زايمان طبيعي بدون درد، چگونه؟ (۲)

روش های دارویی

بيھوشي در زنان باردار با بيھوشي در ساير جراحي ھا متفاوت است، از اين لحاظ كه در اين حالت دو شخص درگير مي باشند: مادر و جنين او. از اين رو بايد حين بيھوشي زايمان مصلحت ھر دو فرد در نظر گرفته شود. مسئله مھم ديگر اين است كه زايمان يك امر غير قابل پيش بيني است و مي تواند از يك درد قابل تحمل و سريع تا شديد متغير باشد و از طرف ديگر تجربه درد در افراد مختلف از نظر نوع و شدت متفاوت است. در زايمان چند نوع روش مختلف بيھوشي به كار مي رود كه به صورت مستقل يا تواماَ به كار گرفته مي شود.

روش ھاي شايع بيھوشي در طول زايمان شامل موارد زير مي باشد:

الف) بيھوشي موضعي Local Anesthesia

گفته شد از تزريق مواد بي حس كننده جھت در اين روش مطابق انچه كه قبلاً راحتي بيشتر در حين زايمان و ھمچنين بعد از زايمان جھت ترميم محل ھاي پارگي يا بريدگي استفاده مي گردد.

ب) روش سديشن يا sedative

از مخدرھا و آرام بخش ھا به صورت وريدي يا عضلاني استفاده مي گردد. مخدرھا موجب كاھش درد زايمان و آرام بخش ھا موجب كاھش اضطراب زايمان مي گردند.

ج) روش رژيونال:

- بلوك پودندال

در اين روش ماده بي حسي در ناحيه پودندال تزريق مي گردد، به طوريكه موجب بي حسي در ناحيه واژن حين زايمان گرديده و درد زايمان را كاھش مي دهد.

- اپيدورال و اسپاينال

در اين روش‌ها با استفاده از يک سوزن استاندارد، داروي بيهوشي به فواصل مهره‌هاي ستون فقرات تزريق مي‌شود. اگر سوزن به فضاي نخاعي برسد و دارو در آن منطقه تزريق شود، اين روش نخاعي يا اسپاينال ناميده مي‌شود اما اگر سوزن به اين فضا نرسد و داروي تزريق شده وارد مايع مغزي نخاعي نشود، از روش اپيدورال استفاده شده است. از طرفي ميزان داروي بيهوشي در روش اول ۵/۱ تا ۷/۱ سي‌سي و در روش دوم ۲۰ تا ۳۰ سي‌سي خواهد بود.

به طور دقيق تر در روش اپيدورال ماده بي حسي درست در قسمت خارجي غالفي كه نخاع و مايع نخاعي را پوشانده (دور پرده دورا یا سخت شامه که اطراف نخاع را گرفته) در پشت و كمر تزريق مي گردد و سوزن وارد مايع نخاعي نمي گردد و بي حسي يا بي دردي حاصل را روش بي دردي اپيدورال گويند. اما در روش اسپاينال سوزن از غالف نخاع عبور كرده و وارد مايع نخاعي مي شود و در آن تزريق مي گردد. در اين روش سرعت شروع بي حسي نسبت به اپيدورال سريع تر است زيرا ماده بي حسي كاملاً نزديك به نخاع تزريق مي شود.

ممکن است ورود سوزن به پشت کمر کمی درد داشته باشد. به همين دليل پيش از ورود سوزن، معمولاً پوست ناحیه با یک تزریق کوچکتر بی حس می شود. ممکن است در زمان ورود نوک سوزن به اطراف نخاع یک حس شوک یا برق گرفتگی و یا گزگز در ناحیه کمر احساس شود.

در هنگام تزریق ماده بیحسی در کمر ممکن است یک احساس گرما در پاها بوجود آید. معمولاً بعد از بی حس شدن پاها بیمار احساس می کند پاهایش به او تعلق ندارند. در ھر دو روش اسپاينال و اپيدورال جھت طولاني نمودن زمان بي حسي و يا بي دردي بعد از وارد كردن سوزن به داخل كمر، لوله بسيار نازكي به نام كاتتر را از داخل سوزن وارد محل مي كنند (كه در روش اسپاينال اين لوله وارد مايع نخاعي در درون غالف و در روش اپيدورال خارج غالف و مايع نخاعي مي گردد.) سپس سوزن را از روي اين لوله خارج نموده و لوله اي نرم و انعطاف پذير در اين محل براي تزريقات بعدي باقي مي ماند. به اين روش، روش اپيدورال يا اسپاينال با كاتتر و بي حسي و يا بي دردي حاصل از آن را بي دردي مداوم با كاتتر اپيدورال يا اسپاينال گويند.

روش انجام كار

برای انجام بی حسی اسپاینال یا اپیدورال بیمار بر روی تخت می نشیند یا بر روی یک شانه دراز می کشد. سپس متخصص بیهوشی سوزن بسیار باریکی را از پشت و پایین کمر وی به درون ستون فقرات برده و داروی بی حسی را در اطراف نخاع (در بي حسي اسپاینال) یا در بیرون از دورا یا سخت شامه) در بي حسي اپیدورال) تزریق می کند.

ورود سوزن به پشت کمر ممکن است کمی درد داشته باشد. پس قبل از ورود آن معمولاً پوست ناحیه با یک تزریق کوچکتر بی حس می شود. ممکن است در زمان ورود نوک سوزن به اطراف نخاع یک حس شوک یا برق گرفتگی و یا گزگز در ناحیه کمر احساس شود. در هنگام تزریق ماده بیحسی در کمر ممکن است یک احساس گرما در پاها بوجود آید. بعد از بیحس شدن پاها بیمار احساس میکند پاهایش به او تعلق ندارند.عمل جراحی تنها وقتی شروع میشود که محل جراحی کاملاً بیحس شده باشد.

بعد از بي حسي

بعد از بیحسی های رژیونال به بیمار توصیه می شود تا مدتی در حالت درازکش باشد و ننشیند ( نشستن زود هنگام ممکن است موجب بروز سردرد شود) ولی بیمار با اجازه پزشک معالج و در اولین فرصت باید بنشیند و راه برود. دراز کشیدن موجب بروز عوارض متعددی مانند زخم بستر، مشکلات ریوی و عفونت های اداری می شود که با نشستن و راه رفتن می توان تا حدود زیادی از آنها پیشگیری کرد.

بعد از بیحسی های اسپاینال و اپیدورال با اینکه حس پاها برگشته است ولی قدرت عضلات پاها ممکن است تا 12 ساعت بطور کامل برنگردد و این موجب می شود بیمار در حال ایستاده تعادل خوبی نداشته باشد. پس همیشه در اولین ایستادن و راه رفتن بعد از عمل حتی در صورت احساس سلامتی کامل، باید از فرد دیگری کمک گرفته شود.