عفونت‌ در بارداری، عامل نابینایی نوزاد

تبیان : با توجه به اهمیت موضوع و نقش پیشگیری در كاهش اختلال های بینایی در حاشیه برگزاری "چهارمین همایش كشوری " اپتومتری، با دكتر عباس عظیمی، رییس انجمن اپتومتری ایران گفتگویی انجام دادیم تا با راههای پیشگیری از كم بینایی، نابینایی و عیوب انكساری بیشتر آشنا شویم.

وی درباره آخرین یافته های مطالعات خود می گوید:بین 20 تا 25 درصد جمعیت ایران، به عیوب انكساری از قبیل انواع دوربینی، نزدیك بینی، استیگمات و ... مبتلا هستند و 1/3- 9/2 درصد از مردم كشورمان، به خصوص در سنین پایین، دچار تنبلی چشم می باشند كه نسبت به سایر كشورهای منطقه، رقم بیشتری است. بر همین اساس، 6درصد كودكان ما از انحرافهای چشمی آزاردهنده رنج می برند و5/30 درصد ایرانیان در سن بالای 40 سال دچار آب مروارید هستند. 32/11 درصد از مردم كشورمان نیز دچار آب سیاه (گلوكم) شده اند.

وی در ادامه، به آمار جهانی اشاره كرده و می افزاید:۱۸۰ میلیون معلول نابینا و كم بینا در جهان وجود دارد و هر ۵ ثانیه، یك نفر به جمع نابینایان و كم بینایان دنیا افزوده می شود. در حال حاضر، ۵۰-۴۰ میلیون نابینا در سراسر جهان وجود دارد كه پیش بینی می شود تا سال ۱۴۰۰ یعنی ۱۶ سال دیگر ، این تعداد به ۹۰ میلیون نفر برسد.

دكتر عظیمی، آمار نابینایان، كم بینایان و معلولان چشمی كشورمان را در حال حاضر 500 هزار نفر اعلام كرد و اضافه می كند:بسیاری از این معلولیتها (كم بینایی و نابینایی) قابل پیشگیری است و می توان از بروز آن جلوگیری كرد.

به اعتقاد رییس انجمن علمی اپتومتری ایران، برخی از اختلالهای چشمی به دوران بارداری مادر مربوط می شود كه از دوران جنینی باید پیشگیری آغاز شود. به عنوان مثال، سرخجه.

عفونتهای دوران بارداری، ضربات و تصادفات، مصرف داروهای غیرمجاز، نبود تغذیه كافی و صحیح، كم تحركی و در نهایت جریانهای خاص روحی روانی مادران به خصوص در سه ماهه اول كه هر كدام می تواند عاملی باشد برای بروز نوعی اختلال چشمی و حتی كم بینایی و نابینایی در جنین و نوزاد و به همین جهت، اهمیت توجه به بهداشت جسمی و روانی مادران باردار، بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد.

وی به یكی از كمبودهای دوران بارداری اشاره و تصریح می كند:كمبود انواع ویتامین B كه در چرخه متابولیسم رشد چشم و ضمایم آن در دوران بارداری بسیار مهم است، می تواند عامل مؤثری در بروز اختلالهای چشمی شود. لذا توصیه می شود مادران در دوران بارداری و بعد از بارداری، از میوه ها، سبزی ها، انواع باقلا و غلات بخصوص لوبیاها و غذاهایی كه دارای فیبر بیشتری هستند. همچنین سبزیهایی نظیر كرفس، گل كلم، كلم برگ، كاهو و محصولاتی كه از گندم و جو ساخته می شوند، بیشتر استفاده كنند. علایم تشخیصی بعد از تولد دكتر عظیمی، در خصوص علایم تشخیص بعد از تولد برای والدین، خاطرنشان می سازد:با توجه به اینكه ۸۰درصد رشد قرینه چشم یا سطح قدامی چشم كودك در بدو تولد انجام شده، در نوزادانی كه صورت كوچك ولی چشمها بزرگ و به اندازه است، مشكلی وجود ندارد. ولی در نوزادانی كه "عنبیه" چشم آنها بسیار كوچك و یا بیش از حد بزرگ است، حركات ناموزون دارد مثلاً دو چشم به طرف بالا و پایین به صورت ناهماهنگ حركت می كنند، و یا شفافیت سطوح مختلف چشم به وضوح دیده نمی شود، دارای مشكل است. از همه اینها مهمتر، زمانی است كه نوزاد به تحریكات اطراف خود مثل صورت مادر، رنگ نور و یا تكان خوردن یكنواخت اجسام جلوی چشمش پاسخ مناسب نمی دهد، كه در این صورت از نابینایی یا كم بینایی رنج می برد. در این شرایط، لازم است آزمایشهایی بخصوص توسط متخصصان از جمله تستVEP كه حتی در نوزادان می تواند سلامت چشم و ارتباط آن را با مغز به طور دقیق انجام دهد، صورت گیرد.

به اعتقاد دكتر عظیمی، والدین از معاینات چشم و بینایی كودك خود نباید غافل شوند و باایجاد شرایط محیطی لازم برای كودك از نظر نور، وجود اشیای رنگی، محركهای خاص بینایی و نیز ارتباط با این ابزار ادراكی، زمینه را برای آزمایش بینایی چشم كودك فراهم سازند و در صورت وجود اختلال در بینایی و تشخیص زودرس، اقدام به درمان كنند؛ زیرا دانش علم پزشكی در ارتباط با بینایی و بینایی سنجی، امروز قادر است دو ساعت بعد از تولد، نوزاد را معاینه و آخرین یافته ها را در خصوص وضعیت بینایی و چشم نوزاد، اندازه گیری دقیق نماید و در صورت نیاز، درمان لازم انجام شود؛ ضمن اینكه با تشخیص به موقع، از كم بینایی و نابینایی جلوگیری می شود.

وی با تأكید به ضرورت توجه دقیق والدین ( بخصوص مادر) به سلامت ظاهر چشم، حركات چشم و رفلكسهایی كه در چشم دیده می شود، از ابتدای تولد حتی با وجود سلامت ظاهری تصریح می كند:والدین باید از شش ماهگی اولین نوبت معاینات بینایی را برای تضمین سلامت چشم و بینایی كودكشان انجام دهند، تا خطری بینایی فرزندشان را تهدید نكند.