علل اضطراب کودکان، آیا میدانید؟

دندان قروچه (بروکسیسم) هم یکی از عاداتی است که در بعضی کودکان دیده می شود و این عادت علاوه بر یک حالت فشار و آزار دهنده برر دندانها، با گذشت زمان بر روی دندان ها و فکرها تاثیر می گذارد.کودکان بیشتر در طول شب و در خواب این رفتار را انجام می دهند که تا حد زیادی به دلیل اضطراب و استرسهایی است که در طول روز به آنها وارد می شود و یا به دلیل خوابهایی که می بینند این رفتار را انجام می دهند و البته گامی در روز هم مرتکب انجام این عمل می شوند.
بنابراین باید دقت کنید که این رفتار را در چه مواقعی انجام میدهد مخصوصا اگر این رفتار از روی اضطراب باشد باید علت را رفع کرد مثلا اگر در خانه ای اختلاف و تنش وجود دارد تا زمانیکه این مشکل حل نشود این عادت هم از بین نمی رود و اگر با انجام راهکارها این عادت را در کودک از بین ببرید مطمئن باشید چون صورت مسئله و مشکل اصلی از بین نرفته به شکل یک عادت و عمل دیگر ظهور می کند. به هر حال برای ترک این عادت ابتدا در طول روز سعی نمایید تا جلوی آن گرفته شود و سپس در شب این عادت را حذف کنید:

اضطراب
١- کودک را نزد دندان پزشک ببرید و مشکل را با او مطرح کنید زیرا کاهی اوقات بروز این عادت ممکن است ریشه چمهمی داشته و به دهان و دندان مربوط شود.
۲- روشهای کسب آرامش را به او آموزش دهید. مخصوصا بر روی منقبض و شل کردن عضلات صورت تمرکز کنید.
۳- برای کودک توضیح دهید که انجام این عمل چه مشکلاتی برای او به وجود می آورد و از او بخواهید هنگام انجام این عمل خود را در آینه نگاه کند.
۴- تنفس کردن با دهان باز را به کودک بیاموزید، به او یاد دهید دهانش به مدت ۳-۲ دقیقه باز گذاشته و همانطور نفس بکشد.
۵- به او پاداش دهید هنگامی که در انجام روش ها و حذف این عادت موفقیتی کسب کرد تشویق کرده و پاداش دهید. می توانید از جدولی که در قسمت انگشت شکستن این کتاب توضیح داده شد استفاده کنید.
۶- به او وسایل مناسب مٹل اسباب بازیهای پلاستیکی بدهید تا بجای این کار از آنها استفاده کند.
۷- گاهی اوقات این عمل به دلیل وجود خشم و عصبانیت در وجود کودک است از او بخواهید خشم خود را تخلیه کند مثلا از طریق مشت زدن به یک بالش و با تصویر چیزی که باعث خشم او شده را نقاشی کرده و با پاره کردن آن یا با استفاده از یک ماشین اسباب بازی که با سرعت از روی آن نقاشی بگذرد خشم خود را تخلیه کند.
۸- ورزش کردن می تواند برای ایجاد آرامش و رفع بسیاری از این عادات عصبی مفید باشد
۹- اگر در هنگام شب و در خواب این عمل خیلی شدید بود کودک را به آرامی از خواب بیدار کرده و مانع انجام این عمل شوید.
اضطراب عبارت از یک ناراحتی دردناک ذهنی درباره پیش بینی یک تهدید و یا ناخوشی در آینده است و زمانی که نگرانیهای فرد شدت یابد فرد دچار اضطراب می گردد. همه انسانها اضطراب را در زندگی خود تجربه می کنند و طبیعی است که مردم هنگام مواجهه با موقعیت های تهدید کننده و تنش زا مضطرب می شوند، به طور کلی اضطراب یک احساس ناخوشایند و مبهم است که با یک یا چند حس جسمی مانند احساس خالی شدن سردل، تنگی نفسه سینه، طپش قلب، تعریق، سردرد، لرزش دست و بدن و صدا، گرگرفتگی و غیره همراه است. بسیاری از شکایتهای کودکان در دوران ابتدایی مدرسه مثل درد معده یا سوزش سردل و با دردهای دیگر ناشی از وجود یک اضطراب نهفته در کودکان است، وجود اختلاف در خانواده و نگرانی در پدر و مادر می تواند یکی از علت های اضطراب باشد. البته عوامل متعدد دیگری نیز در بروز اضطراب دخیل اند که برای رفع اضطراب باید علت اصلی آن پیدا گردد و از آنجائیکه وجود اضطراب در طولانی مدت عوارض و مشکلات روحی و جسمی فراوانی به همراه می آورد بنابراین اگر کودکی مضطرب دارید حتما در رفع و درمان آن کوشا باشید:
۱- بر کودک خود نظارت داشته باشید تا اگر علائم و نشانه های اضطراب را دیدید در صدد رفع آن برآیید مهمترین علائم اضطراب عبارتنداز: آرام و قرار نداشتن، عصبی بودن، احساس خستگی، سرگیجه، تکرر ادرار، دل پیچه، طپش قلب، بی حالی، تنگی نفس، تعریق، لرزش، نگرانی و دلهره، بی خوابی، عدم تمرکز حواس، گوش به زنگ بودن
۲- علت اضطراب را بیابید، ایجاد یک موقعیت جدید، اختلاف بین والدین، مشکلات تحصیلی، عدم پذیرش از سوی همسالان تغییرات جسمی بخصوص تغییرات مربوط به دوره بلوغ، روبرو شدن با مخالفت اطرافیان، امر و نهی های بیش از حد والدین، کمبود محبت، کنترل های افراطی والدین، ترس، بروز حادثه، فوت نزدیکان، تولد فرزند دیگر، ازدواج، نگرانی از آینده…
٣- والدین مضطرب قطعا کودکان مضطرب را پرورش خواهند داد بنابراین ابتدا اضطراب را از خود دور کنید.
۴- روشهای کسب آرامش را به کودک بیاموزید و از او بخواهید هنگام روبرو با موقعیت های استرس زا نفس های عمیق بکشد
۵- استفاده از رژیم غذایی مناسب، مصرف سبزیجات، لبنیات، میوه و عدم مصرف بیش از حد تمکه کافئین، غذاهای چرب و شیرین و کنترل مرتب وزن و پر تحرکی، مصرف به اندازه آب و ویتامین ها و استفاده از حمام با آب ولرم بسیار مفید میباشد.
۶- انجام فعالیت های ورزشی و هنری، ایجاد تنوع در زندگی و گسترش روابط اجتماعی و اجتناب از گوشه گیری
۷- شوخ طبعی، خنده و گوش دادن به موسینی، دوستی با افراد شاد و مثبت نیز در رفع اضطراب مؤثر است
۸- افزایش اعتماد به نفس و تخلیه خشم و هیجانات و سرکوب نکردن آنها، از فرد مضطرب بخواهید نگرانیها و احساساتش را بر روی کاغذ بنویسد و خشم خود را تخلیه کند رجوع به روشهای تخلیه خشم).
۱۰- حتی الامکان کودک را از موقعیت های استرس زا و تنش زا دور نگه دارید و در ضمن به او یادآوری کنید در موقعیت های خاص نقش بازی نکند و خودش باشد. به او بگویید ذهن خود را متمرکز به زمان سفال کند و با واقعیات زندگی روبرو شود.
۱۱- یکی از علت های اضطراب دوره بلوغ و تغییرات جسمی این دوره است فرزند خود را از قبل برای این دوره آماده کنید.
۱۲- مهارت ها و توانایی های او را گوشزد کنید تا خود را دست کم نگیرد و هنگام انجام کارها مضطرب نگردد.

اضطراب هنگام امتحان
یکی از شایع ترین نوع اضطراب، اضطراب امتحان است که مخصوص سنو موقعیت و جنس خاصی نیست و همه افراد از کودکی تا دوره دانشجویی و یا حتی بالاتر از آن با شنیدن کلمه امتحان دچار اضطراب می گردند. برای رفع این اضطراب:
١- مطمئن شوید فرزندتان برای امتحان آماده است، به او روشهای درست درس خواندن را که در این کتاب درباره آن بحث شده بیاموزید و یک برنامه ریزی صحیح برایش تدوین نمایید، در این برنامه، خواب، تغذیه، مکان مطالعه و… را در نظر بگیرید.
۲- از او امتحان بگیرید، بعد از اینکه بدرستی مطالعه کرد و بر درسش تسلط پیدا کرد می توانید از او امتحان بگیرید و نقاط ضعف را مشخص کنید و در همان رابطه با او کار کنید تا مشکلش حل شود.
۳- حساسیت فرزندتان را نسبت به امتحان کم کنید از او بخواهید جلسه امتحان را تصور کند و در نظر بگیرد که اگر نتواند به پرسشها پاسخ دهد چه اتفاقی می افتد و بعد از او بخواهید عکس این عمل را تصور کند و در نظر بیاورد که امتحان را بخوبی انجام داده و موفق شده.
۴- حرفهای مثبت را به او بگویید و بخواهید مرتبا بجای جملات منفی، جملات مثبت نظیر من درسم را به اندازه خوانده و حتما موفق میشوم را تلقین نماید و این جملات را مرتب تکرار کند. و فراموش نکنید بیشترین اضطراب امتحان را خود شما با توقعات زیاد در فرزندتان بوجود می آورید.

آیا کودکان باید در جریان مشکلات خانواده قرار گیرند؟
در هر خانواده ای ممکن است مشکلاتی نظیر مسائل اقتصادی، بیماری یکی از اعضای خانواده، جابجایی، سفر، قرض… بروز پیدا کند و فضای خانه مدنی متشنج و غیر عادی گردد در اینگونه موانع بسیاری از والدین مردد می شوند که آیا حقایق را به فرزندان بگویند و آنها را در جریان قرار دهند با اینکه لزومی ندارد کودکان از این مسائل مطلع گردند و البته گاهی اوقات هم والدین دلایلی ابراز می کنند و پنهان کاریهایی انجام میدهند که اثرات بدتری گذاشته و مشکل را حادتر می نماید بنابراین در هنگام بروز مشکلات خانوادگی:
۱- واقعیت را به کودکان بگویید و آنها را بچه نپندارید، به آنها در حد لزوم و کافی توضیح دهید و از گفتن حرفهای غیرواقعی و دروغ خودداری کنید، آنان قطعا مشکل را درک خواهند کرد و اگر بفهمند به آنها دروغ گفته اید، اطمینان نسبت به شما را از دست می دهند و در واقع به نوعی یاد می گیرند که از واقعیت فرار کنند و در بزرگسالی هم حاضر به درک و تحمل حقایق نشوند.
۲- با آنها مشورت کرده و نظرخواهی کنید، و آنها را هم در حل مشکل شریک کنید، کودکان هم جزیی از همان خانه ای هستند که مشکل در آن بوجود آمده بنابراین حق دارند در حل آن دخالت کنند. و با طرح مشکلات با آنها در واقع به آنها نشان می دهیم که مهم هستند.
۳- اگر مشکل بیماری یکی از والدین است در مورد آن توضیح دهید و آنان را آماده اتفاقاتی که ممکن است بیفتد بکنید و البته فردی هم که بیمار است باید روحیه قوی و خوبی داشته تا کودکان هم از او بیاموزند. اگر بیماری خیلی جدی است و منجر به فوت می شود کودک را آماده کنید (مراجعه شود به بخش ترس از مرگ).
۴- اگر مشکل اقتصادی است برای آنها شرح دهید چگونه بوجود آمده و راههای حل آن را با هم بررسی کنید و توضیح دهید بواسطه این مشکل خیلی از برنامه های قبلی بر طبق روال همیشگی انجام نخواهد شد مثلا سفر تابستانی حذف می شود و یا خرید بعضی از وسایل که در برنامه بود لغو می شود.
البته با رفع مشکل اقتصادی در اولین فرصت حتما از همه اعضای خانواده تقدیر شود مثلا رفتن به یک سفر پاداش خوبی است.
۵- اگر قرار است بواسطه این مشکل فرزندان به منزل و محل دیگری روند من منزل اقوام، آنها را آماده کنید و ضمن تشکر و قدردانی از اینکه به این وسیله به شما کمک می کنند به آنها اطمینان دهید با تماس تلفنی و یا اگر امکان پذیر بود دیدار و راههایی از این قبیل می توانید از حال هم باخبر شده و حتما این مدت موقتی بوده و دوباره همه اعضای خانواده دور هم جمع می شوند. و بعد از این مسئله حتما بابت تحمل این اوضاع از آنها قدردانی کرده و تشویق و تحسین نمایید. و به آنها بگویید این همکاری آنان چقدر در حل مشکل خانواده مؤثر بوده.
۶- برای آنها توضیح دهید که بروز چنین مشکلاتی فقط خاص آنها نیست و برای همه خانواده ها چنین مشکلاتی ایجاد می شود می توانید خانواده هایی که چنین مشکلاتی داشته و درست و منطقی با آن برخورد و حل کرده اند را نشان دهید. فراموش نکنید که کودکان خیلی از رفتارها را از خود شما یاد می گیرند نحوه برخوردتان در هنگام بروز مشکلات نطعا برای آنها الگویی خواهد بود که همانگونه برخورد کنند پس قوی و قاطع و صبور باشید.