فعالیت بدنی کودکان، چرا انقدر تنبل شده اند؟

داشتن زندگی پویا و شاد هدف تمامی افراد می‌باشد. در همین راستا نقش «فعالیت ورزشی منظم و سازمان یافته» در کنار عوامل دیگری همچون بهداشت، تغذیه، کنترل استرس و ... از اهمیت خاصی برخوردار است، به طوری که امروزه در بیشتر جوامع جهان شرایط ویژه‌ای برای گسترش فعالیت ورزشی در میان افراد جامعه فراهم شده تا از فواید گوناگون آن بهره‌مند گردند. مشکل یک «فعالیت ورزشی منظم» ، بخش ورزش آن نیست بلکه منظم بودن آن است. این نکته در مورد کودکان حتی بیشتر از بزرگسالان صادق است. کودکان، وابسته به خانواده می‌باشند، بنابراین بهترین راه، برای قراردادن فعالیت‌های ورزشی در زندگی روزانه آنها با انجام فعالیت ورزشی منظم توسط خانواده (یا تبدیل فعالیت ورزشی به یک کار خانوادگی) محقق می‌گردد.

این مطلب به اختصار، فواید انجام فعالیت بدنی توسط کودکان را بیان نموده و توصیه‌هایی نیز در رابطه با اهمیت بررسی میزان فعالیت کودکان و نیز شرایط جسمی آن‌ها از جمله اضافه وزن در تمامی مراحل رشد ارائه داده است. از سوی دیگر، با وجود نقش این ابزار کارآمد در جهت پیشگیری و درمان بسیاری از مشکلات مرتبط با سلامت، باید به رعایت بسیاری از نکات کلیدی به هنگام تجویز و استفاده از فعالیت ورزشی به ویژه در کودکان توجه نمود.

فواید فعالیت بدنی در کودکان

بیشتر کودکان (کمتر از ۱۳ سال) به میزان کافی به انجام فعالیت‌های بدنی نمی‌پردازند. همچنین، مقدار فعالیت آن‌ها در طول دوره‌ی نوجوانی (سنین ۱۳ تا ۱۸ سال) کمتر نیز می‌شود، به طوری که میزان فعالیت بدنی در بیشتر نوجوانان کافی نیست. این در حالی است که تحقیقات نشان داده که فعالیت بدنی، میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی - عروقی، تعدادی از سرطان‌ها، فشار خون بالا و دیابت را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

کمتر‌شدن مشارکت کودکان در فعالیت‌های بدنی موجب، شیوع چاقی در آنها به مانند بزرگسالان می‌شود. مطالعات صورت گرفته در سطح جهان نشان می‌دهند شیوع چاقی در تمامی گروه‌های سنی تقریبا با افزایش 3 برابری همراه بوده است. شیوع عوامل خطرزای بیماری‌های قلبی - عروقی (همچون بالا بودن کلسترول تام، تری گلیسریدها، مقادیر انسولین و فشار خون) و دیابت نوع ۲ در کودکان چاق بیشتر است. چاقی ممکن است روند رو به رشد امید به زندگی را معکوس نماید، در واقع امکان دارد کودکان نسبت به والدین خود امید به زندگی کمتری داشته باشند.

به خوبی می‌دانید که کودکان و نوجوانان دارای اضافه وزن، به احتمال بیشتر، بزرگسالانی چاق خواهند شد. بنابراین موضوع مقابله با چاقی دارای اهمیت ویژه‌ای می‌باشد. طبق مطالعات صورت گرفته 80٪ کودکانی که در سنین 15-10 سالگی دارای اضافه وزن می‌باشند در سن 25سالگی به افرادی چاق تبدیل خواهند شد. در رابطه با چاقی دو عامل نقش اساسی دارد، ژنتیک و محیط. «بیشتر بودن انرژی دریافتی از انرژی مصرفی» به عنوان عامل محیطی شناخته می‌شود. متخصصین ممکن است قادر به تغییر سهم ژنتیک در چاقی نباشند اما آنها می‌توانند از طریق تغذیه و فعالیت ورزشی سازمان یافته و هدفمند بر سهم محیطی تأثیر بگذارند.

فواید ناشی از انجام فعالیت‌های ورزشی منظم درکودکان به مانند بزرگسالان، تنها به کاهش خطر پیشرفت چاقی و بیماری‌های مرتبط با آن (از جمله فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، دیابت نوع 2، آرتروز، بیماری عضلات قلب، کبد چرب و افزایش تری گلیسرید‌ها) محدود نمی‌شود، بلکه به بهبود چگالی استخوان‌ها به ویژه در دوران قبل از بلوغ (که منجر به کاهش خطر پوکی استخوان در آینده می‌شود)، نیز کمک خواهد نمود. بهبود سندروم پیش قائدگی و نیز بهبود توان عضلانی، قدرت، تعادل و هماهنگی از دیگر فواید قابل توجه فعالیت ورزشی منظم در دوران کودکی و نوجوانی می باشند. فعالیت ورزشی منظم همچنین فواید روان شناختی ویژه‌ای برای کودکان به همراه دارد. اعتماد به نفس در کودکانی که از لحاظ جسمانی فعال هستند بهبود می‌یابد، عملکرد تحصیلی آنها بهتر می‌شود، سطح انرژی آنها افزایش یافته و خطر افسردگی به واسطه‌ی تأثیرات فعالیت ورزشی بر مقادیر هورمونی کاهش خواهد یافت. انجام این فعالیت‌ها به دلیل بهبود بسیاری از اختلالات روحی - روانی، توسط بسیاری از متخصصین تجویز می‌گردد.

کودکان کم تحرک نسبت به کودکان فعال بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی و نیز صرف زمان بیشتر با رایانه‌ها، تماشای تلویزیون یا انجام بازی‌های ویدیویی هستند. این رفتار‌ها منزوی شدن کودکان و عدم تحرک کافی آنها را به همراه خواهد داشت و در نهایت، محیط مثبت خانوادگی توسعه‌ی مناسب نخواهد یافت. اگر کودکان در فعالیت‌های ورزشی منظم شرکت نمایند، هماهنگی کامل خانوادگی بهبود می‌یابد و در واقع مهم‌ترین هدف محقق خواهد می‌شود.

از آنجایی که کودکان «بزرگسالانی کوچک» نیستند، مهم است تا مراحل تکاملی کودک یا نوجوان مورد توجه قرار گیرد و مطابق با آن فعالیت ورزشی ویژه‌ای تجویز گردد. به دلیل عدم تکامل و بلوغ کامل دستگاه های فیزیولوژیکی تنظیم کننده، انجام این فعالیت‌ها در کودکان و نوجوانان نیازمند توجه ویژه‌ای می‌باشد. در واقع کودکان در مقایسه با بزرگسالان، پاسخ های فیزیولوژیکی متفاوتی به فعالیت ورزشی نشان می‌دهند.

بنابراین توصیه می‌شود تا برنامه‌ی ورزشی کودکان و نوجوانان توسط متخصصین این رشته تعیین و پس از انجام معاینات لازم و تایید سلامت کودک، با نظارت افراد آموزش دیده اجرا گردد.