برنامه روزانه کودک، مزایا و معایب آن

برنامهٔ روزانه یا راهنمای روزانهٔ زندگی کودک با روش کودک‌ محور به این معنی است که والدین می‌خواهند برای انجام کارهای روزمرهٔ کودکان شیرخوار خود مثل شیر یا غذا خوردن و خواب یا بازی کردن، طبق یک جدول زمانی هماهنگ با کودکشان پیش بروند یعنی برخلاف چیزی که در روش والد محور تجربه خواهید کرد. برنامه‌های راهنمای کودک با رویکرد کودک‌ محور معمولاً خیلی قاعدهٔ مشخص و غیرقابل انعطافی ندارد اما بدان معنا هم نیست که روزهای شما و کودکتان کاملاً غیرقابل پیش‌بینی باشد. در این مطلب می‌توانید با برنامهٔ روزانه به روش کودک‌محور، مزایا و معایب آن آشنا شوید.

مفهوم برنامهٔ راهنمای روزانه به روش کودک‌ محور
بعد از چند هفتهٔ اول پس از زایمان و به دنیا آمدن نوزاد، بیشتر کودکان معمولاً برای خوابیدن، شیر خوردن و دیگر نیازهایشان یک روتین و الگوی نسبتاً منظم پیدا می‌کنند. اما یک برنامهٔ کودک‌ محور ممکن است با توجه به نشانه‌هایی که کودکتان به شما می‌دهد از یک روز تا روزی دیگر متفاوت باشد و تغییر کند. بنابراین اگر به نظر برسد کودک شما در ساعت سه بعدازظهر یک روز یکشنبه برای چرت نیمروزی خود آماده است، اما روز چهارشنبه تا ساعت پنج بعدازظهر هنوز هیچ نشانه‌ای از خواب‌آلودگی در او وجود ندارد، برنامهٔ زمان‌بندی کودک شما لازم است با توجه به این موارد تغییر کند تا با ویژگی‌های کودکتان هماهنگ‌تر شود.
یک برنامهٔ راهنما با رویکرد کودک‌محوری می‌تواند برای هر کودکی مؤثر باشد، اما ممکن است برای آنهایی که بیش از حد در برنامهٔ روزانهٔ خود ثابت قدم نیستند بهتر عمل کند. همچنین برنامه‌های کودک‌محور برای والدینی که ترجیح می‌دهند برنامهٔ روزانهٔ کودکشان را پیش‌بینی کنند و آنهایی که می‌خواهند برنامهٔ زندگی خود را بیشتر با او هماهنگ کنند مفیدتر است.

نظرات کارشناسان طرفدار برنامهٔ روزانه با روش کودک‌ محور
انتخاب روش کودک‌ محور برای برنامهٔ روزانهٔ فرزندتان یک تصمیم شخصی است. والدینی که به برنامه‌های کودک‌ محور گرایش دارند، عادت‌های منحصر به‌ فرد و ترجیحات کودک خود را می‌شناسند و معتقدند که نباید یک مجموعه برنامهٔ روتین را به کودک تحمیل کرد. کارشناسانی هم که از این روش حمایت می‌کنند می‌گویند این والدین هستند که لازم است نیازهای کودکشان را برآورده کنند، نه اینکه آنها را مجبور کنند تا نیازهای والدین را برآورده کنند و غیر از این موضوع لازم است کودکان با ملایمت راهنمایی شوند. به عنوان مثال، شما می‌توانید به مرور به کودک بفهمانید که صبح‌ها‌ و بعدازظهرها یک چرت نیمروزی داشته باشد، اما اگر او را مجبور کنید که رأس ساعت مشخصی بخوابد، ممکن است برای هر دو نفر شما مشکل‌ ساز شود.
این مدافعان همچنین معتقدند که نوزادان شخصیت‌ها و نیازهای متفاوتی دارند، پس نباید آنها را مجبور کنید برنامهٔ غذایی و برنامهٔ خواب مشخصی را دنبال کنند. آنها مادران را تشویق می‌کنند تا طبق یک برنامهٔ مشخص به نوزادشان شیر ندهند و فقط زمانی که نوزاد با نشان دادن علائم گرسنگی تقاضای شیر می‌کند مانند افزایش فعالیت، ورجه‌ورجه کردن، بردن یا گذاشتن هر چیزی مثل دست در دهانشان به او شیر بدهند، زیرا آنها معتقدند بهترین برنامه‌های زمان‌بندی غذایی، برنامه‌هایی است که خود نوزادان آنها را طراحی می‌کنند و در نتیجه با برنامه‌های سختی که والدین برای تغذیهٔ کودکشان طراحی می‌کنند، حداقل در دوران نوزادی مخالف هستند و می‌گویند که والدین با این برنامه‌ها می‌توانند نوزادان را در معرض ابتلا به کمبود وزن و کاهش آب بدن قرار دهند.
اما در عوض، دیگر کارشناسان توصیه می‌کنند که در یک دورهٔ ۲۴ ساعته باید حدوداً هشت تا ۱۲ بار و حداقل هر چهار ساعت، یک بار به نوزادتان شیر بدهید، حتی اگر مجبور شوید کودک را از خواب بیدار کنید. بنابراین در نهایت این انتخاب و تصمیم شما و شاید پزشک کودکتان است که یک برنامهٔ کودک‌محور یا والدمحور را انتخاب و به آن اعتماد کنید.

مزایای برنامهٔ راهنمای کودک‌محور
طرفداران این برنامه می‌گویند توجه دقیق به نشانه‌ها و علائمی که کودک از خود نشان می‌دهد بسیار سودمند است، زیرا والدین با توجه به نشانه‌های کودک و به کمک حس درونی خود، نیاز کودک را بهتر درک می‌کنند. برخی دیگر از مزایای برنامه‌های کودک‌ محور شامل موارد زیر است:
پیوند عاطفی عمیق‌تر
وقتی شما علائمی را بشناسید که نشان‌ دهندهٔ نیازمندی‌های روزانهٔ فرزندتان است، به مرور بیشتر با یکدیگر هماهنگ خواهید شد و‌کم‌کم حس می‌کنید در پاسخ به نیازهای او چیزی درون شما شکوفا خواهد شد. بسیاری از افراد معتقدند این رویکرد، پیوند و ارتباط نزدیکی بین والدین و کودک ایجاد می‌کند که باعث می‌شود تا کودکان شادتر باشند.
آزادی عمل بیشتر
والدین در برنامهٔ راهنمای کودک‌محور نیازی نیست فهرستی طولانی از قوانین سختگیرانه در مورد زمان و تعداد دفعاتی که نوزاد باید شیر بخورد، بازی کند یا بخوابد تهیه کنند.
راحتی و سازگاری بیشتر
بعضی از برنامه‌های راهنمای کودک‌محور با شرایط خانواده‌ها سازگارترند یعنی کودک در هر زمانی که بخواهد به آسانی می‌تواند بخوابد، زیرا او برای اینکه از برنامهٔ ثابتی پیروی کند آموزش ندیده‌ است.

معایب برنامهٔ راهنمای کودک‌محور
همان‌طور که ایجاد یک برنامهٔ راهنمای روزانه با رویکرد کودک‌محور مزایایی دارد، معایبی نیز دارد که البته می‌تواند از نظر شما چندان هم نقص و ایراد محسوب نشود. برخی از این معایب شامل موارد زیر است:
طاقت‌فرسا بودن در شروع
در ماه‌های اول تولد فرزندتان یعنی زمانی که شما هیچ برنامه‌ای برای کودکتان تنظیم نکرده‌‌اید یا حتی عادت‌های رفتاری او را در ذهنتان ثبت نکرده باشید، تشخیص دقیق دلیل گریه کردن‌های کودک مثل گرسنگی، بهانه‌گیری یا خستگی می‌تواند بسیار دشوار و نیازمند صبر و حوصلهٔ شما باشد.
مغایرت با نیازهای والدین
برنامهٔ راهنمای کودک لزوماً منطبق بر نیازهای والدین نیست، مثلاً ممکن است مادری تمام بعدازظهر را با کودک خود بگذراند تا نهایتاً بتواند او را در حد یک چرت کوتاه نیمروزی بخواباند. اما در مقایسه با آن بعضی از برنامه‌های والدمحور وجود دارد که می‌تواند تغییرات بیشتری را بر اساس نیازهای کودک و والدین ارائه دهد.
نداشتن زمان برای خود والدین
بعضی از والدین و منتقدان این روش، آن را برنامهٔ مادربزرگ می‌نامند، زیرا بعضی از والدین با تمرکز بر هماهنگ کردن خودشان با کودک و توجه بیش از حد به نشانه‌های او، دیگر وقت و انرژی برای خودشان باقی نمی‌ماند. تصور کنید به صورت دائمی کودکتان را در آغوش بگیرید یا اینکه در طول ماه‌ها یا حتی یک سال، هر شب چندین بار برای شیر دادن بیدار ‌شوید، در پایان ممکن است انجام این کارها برای والدین مخصوصاً والدین شاغل، طاقت‌فرسا، خسته‌کننده و حتی غیرواقعی باشد.
وابستگی بیش از حد کودک به والدین
اگر نوزادتان برای برآورده کردن نیازهایش به شما نشانه‌هایی می‌دهد که فقط شما متوجه آنها می‌شوید و برای خوابیدن نیز به خود شما یا شیر خوردن از سینهٔ شما نیاز داشته باشد، ممکن است تقریباً غیرممکن باشد که او را برای مراقبت به شخص دیگری مثل مادرتان، دوست یا یک پرستار بچه بسپارید. همچنین او ممکن است توانایی کمتری برای آرام کردن خود داشته باشد و کاملاً به شما تکیه کند تا آرام شود و به خواب برود.