات کف لگن

نشانه‌ های افتادگی رحم در مرحله I و II به ویژه با تمرینات عضلات کف لگن قابل درمان است، اما باید به درستی انجام شود و به اندازه کافی برای تقویت عضلات تمرین شود. بهتر است از یک فیزیوتراپیست تخصصی کف لگن کمک بگیرید. می‌توانید این تمرینات را به صورت دراز کشیده، نشسته یا ایستاده انجام دهید. در حالت ایده آل، زمانی که تمرینات را یاد می گیرید، هر روز 5 یا 6 بار را هدف قرار دهید. بعد از اینکه درک خوبی از نحوه انجام تمرینات رفع علائم افتادگی رحم به دست آوردید، 3 بار در روز کافی است.

نحوه انجام تمرینات 

سعی کنید عضلات شکم، باسن و عضلات پا را شل کنید. نفس خود را پایین نیاورید و حبس نکنید. مجرای ادرار، واژن و مقعد را فشار داده و بلند کنید و اگر می‌توانید کشش را به مدت ۳ثانیه نگه دارید. به طور کامل رها کنید. سپس تمرینات را انجام دهید 

• به آرامی  عضلات را منقبض کنید و در حالی که به طور عادی نفس می‌کشید، تا جایی که می‌توانید محکم بگیرید و نگه دارید. به آرامی رها کنید. تا 10 بار تکرار کنید. بین 5 تا 10 ثانیه استراحت کنید.
• فشارهای سریع، کوتاه و قوی انجام دهید. 10 بار تکرار کنید.
• به یاد داشته باشید که هر زمان که سرفه، عطسه، خنده یا چیزی بلند می کنید، ماهیچه ها را منقبض و بلند کنید.

مطلب پیشنهادی: عوارض افتادگی واژن چیست؟

پساری واژن

پساری ابزاری انعطاف پذیر است که می تواند برای حمایت از رحم در واژن نصب شود. اشکال و اندازه‌های مختلفی دارد. پساری واژینال می‌تواند راه موثری برای کاهش علائم افتادگی رحم باشد، اما برای همه مناسب نخواهد بود. همراه با تمرینات کف لگن، ممکن است راه حلی غیرجراحی برای مدیریت افتادگی رحم ارائه دهند.

جراحی واژن

در موارد متوسط تا شدید،  نشانه های افتادگی رحک ممکن است با جراحی ترمیم شود. در جراحی لاپاراسکوپی، ابزارها از طریق ناف وارد می‌شوند. رحم در موقعیت صحیح خود به عقب کشیده می‌شود و دوباره به رباط های حمایت کننده خود متصل می شود. این عمل را می توان با برش شکمی نیز انجام داد.

اگر علت اصلی پرولاپس مانند چاقی، سرفه یا زور زدن درمان نشود، ممکن است عمل جراحی با شکست مواجه شود و پرولاپس دوباره عود کند. برای کمک در این مورد با فیزیوتراپ کف لگن خود مشورت کنید.

پیشگیری از بروز علائم افتادگی رحم 

برخی از زنان  بیشتر در خطر بروز نشانه‌ های افتادگی رحم هستند. این زنان و دختران باید برای پیش‌گیری از افتادن رحم‌شان حتما انی کارها را انجام دهند:

حین بارداری: تمرینات کف لگن را انجام دهند.

زایمان طبیعی:  بعد از زایمان حتما تمرینات کف لگن را انجام دهند.

پس از یائسگی: کرم استروژن بزنند تا هورمون‌های آنها تعدیل شود و تمرینات کف لگن را انجام دهند. 

چاقی: با آب کردن چربی اضافی شکم و اصلاح رژیم غذایی و ورزش منظم باید وزن خود را کم کنند. 

یبوست مزمن:  اگر مدفوع شما درست خارج نمی‌شود و تعداد دفعات رفتن به دستشویی در طول هفته کمک است؛ باید در طول روز آب بیشنر بنوشید. سبزیجات و مواد غذایی پرفیبر مصرف کنید.

درمان بیماری مزمن: برای اختلالات زمینه‌ای (مانند آسم و برونشیت مزمن) حتما روند و توصیه‌های درمانی پزشک‌تان را گوش دهید.

جمع‌بندی

درک اینکه چرا افتادگی رحم رخ می‌دهد، می‌تواند به زنان کمک کند تا بینشی آگاهانه‌تر درباره این مشکل پیدا کنند و نسبت به پیشگیری با مدیریت این مشکل اقدامات لازم را انجام دهند.