فرایند تولید شیر مادر، جالب و خواندنی

موقعی که کودک پستان مادر را می مکد، باعث تحریک اعصاب نوک پستان شده سپس این اعصاب، پیام را به قسمت قدامی هیپوفیز می برد و باعث به وجودآمدن پرولاکتین می شود. پرولاکتین از طریق جریان خون وارد پستان شده و باعث ترشح شیر می گردد.
با این توضیحات باید بدانیم که اثر مکیدن، در ترشح شیر بسیار مهم است. هر چه نوزاد پستان را بیشتر بمکد، شیر بیشتری ترشح می شود و برعکس اگر نوزاد عمل مکیدن را متوقف کند و یا اصلا شروع به مکیدن نکند، ترشح شیر قطع می شود.
اگر مادری کودک درشت گرسنه ای را با مکیدن قوی داشته باشد و یا اگر بچه ها دوقلو باشند و آنها از هر دو پستان همزمان تغذیه شوند، پستان شیر اضافی که نوزادان احتیاج دارند ترشح می کند. این فرآیند عرضه و تقاضا نامیده می شود. یعنی پستان ها هر اندازه که کودک تقاضا کند شیر تولید می کنند.
لذا اگر مادری بخواهد که مقدار شیرش افزایش یابد، بهترین راه انجام این خواسته، مکیدن نوزاد به دفعات زیاد و طولانی است و چنانچه مادر به دلیل کار در بیرون از منزل یا غیره، شیر ذخیره شده در پستان را جهت تغذیه خالی نکند، ترشح شیر پستان کم می شود.
خارج شدن و جهش شیر به وسیله انقباض سلول های عضلانی کوچک در اطراف غدد پستانی است و هورمون اکسی توسین باعث این انقباض عضلانی می شود. با این توضیحات مشخص می شود که تنها با مکیدن نمی توان مقدار کافی شیر را تولید کرد بلکه کار کردن اکسی توسین نقش اساسی در این امر را دارد لذا لازم است به عوامل موثر در آن توجه کنیم.
افکار و احساسات مادر می تواند روی بازتاب اوکسی توسین اثر مثبت و یا منفی بگذارد. اگر مادر با عشق و علاقه به نوزادش فکر کند و با اگر صدای گریه او را بشنود غده هیپوفیز اکسی توسین ترشح می کند. در این حال او در پستان هایش احساس فشار می کند و ممکن است شیر به خارج سرازیر شود در این زمان است که پستان های او برای شیر دادن کوکش آماده هستند.

شیر مادر شامل تمام مواد مغذی است که شیر خوار در ۴-۶ ماهه اول زندگی به آن ها احتیاج دارد و سریع و راحت هضم می شود.
شیر مادر شامل پروتئین و چربی مناسبی است که نیازهای طبیعی شیرخوار را تامین می کند.
شلاکتوز شیر مادر بیشتر از سایر شیرها است و این همان چیزی است که شیر خوار انسان به آن نیاز دارد.
ویتامین شیر مادر کافی است و لذا شیرخوار نیاز به ویتامین اضافی یا آب میوه ندارد.
آهن شیر مادر برای شیرخوار کافی است. گر چه شیر مادر آهن زیادی ندارد، ولی جذب آن در روده شیر خوار بسیار خوب است.
شیر مادر دارای آب کافی برای شیرخوار است؛ حتی اگر در آب و هوای گرم زندگی کند.
شیر مادر به میزان مناسبی نمک، کلسیم و فسفات دارد.
دارای آنزیم مخصوص لیپاز است که باعث هضم چربی می شود. شیر خوارانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، کمتر دچار عفونت می گردند؛ زیرا شامل عوامل مصونیت زا در مقابل بیشتر بیماری های عفونی از جمله عفونت گوش میانی، عفونت خون، مننژیت و.. می باشد.
شیر مادر، مهمترین و ارزنده ترین عامل حفاظتی، در مقابل دو قاتل عمده شیرخواران و کودکان یعنی بیماری های اسهالی و عفونت های حاد دستگاه تنفسی است.
تغذیه با شیر مادر احتمال بروز انواع بیماری های ناشی از آلرژی نظیر آسم، اگزما و غیره را به شدت کاهش می دهد و در جلوگیری و یا کاهش احتمالی بروز پاره ای از بیماری ها در سنین بلوغ و بالاتر نیز نقش دارد. همچتنین احتمال بروز دیابت جوانان و تعدادی از بیماری های دستگاه گوارش کمتر از کودکانی است که از شیر مصنوعی تغذیه می کنند.
ادامه شیر مادر در موقع بیماری کودک به او کمک می کند که زودتر بهبود یابد. بنابراین شیر مادر را نباید در چنین مواقعی قطع کرد.
شیر مادر به آسانی و با سرعت هضم می شود. بنابراین کودکانی که از شیر مادر تغذیه می شوند، زودتر از آن هایی که از شیر مصنوعی استفاده می کنند گرسنه می شوند.
شیر مادر همیشه آماده برای مصرف است و به هیچ نوع آماده سازی نیاز ندارد.
شیر مادر هرگز در پستان ترش یا فاسد نمی شود؛ حتی اگر مادر چند روز کودک خود را از پستانش تغذیه نکرده باشد. تغذیه مکرر و به دلخواه شیرخوار با شیر مادر، از حاملگی مجدد جلوگیری می کند.
تغذیه پستانی باعث ایجاد ارتباط روانی عمیق و محکم بین شیرخوار و مادر می گردد. این عمل موجب ایجاد روابط عاطفی عاشقانه بین ایشان می شود و وابستگی آنها را به هم زیاد می کند. نزدیکی جسمی و روانی شیر خوار با مادرش در ساعات و روزهای اول زندگی، باعث دست یافتن بهتر او به تعلیم و تربیت و موفقیت های بیشتر در آینده می گردد.
شیر مادر ارزان است و لازم نیست هزینه ای صرف آن شود.
تکامل بینایی، تکلم و راه افتادن کودکانی که از شیر مادر تغذیه نموده اند خیلی سریعتر صورت پذیرفته و این قبیل کودکان در آینده از تعادل روانی مناسبتری برخوردارند.
مکیدن پستان بلافاصله بعد از تولد توسط نوزاد، به واسطه تحریک ترشح اکسی توسین، موجب انقباض رحم و در نتیجه کاهش خونریزی مادر می شود.
مادرانی که فرزند خود را از شیر خود تغذیه می کنند، کمتر دچار سرطان پستان و تخمدان می شوند.
اندام مادران شیرده به خاطر مصرف شدن تدریجی مقدار چربی که در دوران بارداری در بدن آنان ذخیره شده بود، زودتر به حالت عادی برمی گردد.
شیر مادر بر طبق نیازهای نوزاد هر روز تغییر می کند.
شیر هر خانمی مطابق نیازهای فرزند خودش می باشد. مثلا مواد موجود در شیر مادر یک بچه نارس با شیر مادر نوزادی که دوره کامل درون رحم را طی کرده است، متفاوت است.
کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، حتی در دوره نوزادی یعنی چهار هفته اول زندگی از سایر نوزادان هوشیارترند. مطالعه نشان داده است این دسته از شیرخواران در هفته اول و دوم تولد، فعالیت بدنی بیشتری داشته و عکس العمل آنان نیز از سایر نوزادان بیشتر است.
اصولا افرادی که از شیر مادر تغذیه نموده اند در سنین بلوغ و بزرگسالی از نظر عاطفی و روانی متعادل تر و پایدارترند.

حدود یکی دو دهه قبل، درصد قابل توجهی از زنان تحصیل کرده گمان می کردند که شیر خشک جایگزین خوب ومناسبی برای شیر مادر است. متاسفانه کارخانجات شیر خشک و مراکز تبلیغاتی نیز با گفته های تبلیغی همچون «شیرخشک نشانه تجدد است، با کار در بیرون از منزل مناسب است» و غیره باعث گرایش افراد به استفاده از شیرخشک به جای شیرمادر می شدند. اما امروزه مادران از مزایای شیر مادر نسبت به شیر حیوانات و شیرخشک آگاه شده و ترجیح می دهند فرزندشان را با شیر خود تغذیه نمایند.