پوسیدگی دندان کودکان، چگونه اتفاق می‌افتد؟

شایع ترین علت دندان درد در کودکان، پوسیدگی دندان است. کلید پیشگیری از پوسیدگی دندان کودکان این است که مراقب باشید کودک رژیم غذایی سالمی داشته باشد و از دندان های خود به خوبی مراقبت کند. هرگاه کودک درد دندان یا لثه داشته باشد، باید بدون معطلی مورد معاینه دندان پزشک قرار گیرد.
پوسیدگی دندان کودکان، زمانی شایع‌ترین بیماری دوران کودکی بود. اما در دو دهه‌ی گذشته از میزان شیوع و شدت آن کاسته شده است. پژوهشگران بر این باورند که دلیل کاهش آن افزوده شدن فلوراید به خمیر دندان‌ها و آب آشامیدنی است. اما روند این کاهش متوقف نشده است. پوسیدگی دندان‌ها اکنون در خانواده‌های کم درامد و کودکانی که بیش از اندازه غذا‌های آماده، فست فود، خوردنی‌های شیرین و نوشابه می‌خورند دیده می‌شود.

پوسیدگی دندان کودکان چگونه اتفاق می‌افتد؟
اسید‌های تولید شده با تجزیه غذا توسط میکروب‌ها، سطح سخت بیرونی دندان (مینا) را می‌فرسایند و فرورفتگی‌هایی در آن درست می‌کنند. لایه نرمتر زیرین بی‌دفاع می‌ماند و نتیجتا فرسایش می‌یابد و بدین گونه پوسیدگی به تدریج بزرگتر می‌شود.

علت پوسیدگی دندان کودکان چیست؟
پوسیدگی دندان‌ها از فعالیت میکروب‌هایی ناشی می‌شود که در پلاک‌های دندانی، یعنی پوشش چسبنده‌ای متشکل از بزاق و مانده‌های غذا که روی دندان‌ها تشکیل می‌شود، زندگی می‌کنند. این میکروب‌ها از مانده‌های غذا و نوشیدنی‌ها (بیشتر قند‌ها) انرژی می‌گیرند و هنگام تجزیه آن ها، اسید تولید می‌کنند. این اسید‌ها را پلاک‌های دندانی نزدیک به دندان‌ها نگه می‌دارند که موجب جدا شدن مواد معدنی (مانند کلسیم و فسفات) از مینای دندان می‌شود. اگر این فرایند مهار نشود و گسترش یابد مینای دندان و لایه زیرین آن نابود می‌شود. اگر پوسیدگی دندان در این مرحله درمان نشود، ممکن است مغز دندان (پولپ) آسیب ببیند که آسیب همیشگی به عصب‌ها و رگ‌های خونی درون آن را در پی دارد.

نشانه‌های پوسیدگی دندان کودکان چیست؟
پوسیدگی دندان در مراحل آغازین هیچگونه نشانه‌ای ندارد. نشانه‌های اصلی پوسیدگی در مراحل دیگر عبارتند از:
-حساسیت دندان‌ها به غذا‌ها یا نوشیدنی‌های داغ، سرد و شیرین
-در پوسیدگی بسیار پیشرفته، شاید دندان سیاه شود و در سطح مینای دندان فرورفتگی‌های ایجاد شود که قابل دیدن است و درد بسیار زیادی دارد.

آیا باید کودکم را نزد دندان پزشک ببرم؟
پوسیدگی اگر زود شناسایی شود می‌توان آن را درمان کرد. پس بهتر است در ۱ سالگی نخستین بررسی دندان پزشکی را برای کودک انجام دهید. از این سن، دندان‌های کودک باید در بازه‌های زمانی منظم بررسی شوند. بازه‌های زمانی هرچه کوتاه تر باشد بهتر است، اما معمولا هر ۶ ماه یک بار کافی است. اگر در فواصل معاینه‌ها، کودک نشانه‌هایی از درد دندان داشت، باید کودک را به دندان پزشکی برد.
جهت تسکین درد دندان تا رسیدن به دندان پزشک، می توانید اقدامات زیر را انجام دهید.
-شربت یا قطره استامینوفن به مقدار معین، به کودک بدهید. هرگز استامینوفن را مستقیم روی دندان قرار ندهید، زیرا تماس طولانی آن با لثه‌ها ممکن است موجب سوختگی شیمیایی شود.
-در مورد کودک خردسال، ممکن است اگر با استفاده از چند بالش، کودک را در حالت تکیه کرده نگاه دارید، احساس درد کمتری کند.
-گذاشتن کیسه آب گرم با پوشش کافی بر روی صورت نیز به کاهش درد دندان کمک می کند.

دندان پزشک چه کار‌هایی انجام می‌دهد؟
دندان پزشک دندان‌های کودک را بررسی می‌کند و ممکن است رادیوگرافی نیز انجام دهد. اگر پوسیدگی در مراحل آغازین باشد ممکن است تنها دندان‌ها را تمیز و جرم گیری کند تا بزاق بتواند با دندان برخورد داشته باشد، بزاق می‌تواند مواد معدنی مورد نیاز مینای دندان را از نو تامین کند. شاید ژل فلوراید نیز تجویز شود.
برای پوسیدگی‌های پیشرفته تر، دندانپزشک ممکن است بخش پوسیده دندان را بتراشد و پر کند. اگر عصب دندان هم بگونه‌ی ترمیم ناپذیری آسیب دیده باشد یا عفونت آن را از بین برده باشد، ممکن است عصب کشی نیاز باشد و اگر پوسیدگی دندان خیلی پیشرفته‌تر باشد، باید دندان کشیده شود.

چگونه از پوسیدگی دندان کودکان پیشگیری کنیم؟
با روش‌های زیر می توان از پوسیدگی دندان کودکان جلوگیری کرد.
-برنامه غذایی کودک دارای میزان کمی قند باشد.
-حداکثر ۵ یا ۶ بار در روز غذا خورده شود.
-پس از مصرف مواد غذایی، خصوصا شیرینی جات، مسواک زده شود و دندان‌ها خوب تمیز شود.
-معاینه دندان پزشکی در بازه‌های زمانی منظم، انجام شود.
مصرف غذا‌ها و نوشابه‌های قندی و نوشیدنی‌های اسیدی مانند آب میوه و نوشیدنی‌های گاز دار را برای کودک کم کنید. بهتر است این نوشیدنی‌ها تنها همرا غذا مصرف شوند. بهتر است به آب میوه کمی آب بیافزایید و آن را با نی به کودک خود بنوشانید (همچنین نوشیدنی‌های گاز دار). به شیر خواران نوشیدنی‌های شیرین با بطری ندهید. چون دندان‌ها را آلوده می‌کند و پوسیدگی دندان را در پی دارد. کودکان باید آب فلوراید دار بنوشند و دوبار در روز با یک خمیر دندان فلوراید دار مسواک بزنند، یک بار پس از صبحانه و یک بار هم شب پیش از خوابیدن. اگر امکان مسواک زدن پس از غذا مهیا نبود، می‌توان از آدامس بدون قند استفاده کرد. آدامس بدون قند، جریان بزاق دهان را بیشتر می‌کند. بزاق اسید‌ها را خنثی می‌کند و مواد معدنی مینای دندان را فراهم می‌کند.
از اهمیت مسواک زدن برای کودکان غافل نشوید. بیشتر کودکان تا ۶ یا ۷ سالگی نمی‌توانند دندان‌هایشان را خوب مسواک بزنند با کمی خمیردندان همه‌ی دندان‌های کودک را به نرمی و به طور کامل مسواک بزنید.