بستن لوله رحم در زنان، چه عوارضی دارد؟

انجام‌ ناقص‌عمل‌،خونریزی (Haemorrhage)، از دست‌ دادن‌ حساسیت موضعی(anaesthesia)، نفخ‌ دائم‌ شکم‌، سوختگی، ضایعات‌ وارده‌ بر لگن‌ و رگ‌های خونی از جمله عوارض یکی از رایج‌ترین روش‌های جلوگیری از بارداری در زنان است. بستن‌ لوله‌ها یکی از رایج‌ترین‌ روش‌های عقیم‌‌سازی در زنان‌ است‌ که آن را یکی از بی‌خطرترین‌ و مؤثرترین‌ روش‌های کنترل‌ جمعیت‌ و موالید در جهان‌ می‌دانستند. در دهه‌های اخیر،گزارش‎های متعددی در ادبیات‌ پزشکی جهان‌ منتشر شده‌ که‌ حاکی از خطرات‌ این‌ روش‌ برای سلامت‌ زنان‌ است. هیدروسالپینکس‌، آندومتریت‌ (آندومتریوز Endometriosis) و بی‌نظمی در ترشحات‌ غدد داخلی بدن‌ از جمله عوارض این روش هستند اما این‌ اطلاعات‌ در اختیار زنان‌ گذاشته‌ نشده‌ و به‌ نوعی مخفی نگه داشته‌ شده‌ است‌. در حال‌ حاضر از هر ۱۰۰۰ زنی که‌ خود را عقیم‌ می‌سازند، دو یا سه‌ نفر مجدداً می‌توانندباردار شوند. اما به طور کلی این‌ روش‌ شانس‌ بارداری‌ مجدد را از اکثریت‌ قریب‌ به‌ اتفاق‌ زنان‌ می‌گیرد. براساس‌ یک بررسی که توسط‌ کالج‌ سلطنتی لندن‌انجام‌ شده‌ است، ۱۴ درصد زنانی که‌ خود را عقیم‌ می‌سازند، از عوارض‌ سوء عمل‌ جراحی رنج‌ می‌برند. این‌ بدان‌ معنی است‌ که‌ یک نفر از هر ۲۵ زن‌، دچار چنین‌ عوارضی می‌گردد. این‌ عوارض‌ عبارتند از:

- انجام‌ ناقص‌ عمل‌ (که‌ شایع‌ترین‌ عارضه‌ است)

- خونریزی (Haemorrhage)

- از دست‌ دادن‌ حساسیت‌ موضعی (anaesthesia)

- نفخ‌ دائم‌ شکم‌

- سوختگی

- ضایعات‌ وارده‌ بر لگن‌ و رگ‌های خونی و بالاخره‌ عفونت‌

و برخی از عوارضی که‌ معمولاً به دلیل سهل‌‌انگاری در زمان‌ عمل‌ جراحی برمی‌گردد، عبارتند:

سوختگی‌های وسیع‌، سوراخ‌ شدن‌ روده‌ یا دیواره‌ شکم‌ یا مثانه‌ یا رَحِم‌.

عوارض پس از عمل جراحی

تشریح زیان‎بار بودن عقیم‎سازی، یک بحث اغراق‎‎آمیز نیست چرا که در این روش، عملکرد یک ارگان بدن، گسسته می‌شود. در این روش، لوله‌های تخمدان‌ زن‌ از طریق‌ فشار، سوزاندن‌، برق‌ گذاشتن‌، بریدن‌، دوختن‌ یا بستن‌ با نخ‌ بخیه (Catgut) یا باندهای مخصوص،‌ به‌ نحوی مسدود می‌شود که‌ دیگر تخمک نمی‌تواند وارد رحم‌ شود. اما این‌ تازه‌ اول راه است‌. ۲,۳ درصد از ۲۵۶ زنی که‌ در یک بررسی از طریق‌ بستن‌ لوله‌ها عقیم‌ شده‌اند، در فاصله‌ دوسال‌ پس‌ از این‌ عمل‌، مجدداً تحت‌ حداقل یک عمل‌ جراحی دیگر در ناحیه‌ لگن‌ قرار گرفته‌اند.

صاحب‌نظران‌ معتقدند دوره‌ چرخش‌ (پیچ‌ خوردن‌ مجرای فلوپیوس‌ [فلوپیَن] ‌ Fallopian tube ) و هیدروسالپینکس‌ (انباشتگی مایع‌ در مجرای فلوپیوس‌) در زنان‌، بین‌ ۲ تا ۸ سال‌ به طول‌ می‌انجامد. بنابر برخی گزارش‌ها، چرخش‌ مجرای رحم‌ و شکل‌گیری هیدروسالپینکس‌ (که‌ برخی مواقع‌ با قانقاریا gangerene نیز همراه‌ است‌.) نتیجه‌ مستقیم‌ قطع‌ مجرای فلوپیوس‌ از طریق‌ عمل‌ جراحی است‌.

پیامدهای ایمونولوژیک

آنچه‌ محتاج‌ بررسی بیشتری است‌، استفاده‌ از سیلیکون‌ (Silicon) در ادواتی است‌ که‌ برای مسدودسازی لوله‌ها به‌کار می‌‎روند. دانشمندان‌ در گذشته تصور میکردند که‌ سیلیکون‌ به لحاظ‌ بیولوژیک، یک عنصر کاملاً خنثی است اما بررسی‌های اخیر نشان‌ می‌دهند که‌ استفاده‌ از الاستومرهای سیلیکونی (‌Elastomer وسیله‌ای برای اندازه‌‌گیری قدرت‌ ارتجاعی بافت‌ها) در برخی مواقع‌ عکس‌‌العمل‌ سیستم‌ دفاعی بدن‌ را به‌ همراه‌ داشته‌ است‌. لذا به‌نظر می‌رسد فرد در اثر گذشت‌ زمان‌، به‌‌تدریج‌ در برابر سیلیکون‌ حساس‌ شود و این‌ امر می‌تواند به‌ یک بازتاب‌ شدید عفونی منجر شود. عقیم‌‎سازی دارای بسیاری از عوارض‌ بلندمدت‌ دیگر نیز می‌باشد:

- التهاب‌ مخاط‌ داخلی‌ رحم‌ (آندومتریت‌)

- قاعدگی‌های‌ ادواری ‌ دردناک (Dysmenorroea)

- بی‌تناسبی‌ در دیواره‌ مخاطی‌ رحم‌