سندروم تخمدان پلی‌ کیستیک، علائم

سندروم تخمدان پلی‌کیستیک یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که این روز‌ها بسیاری از خانم‌ها و مخصوصا خانم‌های مجرد به آن مبتلا شده‌اند. در این میان خیلی از خانم‌های مبتلا به این سندروم هنوز از بیماری خود اطلاعی‌ندارند و نمی‌دانند که به آن مبتلا شده‌اند. بنابر‌این ما در گفتگو با پریسا الماسی، کارشناس مامایی، درباره علائم سندروم تخمدان پلی‌کیستیک از او پرسیده‌ایم.

پریسا الماسی، کارشناس مامایی، درباره سندروم تخمدان پلی‌کیستیک می‌گوید:« این سندروم معمولا با قطع قاعدگی یا تأخیر در قاعدگی همراه است. افزایش میزان هورمون‌های اندروژن (مجموعه هورمون‌های تخمدان) از شواهد آزمایشگاهی این سندروم است. علت بروز این بیماری هنوز مشخص نیست اما در زنانی که مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستند بیشتر دیده می‌شود.»

الماسی درباره علائم این سندروم می‌گوید:« از علائم این اختلال، افزایش هورمون اندروژن (یکی از هورمون‌های تخمدان) و عدم تخمک‌گذاری پی در پی می‌باشد. از شایع‌ترین نشانه‌های بالینی سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOs) می‌توان به هیرسوتیسم (پرمویی مردانه)، بی‌نظمی قاعدگی، نازایی و چاقی اشاره کرد. در بیماران مبتلا به سندروم تخمدان پلی سیستیک، اندازه تخمدان بزرگتر شده و سطح آن هم ضخیم ورنگ پریده می‌شود.»
5 عامل مهم که در ایجاد سندروم تخمدان پلی کیستیک دخالت دارند عبارتند از ترشح نوعی هورمون از غدد هیپوتالاموس و هیپوفیز، افزایش مجموعه‌ای از هورمون‌های تخمدان، افزایش هورمون استروژن محیطی، افزایش هورمون آدرنال و افزایش هورمون انسولین. به همین دلیل الماسی می‌گوید:« اختلالات عملکردی قاعدگی که بر اثر این سندروم رخ می‌دهد به دلیل عدم تخمک‌گذاری و یا تخمک‌گذاری با دفعات کم است. این سندروم، شایع‌ترین علت نازایی به دلیل عدم تخمک‌گذاری است.»

این کارشناس مامایی درباره عوارض این سندروم در بیماران می‌گوید:« پایدار‌ترین تشخیصی که تا به حال در سندروم پلی‌کیستیک صورت گرفته، افزایش میزان تستوسترون سِرُم خون و افزایش اندروژن‌های تخمدان (مجموعه هورمون‌های تخمدان) و آدرنال است که باعث بروز هیرسوتیسم (پرمویی مردانه)، چرب شدن پوست و بروز آکنه در درجات مختلف می‌شود. طاسی هم یکی از عوارض این بیماری است. پرمویی مردانه در 70 تا 90 درصد موارد اتفاق می‌افتد که اغلب سرعت پیشرفت و شدت آن کم است. چربی بدن در این بیماران به شکل مرکزی و در شکم تجمع می‌کند. بنابر‌این نسبت دورکمر به دور باسن افزایش پیدا می‌کند که همین باعث مقاومت به نفوذ انسولین می‌شود. به همین دلیل خطر دیابت نوع دوم و بیماری‌های قلبی-عروقی در این افراد افزایش می‌یابد.»

در بیماران مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، افزایش میزان کلسترول، تری‌گلیسرید‌‌‌ها و ldl (چربی بد بدن) رخ می‌دهد و میزان hdl (چربی خوب بدن) افزایش می‌یابد. بر همین اساس الماسی توضیح می‌دهد:« شایع‌ترین تغییرات در چربی بدن بیماران مبتلا به این سندروم، کاهش hdl(چربی خوب) است که در آزمایش خون مشخص می‌شود. همچنین این بیماری با گذشت زمان باعث افزایش بروز فشار خون ، افزایش شیوع آرترو اسکلروز (نوعی بیماری مفاصل)،‌ بیماری‌های قلبی ـ عروقی و افزایش سکته قلبی می‌شود.»

در تشخیص این سندروم دو معیار تشخیصی اصلی و فرعی دخالت دارند که الماسی درباره آنها توضیح می‌دهد:« عدم تخمک‌گذاری پی در پی، افزایش مجموعه هورمون‌های تخمدان، نشانه‌های بالینی افزایش هورمون‌های تخمدان و تشخیص نهایی پس از آزمایش‌ها و مشاهده علائم از معیار‌های اصلی هستند. مقاومت به انسولین، شروع هیرسونیسم (پرمویی مردانه) و چاقی، افزایش نسبت هورمون LH به FSH ، عدم تخمک‌گذاری متناوب همراه با افزایش هورمون‌های تخمدان و وجود مواردی که در سونوگرافی تخمدان مشاهده می‌شود ( الگویی شبیه به گردنبند در کیست‌های فولیکول تخمدان دیده می‌شود ) نیز از علائم فرعی این سندروم هستند. خانم‌ها باید بدانند که تشخیص اصلی بر مبنای سونوگرافی نیست چون در بعضی از زنانی که قرص ضد بارداری خوراکی هم استفاده می‌کنند ممکن است این نمای سونوگرافی (الگوی گردنبند) دیده می‌شود.»

درمان این بیماری بسته به وضعیت بیمار، به سه دسته تقسیم می‌شود: 1- درمان پرمویی مردانه و آکنه 2- درمان عدم تخمک‌گذاری و نازایی 3- درمان وجود همیشگی استروژن که باعث افزایش تولید سلول‌های اندومتر می‌شود. به همین دلیل الماسی توضیح می‌دهد:« هیرسوتیسم (پرمویی مردانه) فقط شامل مو‌های صورت، سینه، شکم و کشاله ران می‌شود. این بیماران باید درطول درمان از یک روش مطمئن جلوگیری از بارداری استفاده کنند. حداقل زمان برای تأثیر درمانی دارو‌ها حدود شش ماه است. در بیمارانی که میزان پرمویی مردانه کمی دارند، ‌می‌توان از قرص‌‌های ضد‌بارداری خوراکی استفاده کرد. برای درمان نازایی هم می‌توان از روش القای تخمک‌گذاری استفاده کرد.»

اگر افراد مبتلا به این سندروم، تنها خونریزی نامنظم داشته باشند، احتمال این وجود دارد که سلول‌های اندومتر رحم در حال افزایش باشند که برای درمان باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه شود.

الماسی به بیماران مبتلا به این سندروم توصیه می‌کند: «حاد‌‌ترین نشانه سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، نازایی است. به همین دلیل به بیماران مبتلا به این بیماری توصیه می‌شود قبل از 25 سالگی حامله شوند. همچنین کسانی که مبتلا به این سندروم هستند نباید سوسیس، کالباس، نوشابه، غذاهای شیرین و پرچرب و غذاهایی که مواد نگهدارنده دارند استفاده کنند. اما خوردن هویج برای این افراد بسیار مفید است.»