افسردگی در دوران بارداری، درمان مناسب چیست؟

بیشتر دختران جوانی که ازدواج می‌کنند، دوست دارند پس از ازدواجشان مادر شوند و کودکشان را سالم و تندرست به دنیا بیاورند اما گاهی در زندگی مسایلی پیش می‌آید که دور از ذهن است و خیلی از مادران را مجبور می‌کند بنا به دلیلی بخشی از دوران بارداری‌ خود را تنها بگذرانند.

آیا بارداری باعث کاهش خلق و خو و بروز افسردگی می‌شود؟

بله، چون بارداری تا حد زیادی باعث کاهش انرژی روانی می‌شود و خانم باردار ممکن است به‌دلیل بارداری حتی دچار افسردگی هم بشود. نتایج تحقیقات متعدد نشان داده است که میزان سقط جنین در زنانی که طی اولین بارداری‌شان دچار افسردگی شدیدی هستند، بیشتر است. استرس در یک خانم باردار، ممکن است بر زندگی کودک در آینده نیز تاثیر بگذارد.

افسردگی خانم‌های باردار معمولا چه علایم و نشانه‌هایی دارد؟

افسردگی با علایمی مانند احساس غمگینی، شکست، ناراحتی، کلافگی، هیجان، استرس و بی‌علاقگی به همه چیز مشخص می‌شود؛ در واقع، بیمار با بیان این علایم و نشانه‌ها، ناراحتی خود را بروز می‌دهد. بسیاری از ما شاید چند روزی در ماه با چنین احساسات منفی‌ای روبرو شویم، اما اگر این علایم زودگذر باشند، افسردگی محسوب نمی‌شوند و نوعی تحول رفتاری خوانده می‌شوند؛ در حالی که اگر فرد مدت زیادی با این تحولات رفتاری درگیر باشد و مشکلاتی مانند احساس پوچی، عصبانیت و احساس عجز و ناکامی نیز به آنها افزوده شود، افسردگی آغاز شده است. افسردگی ممکن است خفیف، متوسط یا بسیار پیشرفته و اساسی باشد که متاسفانه گاهی در همین شرایط، حتی خود فرد نیز از بیماری خودش آگاه نیست و فقط با مراجعه به پزشک از آن آگاه می‌شود، چراکه تصور می‌کند این علایم طبیعی و ناشی از خستگی‌های روزمره است.

آیا عوامل ژنتیکی و محیطی هم روی کودک تاثیر می‌گذارند؟

بله، حتی اگر کودک در یک خانواده صمیمی و حمایت‌کننده بزرگ شده باشد، از آنجایی که مغز کودک بعد از تولد به رشد خود ادامه می‌دهد، ممکن است برای جبران تاثیرات پیش از تولد، رفتارهای جدیدی را بیاموزد.

مادرانی که باردار هستند و بنا به شرایطی همسر یا اقوام را کنار خود ندارند، برای رفع تنهایی و مدیریت استرس چه باید بکنند؟

در وهله اول بهتر است تنها نمانند و کسی را کنار خودشان داشته باشند تا اگر مشکلی پیش آمد، بتوانند از کسی کمک بگیرند، به‌خصوص خانم‌هایی که افت فشار یا خونریزی دارند، بهتر است تنها نمانند اما اگر نشد حداقل شماره تلفن شخصی را داشته باشند تا اگر حادثه‌ای برایشان پیش آمد از آن فرد کمک بگیرند.

معمولا خانم‌ها در این شرایط کمتر میل به غذا خوردن دارند. آیا این کم‌غذایی ممکن است روی جنین اثر منفی بگذارد؟

اگر هر روز مادر هر ۵ گروه مواد غذایی اصلی را دریافت کند، مشکلی برای رشد جنین به وجود نمی‌آید، مگر اینکه مادر دچار سوءتغذیه و محرومیت غذایی باشد.

حرف آخر؟

حضور و حمایت همسر در چنین شرایطی واقعا کمک‌کننده است، چون مادر به این ترتیب احساس امنیت می‌کند و راحت‌تر با استرس‌هایش کنار می‌آید.

تنهایی پدیده‌ای است که معمولا با سختی و مشکل همراه است و این مساله ممکن است برای هر فردی پیش بیاید؛ از کودک و نوجوان گرفته تا جوان و میانسال و سالمند. در این میان، خانم‌های باردار، بنا به شرایط خاصی که دارند، از تنهایی بیشتری رنج می‌برند.

به همین دلیل ما توصیه می‌کنیم خانم‌های باردار حتی‌الامکان تنها نمانند و حتما کسی کنار آنها باشد تا در زمان لازم آنها را حمایت کند. خانم‌های باردار به‌دلیل شرایط خاصشان بیشتر احساس ترس و ناراحتی دارند و بیشتر در فکر این مساله هستند که جنین خود را سالم به دنیا بیاورند.

به همین دلیل، تنهایی بیش از حد به آنها این فرصت را می‌دهد که بیشتر در این افکار فرو بروند و در نتیجه اضطرابشان بیشتر ‌شود. خیلی از مادران در این شرایط گریه و سعی می‌کنند تنهایی و غم خود را به این روش‌ کم کنند، در حالی که این کار به شدت روی جنین آنها اثر منفی می‌گذارد و تا سال‌ها ممکن است آن کودک از نظر روانی افسرده و منزوی یا پرخاشگر شود.

به همین دلیل بهتر است خانم‌های باردار از گریه کردن‌های بیش از اندازه خودداری کنند و به جای این کار به کارهای مورد علاقه‌شان بپردازند؛ مثلا موسیقی گوش کنند، به پیاده‌روی بپردازند، کتاب بخوانند، سینما بروند یا با دوستانشان صحبت کنند تا از این طریق به آرامش برسند و از استرسی که دارند، بکاهند.

از طرفی دیگر، صحبت کردن با همسر بسیار در آرامش مادر تاثیر دارد. بهتر است همسر حتی اگر مجبور است بنا به دلایلی مدتی از همسر خود دور باشد و از طریق تلفن یا شبکه‌های اجتماعی با همسرش در ارتباط باشد و او را حمایت کند تا احساس تنهایی در این دوران به حداقل برسد چون اگر خانم باردار از این گونه حمایت‌ها هم بی‌نصیب بماند قطعا دچار افسردگی خواهد شد و ممکن است خودخوری‌های بیش از اندازه مادر حتی باعث زایمان زودرس شود و جان مادر و جنین را به خطر بیندازد.

نکته دیگری که می‌توانم به آن اشاره کنم دعا کردن و ذکر گفتن است بهتر است خانم بارداری که مجبور است مدتی را تنها زندگی کند، سعی کند با دعا و ذکر گفتن، قلب و روان خود را آرام کند و از خدا بخواهد تا مسافرش را به سلامت به دنیا بیاورد.