سنگ کلیه نوزاد را جدی بگیرید

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: پسر سه ماه و نیمه ام وزن ۶۹۰۰ و قد ۶۷ سانتیمتر دارد. وزن تولد ۳۱۰۰ و قد۵۲ بود. در سونوگرافی که از تمامی اندام های داخلی بدنش انجام شد کلیه ها در اکو و ابعاد طبیعی بودند. ولی در کلیه چپ دو سنگ به قطر ۳ و ۳ نیم میلیمتر در پل تحتانی مشاهده شد، ولی هیدرونفروز در آن دیده نشد. این سنگ ها در اثر چه چیزی تشکیل شده اند؟ باید چکار کنم؟

پاسخ دکتر حمید ارشدی، متخصص اورولوژی کودکان:
شما حتما برای بررسی بیشتر باید کودک خود را به یک متخصص نفرولوژی کودکان ببرید تا بر اساس نتایج عکس و آزمایشات انجام شده علت بیماری مورد بررسی و درمان قرار گیرد. اما باید بدانید، ادرار به طور طبیعی حاوی کلسیم، اگزالات، سیستین و اسید اوریک است، وقتی غلظت این مواد در ادرار افزایش یابد، ممکن است رسوب کرده و سبب ایجاد سنگ کلیه شود اما در برخی از کودکان علی رغم طبیعی بودن مقادیر مواد مذبور در ادرار باز کودک دچار سنگ کلیه می شود، بنابراین باید به پزشک مراجعه کنید تا در ابتدا بررسی شود غلظت کدام مواد در ادرار افزایش یافته که بتوان شیوه درمانی مناسبی را انتخاب کرد.

مهم ترین مطالب در این‌باره:

سنگ کلیه در کودکان سنگ کلیه توده جامد و کوچکی است که می‌تواند در دستگاه ادراری تشکیل شود، که در آنها، نمک و مواد معدنی موجود در ادرار تغلیظ شده و سپس تبدیل به کریستال می‌شوند. پس از چند هفته یا چند ماه، کریستال ساخته شده به سنگ تبدیل می‌شود. سنگ کلیه به اندازه یک اینچ تا چند سانتی‌متر است. سنگ کلیه کوچک (۰.۲ اینچ یا کمتر از ۵ میلی متر) می‌تواند از طریق دستگاه ادراری با درد کم یا اندکی درد، از بدن خارج شود. اما دفع سنگ‌های بزرگ‌تر می‌تواند کاملا دردناک باشد، جریان ادرار را مسدود سازد و باعث شود خون در ادرار دیده شود و علائم دیگری نیز ممکن است داشته باشد. سنگ کلیه عمدتا بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما کودکان و نوجوانان نیز ممکن است دچار سنگ کلیه شوند. انواع مختلفی از سنگ کلیه با علل مختلف به وجود می‌آید، و پسران بیشتر از دختران تحت تاثیر قرار می‌گیرند.


سنگ کلیه بچه ها چگونه درمان میشود؟
اورولوژیست معمولا درمان سنگ کلیه را بر اساس اندازه، محل، و نوع آن تعیین می‌کند. سنگ کلیه کوچک ممکن است از طریق دستگاه ادراری بدون نیاز به درمان، دفع شود. کودکان ممکن است برای چند روز نیاز به ادرار از طریق یک صافی داشته باشند تا بتوانند سنگ کلیه را در ظرف مخصوصی جمع کنند. دکتر سنگ کلیه را به یک آزمایشگاه ارسال خواهد کرد تا بفهمد که نوع آن چیست. کودکان نیاز به نوشیدن مقدار زیادی مایعات برای کمک به حرکت و دفع سنگ کلیه دارند. دکتر نیز ممکن است داروهای ضد درد را تجویز کند.سنگ‌های بزرگتر کلیه، موجب مسدود کردن مجاری ادراری کودک و یا باعث درد شدید می‌شوند که، ممکن است به درمان فوری نیاز پیدا کنند. کودکی که تهوع داشته و آب از دست داده، ممکن است نیاز به بیمارستان رفتن و مصرف مایعات از طریق تزریق درون رگی داشته باشد. برای کمک به جلوگیری از ایجاد سنگ کلیه در آینده، باید بدانید که چه چیزی باعث ایجاد سنگ کلیه در یک کودک می‌شود. با این اطلاعات، دکتر می‌تواند در عادات خوردن و نوشیدن کودک تغییراتی را توصیه کند تا به جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه در آینده کمک کند.


چهار نوع عمده از سنگ کلیه عبارتند از
سنگ کلسیم: این نوع، رایج‌ترین شکل سنگ کلیه است، این نوع سنگ کلیه زمانی ایجاد می‌شود که کلسیم از طریق ادرار دفع شود و در ترکیب با مواد دیگر به شکل کریستال و سنگ در بیاید.
سنگ سیستین: این نوع سنگ کلیه بسیار نادر است و زمانی که سیستین بیش از حد (یک اسید آمینه) در ادرار وجود داشته باشد، تشکیل می‌شود.
سنگ اسید اوریک: زمانی تشکیل می‌شود که اسید اوریک بالایی در ادرار وجود دارد. اسید اوریک می‌تواند به خودی خود متبلور شده و یا در ترکیب با کلسیم به شکل یک سنگ در بیاید.
سنگ استروویت: همچنین به نام سنگ‌های شاخ گوزنی شناخته می‌شوند، زیرا آنها می‌توانند مانند شاخ گوزن به نظر بیایند، این نوع سنگ از یک ماده معدنی به نام استروویت ساخته شده است. سنگ استروویت تقریبا همیشه به دلیل عفونت کلیه و یا دستگاه ادراری تشکیل می‌شود. آنها در زنان شایع‌تر هستند، می‌توانند رشد کرده و بزرگ شوند، و می توانند برای کلیه نسبت به سایر سنگ‌های دیگر مضرتر باشند.

علت سنگ کلیه کودکان و نوزادان چیست؟
بیشتر بچه‌ها که دچار سنگ کلیه می‌شوند، در شرایطی به سر می‌برند که خطر این بیماری را افزایش می‌دهد. اما برخی، بدون هیچ دلیل مشخصی دچار سنگ کلیه می‌شوند. برخی از انواع سنگ کلیه در خانواده‌ها ارثی است، بنابراین داشتن خویشاوندی که سنگ کلیه داشته، می‌تواند احتمال تشکیل سنگ کلیه در فرد را افزایش دهد. کودکان و نوجوانانی که قبلا سنگ کلیه داشته‌اند، احتمال دارد که مجددا نیز دچار آن شوند.
کم آبی: ننوشیدن مایعات به اندازه کافی می‌تواند باعث تغلیظ ادرار شود. این اتفاق، شانس تشکیل کریستال را افزایش می‌دهد.
یک رژیم غذایی و شیوه زندگی ناسالم: نوشیدن مقدار زیادی شیرینی، مواد کافئین دار، و یا نوشیدنی‌های ورزشی و خوردن یک رژیم غذایی سرشار از سدیم (نمک) می‌تواند خطر ابتلا به سنگ‌های کلسیمی را افزایش دهد. چاقی نیز می‌تواند احتمال تشکیل سنگ کلیه در بچه‌ها را زیاد کند.
نقص در دستگاه ادراری: نقص ساختاری در دستگاه ادراری می‌تواند جریان ادرار را مسدود و ایجاد یک منطقه کند که در آن مانند یک استخر کوچک ادرار جمع می‌شود. هنگامی که جریان ادرار متوقف می‌شود، مواد کریستال تشکیل دهنده ممکن است به هم متصل شده و تشکیل سنگ دهند.
مصرف برخی از داروها: برخی داروها می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد، اگر در دوزهای بالا مصرف شود.
اختلالات متابولیک: داشتن یک اختلال متابولیکی (وجود مشکلی در بدن در تجزیه کردن و یا استفاده از مواد غذایی) می‌تواند به تغلیظ اگزالات (ماده‌ای که در بدن از برخی از مواد غذایی ساخته می‌شود) یا سیستین در ادرار منجر شود.
سیستینوری: این بیماری ژنتیکی باعث دفع بیش از حد سیستین از کلیه به ادرار شده و باعث سنگ سیستین می‌شود.
سایر مشکلات پزشکی: تعدادی از بیماری‌ها و شرایط می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد، از جمله نقرس (یک نوع ورم مفاصل)، سایر بیماری‌های کلیوی، شرایطی که تیروئید یا غدد پاراتیروئید را تحت تاثیر قرار می‌دهد، و برخی از عفونت‌های دستگاه ادراری.معمولا، سنگ کلیه تا زمانی که در اطراف کلیه شروع به حرکت کرده و یا به داخل حالب عبور کند، علائمی را ایجاد نمی‌کند. سنگ‌های کوچک ممکن است از طریق دستگاه ادراری بدون هیچ درد یا عوارضی منتقل شده و به خارج از بدن دفع شود.

سنگ‌های بزرگ، ممکن است دستگاه ادراری را مسدود و باعث بروز برخی علائم شوند، مانند
- درد شدید در پهلو و پشت
- دردی که در قسمت‌های پایین شکم وجود دارد و در واقع مسیر حرکت ادرار در دستگاه ادراری است.
- دردی که به صورت موج می‌آید و می‌رود.
- وجود خون در ادرار (ممکن است قرمز یا قهوه‌ای باشد)، به نام هماتوری
- تهوع و استفراغ
- نیاز به دفع مکرر یا فوری ادرار
- تب یا لرز
- یک سنگ که بیش از حد بزرگ باشد می‌تواند ایجاد توده‌ای کند که باعث می‌شود که یک یا هر دو کلیه متورم شوند (این حالت به نام هیدرونفروز شناخته می‌شود). هیدرونفروز می‌تواند درد در پهلو و پشت را ایجاد کند. اگر درمان نشود، ممکن است منجر به آسیب کلیه در دراز مدت شود. هرچند اغلب سنگ‌های کلیه، آسیب دائمی ایجاد نمی‌کنند.

سنگ کلیه چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر کودک شما دچار علایم زیر است، در اسرع وقت به یک دکتر مراجعه کنید
- درد در پهلوها
- وجود خون در ادرار
- هر گونه علائم دیگری از سنگ کلیه
- به یک کلینیک اورژانسی و یا بیمارستان مراجعه کنید، اگر فرزند شما دچار علایم زیر است
- درد همراه با تهوع، استفراغ، تب و لرز
- مشکل در ادرار کردن
- دکتر در مورد علائم شما و اینکه چه مدت از شروع آن می‌گذرد، خواهد پرسید. همچنین رژیم غذایی کودک؛ چیزهایی که ممکن است عامل بروز کم آبی شود؛ و نیز وجود هرگونه سابقه سنگ کلیه در خویشاوندان؛ و هر گونه اقدام یا بیماری که کلیه یا دستگاه ادراری را تحت تاثیر قرار می‌دهد را بررسی خواهد کرد.دکتر یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و احتمالا آزمایش خون، آزمایش ادرار، و یا آزمایش عملکرد کلیه را برای بررسی سنگ کلیه تجویز خواهد کرد. تست‌های عکس برداری (مانند فراصوت، اشعه ایکس، یا سی تی اسکن) اغلب استفاده می‌شود تا کلیه‌ها بهتر بررسی شوند. اگر سنگ وجود داشته باشد، آزمایشات عکس برداری می‌تواند اندازه و محل دقیق آن را نشان دهد، و کمک خواهد کرد که پزشکان در مورد بهترین روش درمانی تصمیم بگیرند.


بهترین راه درمان سنگ کلیه بچه‌ها
درمان بستگی به نوع سنگ کلیه و اندازه آن دارد. بعضی از بچه‌ها فقط نیاز به نوشیدن مقدار زیادی آب و داروهای ضد درد دارند تا سنگ کلیه دفع شود. کسانی که دارای سنگ‌های بزرگتر هستند، ممکن است به جراحی یا درمان‌های دیگر برای کمک به دفع سنگ نیاز پیدا کنند.

درمان با دارو
برای کمک به دفع یک سنگ کوچک، کودک شما باید به مقدار زیادی آب بنوشد و برای کاهش درد دارو مصرف کند. اغلب، داروهایی مانند ایبوپروفن و استامینوفن کافی است. اما گاهی اوقات داروهای ضد درد قویتری تجویز شده و مورد نیاز است.دکتر ممکن است از شما بخواهد ادرار فرزند خود را برای چند روز جمع آوری کنید تا سنگ کلیه دفع شده، گرفته شود. بررسی سنگ می‌تواند به دکتر در تصمیم برای اینکه آیا نیاز به درمان بیشتری است یا خیر، کمک کند.