نکات مهم در روابط زناشویی، بد نیست بدانید

زن‌هایی را دیده‌اید که بدون بالا بردن صدا و بی‌احترامی حرف‌شان را به کرسی می‌نشانند؟ مردهایی که تا خواسته‌ای از دهان همسرشان بیرون نیامده به آن عمل می‌کنند، چطور؟ تصور اشتباه‌تان در مورد این افراد را از همین امروز اصلاح کنید، این زن‌ها خوش‌شانس نیستند بلکه مهارتی به نام قاطعیت در گفتار و رفتارهای غیرکلامی دارند که می‌توانند نیازهای منطقی‌شان را با صراحت، احترام و در عین حال با زبان بدنی مسلط مطرح کنند. نوری، دکترای تخصصی مشاوره، مدرس دانشگاه و انجمن خانواده و ازدواج در ادامه به شما می‌گوید ویژگی این زن‌ها چیست.

کمی شبیه به خودتان باشید!
ویرجینیا آیرون‌ساید جمله جالبی دارد: «اکثر افرادی که به توانایی‌های بالقوه‌شان پی می‌برند در مسیر زندگی آدم‌های موفقی هستند». اکثر خانم‌هایی که با قاطعیت خواسته‌های‌شان را طلب می‌کنند و در عین حال مرزهای ارتباطی را با همسرشان نمی‌شکنند در درجه اول با این توانایی آشنا هستند. اما سوال این است که این توانایی بالقوه چیست، از کجا به وجود آمده و کسانی که این توانایی را ندارند در آینده با چه مشکلاتی مواجه می‌شوند؟ رابرت برانینگ می‌گوید: «بهترین اتفاق در این دنیا این است که خودت باشی؛ ساده، صادق و شکوهمند.» خانم‌هایی که در مورد خواسته‌های‌شان بسیار محکم صحبت می‌کنند و در عین حال با احترام آن را بیان می‌کنند، نمونه بارز جمله‌های بالا هستند.

چه افرادی غیرتوانمند هستند؟
ریشه این توانایی‌ها را باید در آموزش‌هایی که زنان در طول زندگی یا دوران کودکی دیده‌اند، جست‌وجو کرد؛ آموزش‌هایی که منجر به رفتارهای بالغانه یا کودکانه می‌شود. خانم‌هایی را که در زندگی مشترک توانایی مطرح کردن خواسته‌ها و نیازهای‌شان به طرزی منطقی را ندارند غیرتوانمند می‌دانیم.

کدام خانم‌ها قاطع هستند؟
خانم‌های قاطع نسبت به نقاط ضعف و قوت خودشان آگاه هستند و به هیچ عنوان از اینکه خواسته‌های‌شان را مطرح کنند نمی‌ترسند. آنها می‌دانند با گفتن این موارد مرتکب هیچ اشتباهی نمی‌شوند. جالب اینکه می‌توانند از قبل پیش‌بینی کنند و خودشان را در موقعیت‌هایی قرار ندهند که احساس شکست کرده و دیگران آنها را ملامت کنند. اما این چه ویژگی است؟ این افراد در ارتباط‌شان نیاز‌ها، خواسته‌ها و احساسات‌شان را صریح، آشکار و بدون هیچ‌گونه سوءاستفاده از حقوق همسرشان بیان می‌کنند. به زن‌هایی که این ویژگی رفتاری را دارند، قاطع می‌گویند.

مرز باریک قاطعیت و رفتارهای تهاجمی در روابط زناشویی
وقتی در مورد مفهوم قاطعیت در روابط صحبت می‌کنیم، منظور این نیست که می‌خواهیم حد و مرزهای زندگی زناشویی را بشکنیم. بسیاری از افراد مرز بین قاطعیت و رفتارهای تهاجمی و مرز بین قاطعیت و رفتارهای منفعلانه را نمی‌دانند. بعضی از افراد در قبال نیازها، خواسته‌ها و احساس‌های‌شان رفتاری تهاجمی دارند و به حقوق دیگران تخطی و تعرض می‌کنند. اگر در زندگی زناشویی، زن و مرد این مرزها را تشخیص ندهند، رابطه دچار تنش خواهد شد. قاطعیت نوع خاصی از رفتار است که به ما کمک می‌کند نیازها، احساسات و خواسته‌های‌مان را صریح، آشکار و با اطمینان و بدون اینکه سوءاستفاده‌ای از حد و مرز رابطه بکنیم به همسرمان بگوییم. از طرف دیگر در این رابطه زن یا مرد سعی نمی‌کند بر دیگری تسلط پیدا کند.

خواسته‌های‌تان را منطقی بیان کنید
سبک رفتار کسانی که یاد نگرفته‌اند نیاز‌ها، خواسته‌ها و احساسات‌شان را به طرف مقابل بگویند، منفعلانه است. این افراد تا پایان زندگی خواسته‌های بیان نشده و سرکوب شده زیادی دارند و به نوعی خودشان را درگیر مشکلات روحی - روانی زیادی می‌کنند که عدم رضایت از زندگی زناشویی از مشکلات اصلی آن است.

رفتارهای قاطع

افراد قاطع به همسرشان فرصت می‌دهند تا او هم صحبت کند.

به همسرتان فرصت صحبت دهید
نکته بسیار مهم در رابطه با افراد قاطع این است که به همسرشان فرصت می‌دهند تا او هم صحبت کند. در مورد عدم پذیرش خواسته‌های‌شان هم گفت‌وگو می‌کنند. نکته بسیار مهم (که در فرهنگ ما بسیار کم است) در مورد افراد قاطع این است که نسبت به جسم و بدن خودشان حساسیت بالایی دارند؛ یعنی زمانی که وارد گفت‌وگو می‌شوند نسبت به رفتارهای پنهانی و غیر کلامی‌شان هم آگاهی دارند. کسانی را دیده‌اید که «باشه عزیزم» می‌گویند اما اخم و تخم هم می‌کنند؟! رفتارهای کلامی این افراد با رفتارهای غیر کلامی‌شان همخوانی ندارد. افراد قاطع روی رفتارهای‌شان فکر کرده و به مرور زمان خودشان را توانمند می‌کنند و دقیقا می‌دانند که از ارتباط‌شان چه می‌خواهند.

شیوه گفتاری درست را یاد بگیرید
خانم‌ها بیش از اینکه خواسته‌های‌شان را مطرح کنند، احساسات ناخوشایندشان را بیان می‌کنند. در نتیجه بازخورد مناسبی هم از همسرشان نمی‌گیرند. روشی وجود دارد به نام XYZ. شما با این روش یاد می‌گیرید که چطور درست صحبت کنید.
X: «زمانی» که آن خواسته یا مشکل پیش آمده را بیان می‌کنید.
Y: بیان مساله‌ای که منجر به ناراحتی شما شده است.
Z: چه احساسی در آن موقعیت داشته‌اید.
مثال: «من احساس سرخوردگی کردم وقتی تو در جمع خانوادگی‌ات از دستپخت من ایراد گرفتی. » بنابراین کاری را که موجب ناراحتی شده، احساس‌تان و زمانی که این اتفاق افتاده بیان کرده‌اید.

ویژگی افراد قاطع، منفعل و تهاجمی
سه نوع رفتار متفاوت در افراد وجود دارد که در حوزه روانشناسی به آن رفتارهای قاطع، منفعل و تهاجمی می‌گوییم. علائم غیررفتاری این سه ویژگی را در ادامه بررسی می‌کنیم:
قاطع: صدای آرام و تحت کنترل، وضعیت بدنی آرام و ارتباط چشمی مستقیم دارند و طرز نشستن و ایستادن‌شان هم محکم است.
منفعل: مدام ناله می‌کنند. دست‌های‌شان را به هم فشار می‌دهند. این پا و آن پا می‌کنند. چشم‌های‌شان رو به زمین است و عموما وقتی راه می‌روند قوز می‌کنند.
تهاجمی: فریاد می‌زنند. صدای‌شان بلند است. انگشت اشاره‌شان به سمت طرف مقابل است. دست به سینه می‌ایستند و عموما وضعیت بدن‌شان به همان شکل باقی می‌ماند.

چطور ارتباط را به خوبی حفظ کنید؟
یکی از نیازهای اساسی زن و مرد از دوران عقد به بعد، حفظ تمامیت وجودی خودشان است. زمانی که طرف مقابل را مجبور به انجام کاری می‌کنید تمامیت‌اش را زیر سوال می‌برید یا زمانی که با احساس بدی شروع به صحبت می‌کنید او فکر می‌کند که مسئول تمام حس‌های بد شماست. آن زمان است که تمامیت زن یا مرد زیر سوال می‌رود. خانم‌هایی که خواسته‌های خودشان را می‌دانند و به دیگران هم احترام می‌گذارند، مهارت و توانایی لازم برای برطرف شدن نیازها و نگه داشتن نگرش مثبت طرف مقابل برای امتداد ارتباط را بلدند، وضعیت بدنی‌شان آرام است، ارتباط چشمی مستقیمی دارند، خوب می‌ایستند و. . . .

ویژگی‌های رفتاری خانم‌های قاطع
- در بیان نیازها به همسرشان روراست و صادق هستند.
- قاطعانه و در عین حال عاقلانه مذاکره و گفت‌وگو می‌کنند. درواقع گفت‌وگوی صریح و محترمانه جزء ویژگی‌های این خانم‌هاست.
- به هیچ عنوان منتظر نمی‌مانند گذشت زمان و یک اتفاق منجر به حل اختلاف‌شان شود بلکه همیشه دیدگاهی خلاقانه برای حل مشکلات پیدا می‌کنند.
- این خانم‌ها علاوه بر اینکه به نیاز خودشان توجه می‌کنند به نیازهای همسرشان هم بی‌توجه نیستند و ملاک انصاف را همیشه مد نظر قرار می‌دهند.
- خودشان را مرکز ثقل تغییرات زندگی شخصی‌شان می‌دانند و خودباوری بالایی دارند. آنها اعتقاد دارند موفقیت در زندگی به واسطه خودشان اتفاق می‌افتد.
- در گفتار و کلام بسیار صریح و شفاف هستند. اگر لازم باشد احساس‌شان را بیان می‌کنند (حتی اگر منفی باشد) اما به احساس کسی آسیب نمی‌رسانند.
- گاهی اوقات ریسک می‌کنند؛ یعنی راه‌هایی را انتخاب می‌کنند که تا به حال نکرده‌اند.
افرادی که این مهارت‌ها را ندارند و نمی‌خواهند آن را کسب کنند، همان‌هایی هستند که به شانس اعتقاد دارند و همه‌چیز را به قسمت و قضا و قدر ربط می‌دهند.