ترس از تاریکی در کودکان، چگونه کمکش کنید؟

بعضی از مادران از اینکه کودکشان از تاریکی می‌ترسد و شب در اتاقش تنها نمی‌خوابد، احساس نگرانی می‌کنند. این مادران سؤالی در ذهنشان ایجاد می‌شود که: چگونه می‌توانم به کودک خود، کمک کنم.

یکی از کسل‌کننده‌ترین موضوعاتی که پدر و مادر ممکن است با آن درگیر باشند، ترس کودکشان از تاریکی می‌باشد. زیرا این موضوع اکثراً هنگام شب و زمانی که والدین به‌خصوص مادر که خیلی خسته است، اتفاق می‌افتد. این حق طبیعی هر کودک است که شب‌ها با خیال راحت بخوابد و پدر و مادر در این مورد به او کمک کنند.

ترس از تاریکی در سنین مختلف و در مراحل مختلف رشد در نوسان است.والدین به این نکته باید دقت کنند که ترس کودکان از تاریکی ناشی از خیال و توهم نیست، بلکه واقعی است. کودک به درصد بالایی از حمایت، همراه با اطمینان و دلگرمی مادر و تضمین مثبتی که او قادر خواهد بود، ترس‌هایش را مدیریت کند، نیاز دارد.

از طرفی باید در نظر داشت که اطمینان آفرینی بیش‌ازحد یا نازپرورده کردن ممکن است کودک را متقاعد کند که واقعاً چیزی هست که باید از آن بترسد و رفتارهای ناشی از ترس از خود نشان دهد. عموماً نیاز است یک کودک با ترس‌های شبانه طی چند مرحله سازگار یابد. البته این سازگاری زمان‌بر است و نیاز به مداخلات فعال والدین مخصوصاً مادر می‌باشد. رهنمودهای زیر می‌تواند به والدین برای کمک به کودک خود مفید باشد:

- یک چراغ‌خواب کم‌نور در اتاق کودک نصب کنید و شب‌ها هنگام خواب آن را روشن نمایید. به او کمک کنید تا ترس خود را بشناسد و دربارۀ آن بلند صحبت کند، در آغوشش بگیرید، به او گوش دهید و نشان دهید که او را درک می‌کنید. نباید به کودک گفت: " تو از تاریکی نمی‌ترسی و ترس تو واقعی نیست". می‌توانید بگویید " عزیزم گاهی تاریکی ترسناک به نظر می‌رسد، تو الآن از تاریکی می‌ترسی اما خطری تو را تهدید نمی‌کند و تو کامل در امانی" . این اولین گام است.

- از کودک بپرسید که چگونه می‌توانید به او کمک کنید. هر چیزی را که کودک به زبان آورد، به‌صورت شفاهی تأیید کنید، سپس محدودیت‌های مناسبی را وضع کنید. قاطعانه و با عطوفت محدودیت‌ها را دنبال کنید: عزیزم می‌دانم که می‌خواهی پیش تو بمانم. من فقط ۵ تا ۱۰ دقیقۀ دیگر پیش تو می‌مانم و بعد باید بروم. چراغ‌خواب تو روشن است و هیچ‌چیز نمی‌تواند برای تو خطری ایجاد کند. هر شب جملات و عبارات یکسان و شبیه به هم را بیان کنید که کودک اطمینان خود را از دست ندهد.

- زمان بیشتری را برای رفتن به تختخواب و تشریفات آماده‌سازی اتاق‌خواب اختصاص دهید. در رختخواب کنار کودک بنشینید و چیزهایی را که او در اتاق ترس‌آور می‌داند، شناسایی کنید و تشریفات آماده‌سازی اتاق را روی آن‌ها متمرکز کنید. با یک چراغ‌قوه با نور کم مکان‌ها یا اشیای ترس‌آور را روشن کنید و سعی کنید تا آنجا که امکان دارد برای او مکان و شیء موردنظر را طبیعی و بدون خطر جلوه دهید. به‌عنوان‌مثال بگویید: "عزیزم اگر نگران پنجره هستی، پدر تصمیم دارد که قفل جدیدی را برای پنجره نصب کند تا تو احساس امنیت و آرامش کنی. اگر نگران در کمد هستی که مبادا باز باشد، ما به کمک هم می توانیم هر شب در را چک کنیم که مطمئن شویم در بسته است. اگر چیزهایی که کف اتاق است هیولا به نظر می آیند، ما هر شب همۀ این چیزها را قبل از خواب سر جای خودشان می گذاریم". تمام نقاط مبهم و ترس آور و حتی سایه ها را برای کودک رفع ابهام کنید.

- بعضی از اوقات ممکن است کودک در اتاق خود نماند و به اتاق پدر و مادر برود، که این‌یکی از نگران‌کننده‌ترین موضوعات برای والدین است. در این مورد، می‌توانید از سیستم پاداش دهی برای ترک این کار استفاده کنید. برای تقویت مثبت توانایی کنترل بر ترس از تاریکی کودک، هر موفقیت او را روی کاغذی با علامت مشخص کنید و به او جایزه بدهید. کاغذ را در اتاق کودک به دیوار یا کمد بچسبانید. به او بگویید: بعد از هر ۵ شب متوالی که موفق شدی در اتاق خود به‌تنهایی بخوابی، یک هدیه خواهی گرفت. فراموش نکنید که نقش تشویقی را همزمان با اجرای این برنامه دنبال کنید. به فرض اگر کودک بعد از وضع قانون پاداش، در چهار شب موفق شود و تنها در شب پنجم موفق نشد، می‌توانید به او بگویید: "عزیزم تو فوق‌العاده عمل کردی، چهار شب موفق شدی تنها بخوابی، حتماً تلاش دوبارۀ تو آسان‌تر خواهد بود. پس مجدداً تلاش کن."

- حتماً موفقیت‌ها و تلاش‌های کودک را به خود او یادآور شوید. بگویید: تو خیلی شجاع هستی من به شجاعت تو افتخار می‌کنم. برای غلبه بر ترس از تاریکی زمان نیاز است، من شاهد تلاش‌هایت هستم. تو موفق خواهی شد. کودک یاد می‌گیرد که با خود جملاتی را تکرار کند که بر اعتمادبه‌نفس او بیفزاید.

در کنار این اقدامات سعی کنید هر از مدتی در تاریکی برنامه‌های جالب و سرگرم‌کننده، داشته باشید. به‌عنوان‌مثال چراغ‌های اتاق را خاموش کرده و با نور شمع در کنار فرزند خود مشغول خوردن شام شوید.