علت زردی نوزادی، نحوه پیشگیری و درمان

زردی نوزادی به معنای تغییر رنگ پوست و چشم نوزاد به رنگ زرد است. لازم به ذکر است که زردی نوزادی به علت افزایش بیش از حد سطح خونی بیلی روبین(رنگدانه ی زرد موجود در گلبول های قرمز) اتفاق می افتد. اکثر نوزادانی که از هفته ی ۳۵ م حاملگی به بعد متولد شده اند، به زردی مبتلا نمی شوند. به ندرت، سطوح غیر عادی بیلی روبین خون (به خصوص در مواقع حضور عوامل خطر برای زردی شدید) می تواند نوزاد را در معرض خطر آسیب مغزی قرار دهد.

تشخیص
پزشک شما به احتمال زیاد بر اساس ظاهر کودک زردی نوزادی را تشخیص می دهد با این حال برای تشخیص قطعی لازم است میزان بیلی روبین خون نوزاد اندازه گیری شود. سطح بیلی روبین نوزاد یا در واقع شدت زردی وی دوره ی درمان را تعیین می کند. اقدامات تشخیصی زردی و اندازه گیری بیلی روبین شامل موارد زیر است:
- معاینه ی فیزیکی
- آزمایش خون کودک
- تست بیلی روبین پوستی: این تست با دستگاهی که انعکاس نور ویژه ای از طریق پوست را اندازه گیری می کند، انجام می شود.
- آزمایش خون و ادرار: برای یافتن بیماری زمینه ای، ممکن است پزشک در خواست آزمایش خون و ادرار بدهد.

علائم زردی نوزادی
زرد شدن پوست و سفیدی چشم که از نشانه های اصلی زردی نوزادی هستند معمولا بین روز دوم تا چهارم پس از تولد ظاهر می شود. توجه داشته باشید که برای بررسی زردی نوزاد، به آرامی روی پیشانی یا بینی کودک خود فشار دهید. اگر پوست نوزاد شما پس از فشار به نظر شما زرد رنگ است، احتمال دارد که کودک شما زردی خفیف داشته باشد. اگر کودک شما زردی نداشته باشد، رنگ پوست تا لحظه ی کوتاهی کم رنگ تر از رنگ طبیعی آن خواهد بود. ضمنا کودک خود را در محیطی با روشنایی مناسب و ترجیحا در نور طبیعی خورشید بررسی کنید.

عوارض زردی نوزادی
در صورتی که سطوح بالای بیلی روبین یا در واقع زردی شدید درمان نشود، می تواند عوارض جدی ایجاد کند. عوارضی که هر کدام خطرات قابل توجهی دارند.
آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین
بیلی روبین برای سلول های مغزی سمی است. در یک کودک مبتلا به زردی شدید، خطر انتقال بیلی روبین به مغز وجود دارد، وضعیتی که به نام آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین شناخته می شود. درمان سریع ممکن است از آسیب قابل توجه پایدار در آینده جلوگیری کند. علائمی که در آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین در کودک مبتلا به زردی می بینیم، عبارت است از: بی میلی، به سختی بیدار شدن از خواب، گریه با صدای بالا، مکیدن یا تغذیه ی ضعیف و بد، عقب گرد و قوس زدن به عقب در گردن و بدن، تب.
کرنیکتروس
سندرومی است که اگر آنسفالوپاتی حاد بیلی روبین باعث آسیب دائمی به مغز شود، اتفاق می افتد. کرنیکتروس ممکن است منجر به علایمی مانند: حرکات غیر ارادی و غیر قابل کنترل ( فلج مغزی)، نگاه دائمی به بالا، از دست دادن شنوایی و رشد نامناسب مینای دندان، شود.

دلایل زردی نوزادی
بیلی روبین بیش از حد نرمال (هیپربیلی روبینمی) علت اصلی زردی است. بیلی روبین، که مسئول رنگ زرد در زردی نوزادی است، بخش طبیعی رنگدانه ای است که از تخریب گلبول های قرمز پیر و استفاده شده آزاد می شود. نوزادان در مقایسه با بزرگسالان میزان بیلی روبین بیشتری تولید می کنند، زیرا در طی چند روز اول، به علت تولید بیشتر و تخریب سریع تر گلبول های قرمز بیلی روبین بیشتری تولید می شود. به طور معمول، کبد بیلی روبین را از جریان خون فیلتر می کند و آن را به داخل روده منتقل می کند. کبد نابالغ نوزاد اغلب نمی تواند بیلی روبین را به سرعت و به اندازه ی کافی تصفیه کند، و باعث ایجاد بیلی روبین بیش از حد نرمال می شود. زردی به دلیل این شرایط طبیعی نوزادان، زردی فیزیولوژیک نامیده می شود و معمولا در روز دوم یا سوم زندگی ظاهر می شود.

سایر علت های زردی نوزادی
یک اختلال زمینه ای ممکن است باعث ایجاد زردی نوزادی شود. در این موارد، زردی اغلب خیلی زودتر و یا خیلی بعد تر از شکل شایع و فیزیولوژیک زردی نوزاد اتفاق می افتد. بیماری ها یا شرایطی که می توانند باعث ایجاد زردی شوند عبارتند از:
- دخونریزی داخلی
- عفونت در خون (سپسیس)
- عفونت های ویروسی یا باکتریایی
- ناسازگاری بین خون مادر و کودک
- اختلال در عملکرد کبدی
- کمبود آنزیم
- ناهنجاری در گلبول های قرمز که باعث می شود که سریعا تجزیه شوند

ریسک فاکتور های زردی نوزادی
عوامل خطر عمده ای برای زردی، به ویژه زردی شدید که می توانند منجر به عوارض شود عبارتند از:
تولد زودرس
یک کودک که قبل از ۳۸ هفته بارداری متولد شده است ممکن است قادر به پردازش بیلی روبین به سرعت پردازش در یک نوزاد کامل نباشد. نوزادان نارس نیز ممکن است کمتر غذا بخورند و حرکت روده کمتر داشته باشند که باعث می شود بیلی روبین کمتر از طریق مدفوع دفع شود.
کبودی در طول تولد
نوزادانی که در هنگام زایمان کبود می شوند، خونریزی های زودرس می توانند سطح بالاتری از بیلی روبین ناشی از تخریب گلبول های قرمز بیشتری، داشته باشند.
گروه خونی
اگر نوع خون مادر از نوزادش متفاوت باشد، نوزاد ممکن است از طریق جفت آنتی بادی هایی را دریافت کرده باشد که موجب تخریب غیر طبیعی و سریع گلبول های قرمز شود.
شیر دادن
نوزادان تغذیه شده با شیر مادر، به ویژه کسانی که دچار مشکل پرستاری یا تغذیه ناکافی از شیر مادر هستند، در معرض خطر ابتلا به زردی قرار دارند. کم آبی یا کاهش کالری دریافتی ممکن است به شروع زردی کمک کند. با این حال، به دلیل مزایای شیردهی، کارشناسان هنوز آن را توصیه می کنند. مهم است که اطمینان حاصل کنید که کودک شما به اندازه کافی شیر می خورد و به اندازه کافی مایعات دریافت می کند و هیدراته شده است.

پیشگیری از زردی نوزادی
بهترین پیشگیری از زردی نوزادی، تغذیه مناسب و کافی است. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند باید در هفته ی اول زندگی روزانه هشت تا دوازده بار تغذیه شوند. نوزادانی که از فرمولا (شیر خشک) تغذیه می کنند باید در هفته ی اول زندگی هر دو تا سه ساعت معمولا یک تا دو اونس شیرخشک (حدود ۳۰ تا ۶۰ میلی لیتر) تغذیه داشته باشند.

درمان زردی نوزادی
زردی خفیف اغلب در طول ۲ تا ۳ هفته به طور خودبه خودی بهبود می یابد. در زردی متوسط تا شدید، ممکن است نوزاد شما در بیمارستان بستری شود.
درمان های کاهش سطح بیلی روبین در خون نوزاد شامل موارد زیر می باشد:
نور درمانی (فتوتراپی)
کودک شما ممکن است زیر یک لامپ مخصوصی قرار گیرد که نور را در طیف آبی-سبز منتشر می کند. نور، شکل و ساختار مولکول های بیلی روبین را تغییر می دهد به گونه ای که از طریق ادرار و مدفوع دفع می شود. در طول درمان، پوشش نوزاد شما تنها یک پوشک و محافظ چشم او است.
ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIg)
زردی ممکن است به تفاوت نوع گروه خونی مادر و نوزاد مربوط باشد. این وضعیت باعث انتقال آنتی بادی از مادر به نوزاد می شود، که به شکست سریع گلبول های قرمز نوزاد کمک می کند. تزریق داخل وریدی یک ایمونوگلوبولین (پروتئین خون که می تواند سطح آنتی بادی را کاهش دهد) ممکن است باعث کاهش زردی و کاهش نیاز به انتقال خون شود.
انتقال خون
زمانی که زردی شدید به سایر درمان ها پاسخ نمی دهد، ممکن است نوزاد نیاز به انتقال خون داشته باشد. انتقال خون شامل گرفتن مقدار کمی خون نوزاد و جایگزینی آن با خون اهدایی از فردی دیگر است، در این حالت بیلی روبین و آنتی بادی های مادری رقیق می شوند. این روش در بخش مراقبت های ویژه ی نوزادان(NICU) انجام می شود.

سبک زندگی و درمان های خانگی
هنگامی که زردی نوزاد شدید نیست، پزشک ممکن است تغییراتی در تغذیه ی نوزاد ایجاد کند. تغییر در برنامه ی غذایی نوزاد می تواند سطوح بیلی روبین را کاهش دهد. اگر سوال یا نگرانی درباره ی مقدار یا زمان نیاز کودک به تغذیه دارید، یا اگر مشکلی با شیر مادر دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
موارد زیر ممکن است درمان زردی باشند و زردی نوزادی را کاهش دهند:
تغذیه ی مکرر
تغذیه مکرر شیر بیشتری در اختیار نوزاد قرار می دهد و موجب حرکت بیشتر روده می شود. حرکت بیشتر روده، موجب دفع مدفوع بیشتر و در نتیجه کاهش میزان بیلی روبین نوزاد می شود.
تغذیه ی تکمیلی
اگر کودک شما دچار مشکل تغذیه با شیر مادر است، یا کاهش وزن پیدا کرده است، یا آب بدنش را از دست داده و چار خشکی و کم آبی شده است، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که کودک ۲ تا ۳ روز فقط شیر خشک مصرف کند و پس از آن دوباره شیر مادر را شروع کنید. از پزشکتان راجع به گزینه های مناسب تغذیه ای برای نوزادتان مشورت بخواهید.

چه مواقعی برای درمان زردی به پزشک مراجعه کنیم؟
اکثر بیمارستان ها نوزادان را قبل از ترخیص از نظر زردی معاینه می کنند. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که نوزادان در طول بررسی های روزمره ی پزشکی و برای هر ۸ تا ۱۲ ساعت در مواقع بستری در بیمارستان از نظر زردی مورد آزمایش قرار گیرند.
کودک شما باید در روزهای سوم و هفتم پس از زایمان که سطح بیلی روبین معمولا به اوج خود می رسد برای زردی مورد بررسی قرار گیرد. اگر کودک شما زودتر از ۷۲ ساعت پس از زایمان مرخص شود، طی دو روز پس از ترخیص برای بررسی زردی به دکتر اطفال مراجعه کنید.
در صورت بروز علائم زیر که نشان دهنده زردی شدید یا عوارض ناشی از بیلی روبین بالا است با پزشک خود تماس بگیرید:
- پوست کودک شما زرد تر شود.
- پوست شکم، دست ها یا پاها به نظر زرد برسند.
- سفیدی چشم کودک زرد شود.
- کودک به نظر می رسد بی میل و بیقرار یا بیمار است و یا به سختی بیدار شود.
- کودک افزایش وزن نداشته و یا در خوردن شیر ضعیف باشد.
- کودک به صدای بلند گریه کند.
- کودک علائم و نشانه های دیگری پیدا کند که نگران تان می کند.