افسردگی بعد از زایمان، علت و درمان

در زمینه افسردگی پس از زایمان پای صحبت های روانشناس نشسته ایم و از وی راهنمایی در این زمینه خواسته ایم. بی حالی، ناتوانی و نهایتا افسردگی از جمله حالات زنان بعد از به دنیا آوردن فرزندانشان است. برخلاف آنکه زنان در دوران بارداری فکر می کنند، بعد از به دنیا آمدن فرزند خود حال بسیار بهتری خواهند داشت؛ زنان بعد از زایمان به شدت احساس درماندگی و ناتوانی می کنند. نا آگاه بودن مادران به شرایط نوزاد و خود به خصوص در مادرانی که فرزند اول خود را به دنیا آورده اند احساس کلافگی را در آنان مضاعف می کند.

دکتر رقیه موسوی روانشناس و استاد دانشگاه نقش اطرافیان به خصوص همسران را در برگشت مادر به شرایط معمول و پذیرفتن نقش مادری موثر دانست و گفت: مادران باید زمانی را دور از فرزندان خود به استراحت و تفریح بپردازند تا با آغوش باز پذیرای نقش خود شوند.

این روانشناس در پاسخ به این سوال که ناراحتی و ناتوانی زنی که به تازگی زایمان کرده است چگونه قابل رفع است گفت: بسته به اینکه چقدر از این ناتوانی و افسردگی فیزیولوژیک باشد می توانیم راه حل درمان را پیدا کنیم. افسردگی های که به شدت مرتبط با تغییرات هورمونی و فیزیولوژیک است حتما باید با درمان دارویی اصلاح شود و در درجه بعد حمایت اطرافیان نقش بسیار اساسی در بر طرف شدن این افسردگی ها دارد.

وی افزود: جذاب بودن محیط، مسافرت، استراحت کافی، رفتار مراقبانه و حمایتگرانه همسر بر تغییرات روحی فرد تاثیر گذار است. البته گاهی اوقات این ناراحتی ها در حدی نیست که اسم افسردگی بر روی آن گذاشته شود و تنها تغییرات روحی ناشی از تغییرات جسمی و وضعیت جدید بدنی است در این شرایط همراهی اطرافیان به خصوص همسر نقش قابل توجهی در بر طرف شدن این ناراحتی ها دارد و نیازی به درمان دارویی نیست.

این استاد دانشگاه با اشاره به این مساله که زنی که به تازگی مادر شده باید برنامه ورزشی را در روز برای خود قرار دهد و ساعاتی را از فرزند خود دور باشد تصریح کرد: تغذیه و مراقبت های جسمانی در بهبود حال روحی این مادران بسیار موثر است. مهم ترین مشکلی که مادران با آن مواجه می شوند بیداری های طولانی در شب و نداشتن استراحت کافی حتی در طول روز است، به دلیل اینکه جسم ضعیف زن باید مداوم به یک موجود ناتوان دیگر رسیدگی کند به همین دلیل ناتوانی و درماندگی در مادران ایجاد می شود؛ بنابراین مادران با استراحت کافی و سپردن نوزادان خود به فرد مورد اطمینان خانواده و یا همسر حال روحی بهتر و نهایتا شیردهی بهتری را خواهند داشت.

وی گفت: بخشی از سلامت روحی همه افراد به کفایت ساعات استراحت هر فرد بر می گردد و این موضوع در مورد مادری که دوره سختی را گذرانده مهم تر و جدی تر است، خستگی مضاعف افسردگی را ایجاد خواهد کرد.

موسوی با اشاره به اینکه مادران در شش ماه ابتدایی باید کمکی را در کنار خود داشته باشند گفت: در فرزندان اول این کمک بسیار مهم تر است و باید پر رنگ تر باشد به دلیل اینکه مادر تجربه کافی را ندارد.

این روانشناس در پاسخ به این سوال که چه میزان از این افسردگی ها به تغییرات هورمونی مادران برمی گردد تصریح کرد: بخش قابل توجهی از این ناراحتی ها به تغییرات فیزیولوژیک بر نمی گردد و موضوع اصلی اینجاست که فردی که تا دیروز تنها وظایف همسری را به عهده داشته مادر شده و نیازمند کمک بیشتری است که عموما این کمک از مادران دریغ می شود و همسران عموما تا ساعات طولانی سر کار می مانند و وقتی هم از سر کار بر می گردند انتظارات گذشته را از همسر خود دارند ، این نشان می دهد تقسیم وظایف بین آنها صورت نگرفته است.

این استاد دانشگاه برای برگشت مادران به زندگی خود، رفتار مراقبانه از سمت همسر را بسیار مهم دانست و تاکید کرد: زوجین بعد از تصمیم گرفتن به فرزند آوری باید وظایفی را بین خود تقسیم کنند و به نقش خود آگاه شوند در این بین همسر وظایفی را دارد و باید به آن آگاه باشد بخشی از این وظایف به در کنار همسر بودن در شرایط مختلف است مانند زمانی که مادر به پزشک مراجعه می کند، وقت گذرانی با همسر مانند پیاده روی، نوازش های روحی و اطمینان دادن به همسر که همیشه برای او عزیز است حتی با تغییرات جسمی که در فرد ایجاد می شود و در صورت امکان حضور مرد در اطاق زایمان بسیار به مادران کمک خواهد کرد.

موسوی افزود: پذیرفتن مسئولیت فرزند توسط مردان و اطمینان خاطر دادن به همسر یکی از مهمترین اصولی است که پدران از دوران بارداری باید با آن آشنا شوند و همسر خود را کمک کنند.

این روانشناس نقش خود مادران را در برگشت به زندگی عادی و پذیرفتن نقش مادری و همسری در کنار هم بسیار مهم دانست و گفت: مادران از دوران بارداری باید توجه بیشتری به خود داشته باشند ایجاد زمانی برای ورزش، رسیدگی به پوست خود و آگاهی در مورد تغییراتی که در جسم آنها رخ می دهد و دانستن اینکه تمامی این تغییرات موقتی است، به زنان و تحمل شرایطشان کمک خواهد کرد. زنان باید مطلع باشند بعد از زایمان تا حدود هشت ماه ریزش مو خواهند داشت بنابراین باید راه هایی را برای در پیش گرفتن راه هایی بعد از زایمان برای آنکه به شرایط جسمی و ظاهری قبل از بارداری برگردند، به مادران و حفظ روحیه آنان کمک خواهد کرد مانند اینکه به گفته پزشکان در دوران بارداری استفاده از روغن زیتون و بادام تلخ مانع از ایجاد ترک های پوستی در ناحیه شکم مادران می شود.

وی در ادامه تاکید کرد: برگشن ظاهر مادر به دوران قبل از بارداری و بهبود وضعیت ظاهری فرد، استراحت کافی، بیان احساسات به همسر و اینکه مادر تمام زمان خود را وقف نوزاد خود نکند در برگشت مادران به زندگی معمول و پذیرفتن این دو نقش درکنار هم بسیار موثر است و این روند را تسریع می بخشد.

موسوی در پاسخ به این سوال که گاهی سپردن نوزاد به اطرافیان و سپری کردن اوقاتی برای خود، این موضوع را در ذهن اطرافیان ایجاد می کند که مادر از مسئولیت های خود شانه خالی می کند گفت: این طرز تفکر بسیار نادرست است وبه مادران ضربه های جبران ناپذیری را خواهد زد و نتیجه آن افسردگی مادر، از بین رفتن روابط زناشویی خواهد شد.آگاه سازی خانواده ها و در نظر گرفتن زمانی البته معقول برای مادر تا بتواند به استراحت و تفریح بپردازد برای آنکه روحیه پذیرایی از فرزند خود را داشته باشد، مهم است.