کودکان مادران زندانی، آواره می شوند؟
شاید کم باشند و به چشم مسئولان نیایند، اما آنها کودکانی هستند که پابه‌پای مادرانشان مجازات می‌شوند.
شاید کم باشند و به چشم مسئولان نیایند، اما آنها کودکانی هستند که پابه‌پای مادرانشان مجازات می‌شوند. کودکانی که یا قبل از به دنیا آمدن زندان را تجربه می‌کنند یا در سال‌های ابتدایی در حصار میله‌های زندان قد می‌کشند. در واقع آنها محکومند. محکوم به جرم نانوشته‌ای که باید آن را پشت سر بگذارند. با این حال برخی می‌گویند که نباید کودکان از مادرشان جدا شوند و برخی دیگر نیز براین باورند که محیط زندان اثرات ناگواری روی کودکان می‌گذارد. از سوی دیگر، پای مجازات‌های جایگزین نیز به میان آمده است. آنچنان که می‌توان به جای زندان حکمی را برید که کودکان برای همیشه در آغوش گرم مادرانشان سکنی گزیزنند.
کودکان زندان، قربانیانی هستند که مجبورند بخشی از عمر خود را پشت میله‌های زندان بگذرانند و بخش دیگر را در انتظار آزادی مادرشان باشند. انتظاری که به قیمت حضور نصف و نیمه مادر و بزرگ شدنشان تمام می‌شوند. با این حال حضور کودکان در کنار مادرشان در زندان تاکنون ارائه نظرات متفاوتی را در برداشته است. آنچنان که تیر ۹۶، محمدجواد فتحی، عضو کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس گفت: ارائه مجوز احداث مهدکودک در زندان گام مثبتی از سوی سازمان بهزیستی است. به ویژه این امر در غنای عاطفی مادران زندانی موثر است، اما مرداد ۹۶، یحیی کمال‌پور، عضو هیات‌رئیسه کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس اعلام کرد که محیط زندان به هیچ‌عنوان مناسب سن کودکان بالای دو سال نیست و حتی بهتر است از حضور کودکان زیر دو سال نیز در زندان ممانعت شود. زیرا تجربه نشان داده آینده روشنی در انتظار کودکانی که دوران کودکی خود را در زندان سپری می‌کنند نخواهد بود و فضای زندان آثار سوئی را در روح و روان آنها بر جا می‌گذارد. با توجه به موارد مطروحه در این حوزه می‌توان گفت که مجازات‌های جایگزین بهترین روش است که می‌تواند تا حدودی به کمک مادران مجرم و کودکانشان بیاید.
حضور 2600 کودک در مراکز بهزیستی
مدیرکل دفتر امور کودکان و نوجوانان بهزیستی کشور از حمایت ویژه بهزیستی نسبت به کودکانی که مادرانشان در زندان به سرمی‌برند، خبر داد و گفت: تفاهمنامه ۱۰ ساله با سازمان زندان‌ها در راستای احداث مهد و حمایت از این کودکان منعقد شده است. محمد نفریه افزود: کودکانی که به همراه مادران خود در زندان‌ها هستند زیر دو سا لند و بیش از آن را نمی‌گذاریم که در زندان بمانند، چراکه زندان فضای مناسبی برایشان نیست. او ادامه داد: تفاهمنامه ۱۰ ساله با سازمان زندان‌ها داریم و نحوه نگهداری و ضوابط ماندن کودکان در کنار مادرانشان در آنجا آمده است. مدیرکل دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور گفت: کودکان کمتر از دو سال به دلیل رابطه عاطفی بالا با مادر و تغذیه از شیر مادرانشان باید در زندان و در کنار مادران بمانند و سپس به بهزیستی سپرده شوند. نفریه با اشاره به برگرداندن این کودکان به مادرانشان پس از اتمام مدت محکومیت بیان کرد: برای راه‌اندازی مهدکودک یا شیرخوارگاه در سه زندان اقداماتی صورت گرفته که اکنون دو مهدکودک راه‌اندازی شده است. او ادامه داد: زندان‌هایی که بیش از ۱۰ کودک را دارند قرار است براساس تفاهمنامه،
شیرخوارگاه‌هایی در کنار زندان راه‌اندازی شود و آمادگی داریم که به هر زندانی که خواهان این شیرخوارگاه‌ها یا مهدهای کودک است، کمک کنیم. نفریه تصریح کرد: براساس تبصره یک ماده ۶۹ آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها که اجازه داده است محکومان اطفال خود را تا سن دو سال در زندان نگهداری کنند. مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: در حال حاضر از حدود 10 هزار کودک حاضر در مراکز بهزیستی و در قالب شبه‌خانواده و شیرخوارگاه‌ها، دو هزار و 600 کودک به دلیل زندانی بودن والدین خود در این مراکز حاضر هستند. او گفت: از سوی دیگر، آماری از تعداد کودکان حاضر در زندان‌ها به علت زندانی بودن والدینشان در دسترس سازمان بهزیستی نیست. مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور اظهار کرد: مادرانی که شاکی خصوصی در بحث مجازات‌های مالی دارند، توسط کمپین‌های حامی مادران حمایت می‌شوند. به گزارش فارس، او با تاکید بر وجود آسیب‌های فراوان در زندان که متوجه کودکان است، گفت: نبود مادر در خانواده آسیب‌های اجتماعی شدیدی برای کودک دارد و باید به هر شکل ممکن این آسیب‌ها را کم کرد.
لزوم به کارگیری مجازات جایگزین
«سازمان بهزیستی باید وضعیت کودکانی که والدینشان در زندان هستند را مد نظر قرار دهد و از آنها نگهداری و حمایت کند. این مورد جزو وظایف خاص سازمان بهزیستی است. آنچنان اخیرا با تصویب قانون حمایت از حقوق کودکان و نوجوان این وظیفه به سازمان بهزیستی با نظارت محاکم واگذار شده است.» این اظهارنظرات محمد کاظمی، عضو هیات رئیسه کمیسیون حقوقی و قضائی به خبرنگار «آرمان» است. به گفته او باید اطفال بالای دو سال توسط مسئولان زندان و ندامتگاه به سازمان بهزیستی تحویل داده شوند. این در حالی است که کودکان شیرخوار باید نزد مادرنشان باشند، اما عموما کودکان غیرشیرخوار را می‌توان خارج از زندان نگه‌شان داشت و ترتیبی داد که مرتب با والدین خود ملاقات کنند. کاظمی بیان می‌کند: منابع اعتباری در اختیار سازمان بهزیستی است و باید امکانات را برای مادر و کودکان شیرخوار فراهم کند. او اظهار می‌کند: به گونه‌ای که مادر بتواند در جای ویژه‌ای نیاز فرزندش را برآورده کند. البته زندان‌ها چنین جایی را دارند و تامین این اتاقک‌ها بر عهده سازمان زندان‌هاست. عضو هیات رئیسه کمیسیون حقوقی و قضائی خاطرنشان می‌کند: با این حال قضات محاکم باید دقت کنند که در
مواردی برای مادران مجرم که کودک شیرخوار دارند؛ از مجازات جایگزین استفاده کنند. او ادامه می‌دهد: لزومی ندارد، قضات برای همه جرایم مجازات زندان در نظر بگیرند. دست قضات در استفاده از مجازات‌های جایگزین تا جایی که قانون اجازه می‌دهد، باز است. کاظمی اضافه می‌کند: البته به این اعتبار که مادری فرزند کوچک دارد، نمی‌توان مجازات‌های قانونی را در ارتباط با او اعمال نکرد. چاره‌ای نیست. بالاخره مادری که ملاحظه فرزندش را نکرده و مرتکب جرمی شده که مستوجب زندان است؛ باید عواقب آن را بر عهده بگیرد.
کودکان زندان بیشتر در معرض بزهکاری هستند
براساس مطالعات انجام شده در 1382 نیز 33 درصد کودکان زندان دارای مشکلات روانی بودند و آثاری از مشکلات گفتاری نیز در میان آنها مشاهده می‌شد. یک سوم این کودکان نیز از اختلالات روانی از خفیف تا شدید رنج می‌بردند. بیماری‌های عفونی مانند عفونت ادراری نیز در میان کودکان زندان شایع بود و در 13 درصد از آنها علائمی از کودک‌آزاری مشاهده می‌شد. از سوی دیگر، مطالعات نشان می‌دهند کودکان زندان بیشتر از سایر هم‌سن‌وسال‌های خود در معرض بزهکاری قرار دارند و زودتر از سایر بزهکاران در این مسیر قرار می‌گیرند و بسیاری از آنها به جرم ارتکاب جرائم مختلف به زندان بازمی‌گردند.
تاثیر فقدان مادر بر شکلگیری شخصیت کودک
یک روانشناس در این‌باره می‌گوید: یکی از بحث‌های مهمی که ما در زمینه روان‌شناسی و مسائل شخصیتی داریم؛ آسیب‌شناسی روانی است. مسائلی که می‌توانند زمینه‌ساز شخصیت فرد در بزرگسالی باشند. بهروز بیرشک می‌افزاید: خانواده و روابط درون آن می‌تواند یکی از علل شکلگیری شخصیت فرد باشد. متاسفانه کودکانی که والدینشان در زندان هستند؛ فقدان والدین در زندگی، رفتار، در ارتباط با دیگران و حتی در یادگیری و شخصیت‌شان تاثیرگذار است. او توضیح می‌دهد: متاسفانه در خانواده‌هایی که مادر به دلایل مختلف در زندان است و کودکان در سنین مختلف ناچار هستند که از مادر جدا شوند، مشکلات بسیار است. بیرشک ادامه می‌دهد: بسیاری از کودکان فاقد پدر هستند یا پدرشان مثل مادرشان در زندان است یا به علت جدایی کودکان با مادر زندگی می‌کرده و اکنون به علت زندانی بودن مادر ممکن است خلا عاطفی بسیاری برای آنها ایجاد شود. این روانشناس می‌افزاید: حال باید پرسید چه کسی می‌تواند جایگزین نقش مادر باشد؟ ممکن است خانواده مادری بتوانند تا حدودی این خلا را پر کنند، اما حس مادرانه برای کودک چیز دیگری است. او تاکید می‌کند: باید قوه قضائیه به این مساله توجه خاصی داشته
باشد، چرا که در زمان نبود مادر کودکی در سنین پایین رها می‌شود و این مساله می‌تواند آثار مصیبت‌باری را در آینده کودک به جا بگذارد و بخشی از جنبه شخصیتی او را شکل دهد. بیرشک می‌گوید: باید بخش‌هایی را در زندان درست کرد که مخصوص مادران باشد و کودکان بتوانند در حضور مادر در آن محیط زندگی کنند یا امکاناتی به وجود آید که این کمبود را به حداقل برساند، چون امکان‌پذیر نیست که هر روز کودک به زندان و بازداشتگاه برود و مادر خود را ببیند. بنابراین اختصاص بخشی از زندان برای کودکان می‌تواند موثر و کمک‌کننده باشد. این روانشناس یادآوری می‌کند: حتما باید در این مراکز روانشناسان و مشاوران حضور داشته باشند. برای اینکه هم به مادر راهنمایی‌های لازم را بدهند و هم بتوانند در شکلگیری شخصیت کودک تاثیرگذار باشند. او اظهار می‌کند: همچنین مددکاران اجتماعی نیز می‌توانند تسهیل‌کننده این ارتباط باشند. به هر حال این کار دولت و قوه قضائیه است که به این مساله توجه عمده کند. بیرشک اضافه می‌کند: ما همواره در جامعه به مساله تحکیم خانواده تاکید داریم. بنابراین نباید این مساله مغفول بماند. هر چند ممکن است درصد این کودکان کم باشد، اما باید به
مادرانی که در زندان هستند توجه بیشتری شود، چرا که نقش عمده‌ای در شخصیت کودکانشان دارند. این روانشناس اظهار می‌کند: ما اگر افراد سالمی می‌خواهیم، باید به کودکی‌شان توجه کنیم.
منبع:
سلامت نیوز
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼