آسیب های کودک همسری، خانواده های ایرانی چه خبرشونه؟

در دقیقه ۲۸ کودک در جهان ازدواج می کنند؛ کودک همسری در بسیاری از کشورها رواج دارد و آسیب های آن در کشورهای در حال توسعه بیشتر است.
هر ساله در سراسر جهان حدود 15 میلیون دختر، قبل از تولد 18 سالگی‌شان ازدواج می‌کنند که بعضی اوقات این افراد 6 تا 8 ساله هستند. هر دقیقه 28 کودک در جهان ازدواج می‌کنند؛ کودک همسری در بسیاری از کشورها رواج دارد و آسیب‌های آن در کشورهای در حال توسعه بیشتر است. در کشور ما هم کودک همسری همچنان یک آسیب مهم برای دخترانی است که حق کودکی از آنها گرفته می‌شود.
در مورد آسیب‌های کودک همسری دختران مصاحبه‌ای با یک فعال کودک داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
ثریا عزیزپناه، فعال کودک، با بیان اینکه کودک همسری در عصر جدید صدمات بیشتری از دوره‌های قبلی دارد، تأکید کرد: «خانواده‌های ایرانی در عرض پنجاه سال اخیر به دلایلی مانند مهاجرت، جا به جایی و میل به استقلال طلبی تحول عظیمی را پشت سر گذاشته اند. در شرایط کنونی جامعه الگوی «خانواده گسترده» که به خانواده‌ای اطلاق می شود که اعضاى آن بیش از دو نسل از افراد را در برمى‌گیرند، از بین رفته و جای آن را «خانواد هسته‌ای» که متشکل از زن و شوهر و فرزندان است گرفته است. این مسئله باعث شده کودک همسری بیشتر از گذشته دردناک باشد زیرا در خانواده گسترده‌ای که در گذشته وجود داشت میزان مسئولیت‌هایی که یک کودک همسر قبول می‌کرد خیلی کمتر بودند. پخت و پز و سایر کارهای خانه جزو مسئولیت‌های کودک نبودند، شاید مسئولیت فرزندآوری را به عهده داشت ولی فرزندپروری را به تنهایی انجام نمی‌داد و سایر اعضای خانواده گسترده در این زمینه به او کمک می‌کردند. سه نسل در کنار هم زندگی می‌کردند، بنابراین در این شرایط خانواده دارای ارزش‌هایی بود که مسئولیت‌ها بین افراد مختلف تقسیم می‌شد.»
وی ادامه داد: «در شرایط کنونی که شرط اصلی ازدواج این است که دختر و پسر جدای از خانواده‌ها با هم زندگی کنند که حجم مسئولیتی که یک کودک همسر باید قبول کند خیلی زیاد می‌شود. وقتی این کودکان در ازدواج به حال خودشان رها می‌شوند با توجه به اینکه آمادگی و مهارت مسئولیت‌پذیری ندارند و صلاحیت فرزندپروری در آنها رشد پیدا نکرده همین صدمات جبران ناپذیری را به آنها از نظر جسمی و روحی می‌زند.»

سرنوشت دختربچه های ازدواج کرده
عزیزپناه در مورد آسیب‌های کودک همسری دختران گفت: «مسئله‌ای که از قلم انداخته شده و اهمیت ویژه‌ای دارد به خطر انداختن آینده کودکان است. کودکان از نظر روحی، روانی و جسمی آماده به دوش کشیدن بار زندگی نیستند ولی مجبور می‌شوند آن را قبول کنند.»
وی با بیان اینکه ازدواج کودکان فرصت‌سوزی است، تصریح کرد: «زمانی که کودکان مجبور می‌شوند ازدواج کنند فرصت‌های زندگی را از دست می‌دهند که یکی از مهمترین آنها فرصت تحصیل است. وقتی یک فرد نتواند به مدرسه برود و مدارج علمی را طی کند، از دست‌یابی به مهارت‌هایی که می‌توانند به او کمک کنند تا از چرخه فقر خارج شود محروم می‌شود. چرخه معیوبی که در این زمینه به حرکت در می‌آید این است که این کودکان خود صاحب کودکانی می شوند که نیاز به مراقبت دارند.»

طلاق زود هنگام کودک همسران
عزیزپناه با اشاره به اینکه مشکلاتی که دختران کودک همسر دارند باعث می‌شوند که بسیاری از آنها در سال‌های اول ازدواج طلاق بگیرند، افزود: «بسیاری از کودکانی که در این ازدواج‌ها به دنیا می‌آیند تک والد بزرگ می‌شوند. حتی اگر هم خانواده پا بر جا بماند با توجه به اینکه مادرانی که آنها را پرروش داده‌اند مهارت‌های فرزندپروری را نداشته‌اند به احتمال زیاد آینده خوبی در انتظار این فرزندان نیست. تعداد قابل توجهی از فرزندان مادران کودک همسر سر از رفتارهای بزهکارانه و زندان در می‌آورند.»

ضربه کودک همسری به جسم دختران
وی ادامه داد: «بخشی از تبعاتی که به دختران کودک همسر وارد می‌شود به داده‌های علم پزشکی باز می‌گردند. زمانی که فرد یک تجربه جنسی زودهنگام، بارداری زودهنگام و زایمان زودرس داشته باشد از نظر جسمی صدمات جبران ناپذیری را متحمل می‌شود. جسم یک دختر کودک همسر برای بسیاری از تجربیات که پشت سر می‌گذارد، آماده نیست.»

قانون سن ازدواج نیاز به بازنگری دارد
این فعال کودک با بیان اینکه در تغییر قوانین باید به تغییرات اجتماعی توجه کرد، اظهار کرد: «بسیاری از این کودک همسری‌ها اختیاری نیستند و دختران به زور مجبور به ازدواج می‌شوند. در کشور ما سن ازدواج دختران ۱۳ است، این قانون نیاز به تجدیدنظر جدی دارد و باید سن را به ۱۵ تا ۱۸ سال رساند. در این شرایط روشنگری و بازنمایی شرایط اجتماعی دختران کودک همسر برای قانونگذاران و کسانی که مسئولیتی به عهده دارند باعث می‌شود تلاش بیشتری برای تغییر شرایط بکنند. باید موانع و مشکلات اقتصادی و اجتماعی که باعث کودک همسری می‌شوند از میان برداشته شوند.»

آسیب های کودک همسری پسران
عزیزپناه با تأکید بر اینکه وقتی راجع به ازدواج زودرس صحبت می‌کنیم نباید پسران را هم از قلم انداخت، گفت: «در بسیاری از این ازدواج‌ها پسربچه‌هایی هستند که وادار به ازدواج می‌شوند. این مسئله به دلایلی مختلفی صورت می‌گیرد که یکی از آنها آداب و رسومی است که در مناطق مختلف کشور وجود دارد. کودک همسری برای پسران هم تبعات سختی را به همراه دارد. به‌صورت عرفی وقتی یک پسر مجبور می‌شود که مسئولیت زندگی را بر عهده بگیرد باید نان آوری کند و تن به کارهای سختی بدهد. پسران هم در سنین پایین آمادگی قبول چنین بار سنگینی را ندارند.»