زگیل تناسلی در دختر، این واکسن را تزریق کنید!

زگیل تناسلی یکی از شایع ترین بیماری های مقاربتی کشور و جهان محسوب می شود که اگر به موقع تشخیص داده نشود، ابتلا به سرطان دهانه رحم را به همراه دارد. این بیماری که عاملی ویروسی دارد نه تنها باعث ایجاد زگیل های زشت و دردناک در ناحیه تناسلی می شود بلکه بعضی از انواع آن، خطر سرطان دهانه رحم در خانم ها و سرطان ناحیه تناسلی و مقعد در آقایان را هم تا حد زیادی بالا می برد. خبر خوب اینکه خوشبختانه برای این ویروس واکسنی تولید شده است که می تواند از ابتلا به انواع خطرناک زگیل تناسلی و سرطان پیشگیری کند، اما اینکه واکسن برای چه کسانی تاثیرگذار است و در چه سنی باید تزریق شود، سوالی است که دکتر مسعود مردانی و دکتر ژانت سروش، متخصصان بیماری های عفونی به آن پاسخ می دهند.

همه زگیل ها سرطان زا نیستند

حدود ۱۰۶ نوع سروتیپ ویروس زگیل (HPV) وجود دارد که هم روی نواحی تناسلی و هم روی نواحی غیرتناسلی می توانند ایجاد زگیل کنند. دکتر مسعود مردانی، فوق تخصص بیماری های عفونی معتقد است شایع ترین انواع زگیل ها در ناحیه ای به جز دستگاه تناسلی ایجاد می شوند؛ از جمله پوست دست، صورت، پا، مخاط و. . . .عمده این زگیل ها توسط نوعی از ویروس HPV ایجاد می شوند که با سرطان ارتباطی ندارند. خیلی از آنها را اگر دستکاری نکنیم خودبه خود از بین می روند، اما دستکاری زگیل معمولا باعث انتشار آن می شود. پس یکی از مهم ترین راه های انتقال اکثر انواع زگیل تماس نزدیک فردی است.

کدام زگیل ها خطرناکند؟

دکتر مردانی به کسانی که روی دست و پا و اندام شان زگیل دارند، توصیه می کند از خاراندن آن، به خصوص دست زدن به آن جدا خودداری کنند چون می توانند آن را به ناحیه تناسلی انتقال دهند. با این حال سروتیپ هایی که روی دست و پا ایجاد می شوند بیشتر نوع ۱، ۲، ۳، ۴، ۷ و ۱۰ هستند که معمولا باعث زگیل ناحیه تناسلی نمی شوند. سروتیپ هایی که باعث زگیل تناسلی می شوند؛ نوع ۶، ۱۱، ۱۶ و ۱۸ هستند. دکتر ژانت سروش، متخصص عفونی نیز معتقد است در میان انواع ویروس های زگیل تناسلی حدود ۱۵ نوع از آنها جزء تیپ های خطرزا برای سرطان گردن رحم هستند که از این میان، سروتیپ های ۱۶ و ۱۸ حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از موارد سرطان را منجر می شوند. حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از موارد سرطان نیز براثر سروتیپ های دیگر مثل ۳۱، ۳۳ و. . . ایجاد می شوند.

ایمنی تا ۸۰ درصد با تزریق واکسن

اگر سرطان دهانه رحم در مراحل نهایی تشخیص داده شود با مرگ و میر بسیار زیادی همراه است. به همین دلیل از حدود یک دهه قبل در کشورهای پیشرفته دنیا واکسنی برای آن ساخته شده که توصیه می شود دخترها در ۹ تا ۱۱ سالگی آن را تزریق کنند. به گفته دکتر مردانی واکسن «گارداسیل» به صورت سه دوز در طول مدت ۶ ماه در عضله بازو تزریق می شود؛ ابتدا دوز اول، سپس دوز دوم ۲ ماه پس از اولین دوز و دوز سوم ۶ ماه پس از اولین دوز. دکتر سروش نیز در این مورد توضیح می دهد که درحال حاضر واکسن برای سروتیپ های ۶، ۱۱، ۱۶ و ۱۸ ساخته شده است ولی متخصصان هنوز موفق نشده اند برای همه ۱۵ سروتیپ خطرزا یک واکسن تهیه کنند. بعد از تزریق واکسن، پیشگیری های بعدی نیز توصیه می شود زیرا با این واکسن فقط دربرابر چهار نوع از ۱۵ سروتیپ خطرناک ایمن می شویم، بنابراین احتمال ابتلا به انواع دیگر ویروس هنوز وجود دارد اما با تزریق واکسن حداقل خیال مان ۸۰ ۷۰ درصد راحت می شود زیرا در برابر سروتیپ های ۱۶ و ۱۸ که شایع ترین و مهم ترین هستند، ایمن می شویم.

در آقایان هم سرطان ایجاد می کند؟

دکتر مردانی توضیح می دهد که این ویروس در آقایان نیز باعث سرطان پنیس و ناحیه انتهایی دستگاه گوارش و مقعد می شود. لازم به ذکر است زگیل هایی که در ناحیه تناسلی و مقعد ایجاد می شوند خیلی راحت انتشار و تعدد پیدا می کنند زیرا عرق کردن و فرسایش در این ناحیه زیاد است بنابراین به افراد مبتلا توصیه می شود با مراجعه به پزشک پوست یا عفونی یا متخصص زنان نسبت به درمان زگیل ها اقدام کنند.

هر سال پاپ اسمیر بدهید اگر. . .

در بسیاری از موارد پزشک می تواند این زگیل ها را فقط با نگاه کردن تشخیص دهد. البته تشخیص آنها در ناحیه تناسلی کمی دشوارتر است. دکتر مردانی در ادامه توضیح می دهد که اگر زگیل را با جراحی برداریم، می توانیم با بررسی های مولکولی ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت ویروس را تشخیص دهیم و حتی تعیین کنیم آیا این HPV مولد سرطان خواهد بود یا خیر. برای خانم هایی که کوچک ترین نشانه ای از HPV در دستگاه تناسلی شان دارند، توصیه می شود حتما به صورت سالانه تست پاپ اسمیر به روش Liquid Based Method انجام دهند که تا حدودی با پاپ اسمیر معمولی تفاوت دارد.

خوشبختانه این روش الان در اکثر شهرهای بزرگ ایران در دسترس است و پاتولوژیست خیلی راحت می تواند بگوید که آیا کوچک ترین نشانه ای از سرطان وجود دارد یا خیر. اگر سرطان در مراحل اولیه باشد متخصص زنان می تواند با کولپوسکوپی یا عمل جراحی ضایعه مشکوک را بردارد و اجازه ندهد سرطان عارضه ایجاد کند.

چرا آمار زگیل در ایران زیاد شده؟

از نظر دکتر مردانی، در رابطه با بهداشت عمومی آنچه اهمیت بیشتری دارد، بروز زگیل در ناحیه تناسلی و مقعد است که در آقایان ممکن است در ناحیه پنیس و در خانم ها در ناحیه واژن و دیگر نقاط دستگاه تناسلی ایجاد شود. طبق مشاهدات، وقتی یکی از شریک های جنسی به این بیماری مبتلا می شود و از وسایل جلوگیری استفاده نمی کند به احتمال دوسوم طرف مقابلش را هم مبتلا خواهد کرد. از آنجایی که جوانان ما به اندازه کافی درمورد استفاده از وسایل حفاظتی اطلاعات ندارند متاسفانه خیلی راحت به این بیماری مبتلا می شوند.

شاید فقط HPV نداشته باشید!

یک نکته مهم، همزمانی عفونت HPV با بقیه عفونت های مقاربتی است، بنابراین دکتر مردانی توصیه می کند که اگر فردی در ناحیه تناسلی دچار HPV شده است حتما از لحاظ سایر بیماری های مقاربتی مثل سیفلیس، هرپس، ایدز، هپاتیت B و C، سوزاک، کلامدیا و. . . نیز بررسی شود زیرا فردی که نسبت به مقاربت بدون وسایل جلوگیری اقدام می کند ممکن است همزمان با HPV عفونت های دیگر را هم بگیرد. کشف سریع تر این عفونت ها می تواند حیاتی باشد.

بعضی ها هیچ علامتی ندارند!

این ویروس وقتی وارد بدن می شود ممکن است سال ها بی علامت و غیر فعال باقی بماند اما وقتی سیستم دفاعی بدن پایین می آید خودش را نشان می دهد و زگیل ایجاد می کند. به گفته دکتر مردانی اغلب زوج هایی که بدون محافظت، مقاربت انجام می دهند متوجه ابتلای همسرشان به این زگیل نمی شوند و بعد از مدتی می بینند که دچار زگیل ناحیه تناسلی شده اند و وقتی سراغ همسرشان می روند متوجه می شوند او نیز این ضایعات را دارد.

دکتر سروش نیز در این مورد نظر مشابهی دارد. به گفته او یکی از مواردی که در پیشگیری مشکل ایجاد می کند این است که خیلی از افراد مبتلا به خصوص آقایان، علائم و مشخصه های ظاهری زگیل تناسلی را ندارند و فقط پخش کننده ویروس هستند. در مطالعاتی که روی سرم آقایان انجام شده است مشخص شده حتی تا ۵۰ درصد از آقایان این ویروس را در بدن شان دارند و احتمالا در ترشحات شان هم دفع می کنند، بدون اینکه ضایعه تناسلی مشخصی داشته باشند.

البته میزان این احتمال در کشورهای مختلف متفاوت است. پس نداشتن ضایعه تناسلی همیشه دلیل بر سالم بودن فرد نمی شود. حتی ضایعات ممکن است نامشخص، ریز و رنگ پوست بدن بوده و درد نداشته باشند.

وسایل حفاظتی برای پیشگیری کافی نیست

دکتر سروش معتقد است وسایل حفاظتی از انتقال های مخاطی و تماس های عمیق جلوگیری می کند، بنابراین درصورتی که خانم ها در نواحی واژینال یا مخاط و آقایان روی آلت تناسلی شان مبتلا به زگیل باشند تا حد زیادی از انتقال آن جلوگیری می شود، اما وسایل حفاظتی از تماس پوست با پوست نواحی خارجی تناسلی جلوگیری نمی کند؛ بنابراین اگر فرد در این نواحی زگیل داشته باشد خیلی راحت با تماس پوستی، آن را منتقل می کند. حتی در افرادی که رابطه زناشویی جدی نداشته اند، دیده شده که به علت تماس پوستی ناحیه تناسلی با فرد مبتلا به زگیل تناسلی مبتلا شده اند. وسایل جلوگیری احتمال ابتلا به موارد خطرناک داخل واژینال و گردن رحم را کمتر می کند و درکل گفته می شود حدود ۵۰درصد احتمال ابتلا را کاهش می دهد.

این آزمایش را دست کم نگیرید!

برای خانم هایی که کوچک ترین نشانه ای از HPV در دستگاه تناسلی شان دارند توصیه می شود حتما به صورت سالانه تست پاپ اسمیر به روش Liquid Based Method انجام دهند که تا حدودی با پاپ اسمیر معمولی تفاوت دارد. خوشبختانه این روش الان در اکثر شهرهای بزرگ ایران در دسترس است و پاتولوژیست خیلی راحت می تواند بگوید که آیا کوچک ترین نشانه ای از سرطان وجود دارد یا خیر.

تا دیر نشده واکسن بزنید!

دکتر مردانی معتقد است برای پیشگیری از این بیماری باید سن ازدواج را پایین بیاوریم. پدر و مادرها نیز باید دختربچه های شان را با بردن نزد متخصصان عفونی و درخواست واکسن «گارداسیل» در برابر این بیماری واکسینه کنند. متاسفانه هزینه این واکسن در ایران چون با دلار تعیین می شود بالاست و باید کاری کرد که در دسترس همه قرار گیرد. خیلی از کشورها مثل انگلیس، ایالات متحده، کانادا و استرالیا تمام دخترهای مدرسه ای را در بدو ورود به راهنمایی و انتهای دبستان در برابر این بیماری به صورت رایگان واکسینه می کنند زیرا می خواهند در چند سال آینده نسلی عاری از سرطان دهانه رحم داشته باشند. اخیرا سازمان جهانی بهداشت تزریق را برای آقایان نیز توصیه کرده است. دکتر سروش نیز توضیح می دهد که این واسکن در ایران همیشه در دسترس نیست اما اگر بیمار تمایل داشته باشد تزریق کند، می تواند با دکتر متخصص خود در تماس باشد تا هر موقع واکسن در دسترس قرار گرفت، او را خبر کند.

ویروس زگیل همیشه در بدن می ماند؟

وقتی از دکتر سروش سؤال می کنیم که آیا این ویروس پس از ورود به بدن تا آخر عمر در بدن باقی می ماند یا خیر پاسخ می دهند که امکان از بین رفتن ویروس وجود دارد. خوشبختانه تعداد زیادی از این ویروس ها بعد از حدود ۶ ماه و گاهی ۲۴ ماه از بدن خودبه خود پاک می شوند. درست مثل زگیلی که ممکن است روی دست یا پای بچه ها ایجاد شود، سیستم ایمنی بدن می تواند بر آن غلبه کرده و کلا ویروس را حذف کند. حتی ممکن است به طور موقت تغییراتی روی گردن رحم و مخاط واژن ایجاد شود اما آنها نیز امکان دارد بدون درمان خودبه خود با سیستم ایمنی بدن رفع شوند.

پس اینطور نیست که اگر فردی مبتلا به ویروس زگیل تناسلی شود تا آخر عمر درگیر باشد و فقط هم به همان نوع مبتلا باشد، بلکه ممکن است یک نوعی را بگیرد، خوب شود و بعد از مدتی دوباره با تماس با یک فرد مبتلا، نوع دیگری از HPV را بگیرد. درنتیجه یک فرد در طول زندگی اش، ممکن است مبتلا به چند نوع ویروس HPV در دروه های مختلف یا همزمان شود.

بهترین روش ها برای درمان زگیل

زگیل های غیرتناسلی معمولا خودبه خود بهبود پیدا می کنند. با این حال دکتر مردانی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این مورد اضافه می کند که اگر فرد از وجود زگیل ناراحت است، می تواند با مراجعه به پزشک آن را برطرف کند. یک راه استفاده از محلول موضعی «پودوفیلین» است. این محلول باید به تناوب و یک روز در میان استفاده شود نه هر روز. خیلی باید دقت شود محلول با پوست سالم تماس پیدا نکند زیرا عارضه ایجاد می کند بنابراین باید ابتدا پوست سالم اطراف زگیل را با لاک ناخن یا پماد اکسید دوزنگ پوشاند و بعد از محلول استفاده کرد. به غیر از داروهای موضعی مثل «پودوفیلین» و «پودوفیلوکس» برای از بین بردن زگیل می توان از کرم «ایمیکویمود» (Imiquimod) نیز استفاده کرد. این کرم در ناحیه تناسلی بسیار موثر است اما قیمت بالایی دارد و چند عدد از پمادهای کوچکش بیشتر از ۱۰۰ هزار تومان هزینه برمی دارد.

علاوه براینها می توان از داروی «تری کلراستیک اسید» استفاده کرد. یکی دیگر از روش های شایعی که توسط متخصصان پوست انجام می شود «کرایوتراپی» است. در این روش از نیتروژن مایع برای منجمد کردن ضایعات زگیل استفاده می شود. متخصصان زنان نیز معمولا با روش های جراحی زگیل ها را برمی دارند. اخیرا استفاده از لیزر نیز باب شده است. در بسیاری از موارد از داروهای ضد ویروس مثل «اینترفرون» نیز استفاده شده است اما هیچ کدام از اینها درمان صددرصد استاندارد گزارش نمی شوند. به همین دلیل پزشک باید مجموعه ای از راه ها را در نظر داشته باشد و باتوجه به شرایط بیمار یکی از روش های درمانی را انتخاب کند.

۱ + ۵ نکته مهم درمورد واکسن!

اگر قصد تزریق واکسن گارداسیل را دارید به این شش نکته توجه کنید:

۱. در تولید این واکسن تکنولوژی جدیدی به کار رفته است، به این صورت که فقط جدار ویروس را وارد بدن می کند و بدن فکر می کند خود ویروس وارد آن شده، بنابراین نسبت به آن آنتی بادی می سازد. پس از ویروس ضعیف شده در آن استفاده نشده است و خود واکسن به هیچ عنوان باعث بیماری نمی شود.

۲. واکـسـن HPV بی خطر است اما تزریق آن در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی شود.

۳. گرچه تزریق این واکسن قبل از ازدواج توصیه می شود اما در صورت امکان بهتر است پس از ازدواج نیز خانم های جوان این واکسن را تزریق کنند.

۴. خانم هایی که واکسینه می شوند بهتر است همچنان تست پاپ اسمیر را به صورت منظم ادامه دهند.

۵. این واکسن زگیل های موجود را درمان نمی کند، اما برای افرادی هم که دچار زگیل شده اند توصیه می شود زیرا از انواع دیگر ویروس زگیل که فرد دچار آن نشده است جلوگیری می کند.

۶. هزینه هر دوز از این واکسن در حال حاضر حدود ۲۹۰ هزار تومان است. این واکسن را می توانید از داروخانه هایی مثل «۱۳ آبان» یا «۲۹ فروردین» تهیه کنید.