کودک یک ساله، پشتکار و توجه او چقدره؟

کودکِ یک ساله با دامنۀ توجه کوتاه، اغلبِ اوقات به دنیای اطرافش بسیار جدی می‌نگرد.

خصوصیت خلقی، پشتکار و ثبات قدم نشان‌دهندۀ دامنه توجه کودک و مدت‌زمانی که او بدون توقف کاری را انجام می‌دهد، می‌باشد. بعضی یک‌ساله‌ها دامنه توجه بسیار محدودی دارند، در مدتی کمتر از یک دقیقه از یک کار به فعالیت دیگری می‌پردازند، درحالی‌که بعضی دیگر می‌توانند به مدت بیست دقیقه یا بیشتر به یک فعالیت سرگرم بمانند.

کودکِ یک ساله با دامنۀ توجه کوتاه، اغلبِ اوقات به دنیای اطرافش بسیار جدی می‌نگرد. او در ضمن اتمام بازی با یک اسباب‌بازی به‌سرعت به اطراف حرکت می‌کند و اسباب‌بازی دیگری که توجهش را جلب می‌نماید، پیدا می‌کند.

اگر در انجام کاری به مشکل برخورد کند، به کار دیگری که با سادگی بیشتری قابل انجام باشد، می‌پردازد و علاقۀ خود را به آن جهت سوق می‌دهد. اغلب به آزمایش اشیای جدید مشتاق است، اگرچه علاقۀ اولیۀ او ممکن است به‌سرعت کم‌رنگ بشود.

کوتاه بودن دامنۀ توجه او ممکن است کنترل رفتار نادرستش را آسان‌تر کند، چون شما می‌توانید به‌آسانی توجه او را به سمت فعالیت جدید و قابل‌قبول‌تری معطوف کنید.

در مقابل، کودک یک ساله با دامنه توجه گسترده و طولانی می‌تواند مدتِ نسبتاً زیادی با یک اسباب‌بازی یا فعالیت، مصرانه سرگرم شود و احتمالاً از پشتکار او هنگامی‌که به کار مورد تأیید شما مشغول است، لذت خواهید برد.

به‌هرحال چون اطفال اغلب به ادامۀ فعالیت‌های غیرقابل‌پذیرش برای والدین علاقه‌مند هستند، کودک باپشتکار می‌تواند زحمت زیادی داشته باشد. درصورتی‌که کودک شما دارای دامنۀ توجه طولانی باشد، کمتر احتمال می‌رود از انجام آنچه شما دوست ندارید، دست بردارد.

مثلاً، تا آنجا که چشمان شما دچار ناراحتی شوند، لامپ را خاموش و روشن کند، یا از خالی کردن کشوی کمدی که شما محدودیت‌های واضحی برای آن قائل شده‌اید، دست برندارد. او ممکن است در انجام دادن کار مشکلی آن اندازه اصرار و مداومت کند که در پایان از انجام آن خسته و عصبانی شود.

پرسش‌های زیر به شما کمک خواهند کرد دریابید آیا کودکتان نسبت به سایر کودکان یک ساله دارای پشتکار و دامنۀ توجه طولانی است یا خیر:

- هنگامی‌که فرزندم به بازی با من سرگرم است، آیا برای بیش از پنج دقیقه سرگرم بازی باقی می‌ماند؟

- وقتی‌که کودکم با اسباب‌بازی موردعلاقه‌اش بازی می‌کند، آیا برای مدت ده دقیقه به بازی با آن ادامه می‌دهد؟

- هنگامی‌که فرزندم به تمرین یک فعالیت فیزیکی مانند بالا رفتن از اشیاء، پریدن و یا هل دادن چیزی مشغول است، آیا بیش از پنج دقیقه به کارش ادامه می‌دهد؟

- اگر اسباب‌بازی جدید به کودکم داده شود، آیا می‌تواند ۳۰ دقیقه با آن بازی کند، قبل از اینکه علاقه‌اش را نسبت به آن از دست بدهد؟

- هنگامی‌که کودکم چیز جدیدی را مشاهده می‌کند، آیا بیش از پنج دقیقه به معاینۀ دقیق آن می‌پردازد؟

درصورتی‌که متوجه شدید جوابتان به پرسش‌های بالا بله یا بله، بیشتر مواقع است، کودکتان بیش از یک کودک یک سالۀ عادی ثابت‌قدم است. اگر پاسخ‌های شما بیشتر نه یا نه، بیشتر مواقع باشد، فرزندتان کمتر از حد معمول دارای ثبات قدم است.

اگرچه پشتکار و ثبات قدم، مانند سایر خصوصیات خلقی، صفت شاخص خلقی شماست و در تمام طول زندگی‌اش کم‌وبیش وجود خواهد داشت، چون دامنۀ توجه بسیاری از یک‌ساله‌ها کوتاه است، تا زمانی که سن کودک بالاتر نرفته، تشخیص میزان این صفت مشخصۀ خلقی مشکل است.

چنانچه فرزندتان کمتر از معمول دارای ثبات قدم و دامنۀ توجه است، باید بپذیرید برای او، مداومت در انجام یک فعالیت، کار ساده‌ای نیست. ولی درهرحال با بازی کردن با او می‌توانید به افزایش دامنۀ توجهش کمک کنید.

مثلاً اگر او به قرار دادن مکعب‌ها در جعبه و بیرون آوردنشان از آن سرگرم است و به‌تدریج علاقه‌اش را از دست می‌دهد، به او نشان دهید چگونه می‌تواند مکعب‌ها را به روش دیگری روی هم بچیند. اگر به‌اتفاق مشغول تماشا و ورق زدن کتابی هستید و او بی‌تاب می‌شود، می‌توانید دربارۀ تصویرهای کتاب صحبت کنید و داستانی بسازید.

به زمان‌هایی که به نظر می‌رسد پشتکار و مقاومت زیادی نشان می‌دهد توجه کنید، برای بازی به روشی که مدت طولانی‌تری توجه او را به خود جلب کند، فرصت‌هایی در اختیار او قرار دهید.

چنانچه فرزندتان بیش‌ازحد معمول ثابت‌قدم و مصر است، از چگونگی توانایی او به درگیر شدن با اسباب‌بازی‌ها و بازی‌ها برای مدت طولانی، لذت خواهید برد. ولی هنگامی‌که کودک از پشتکار خود برای ادامۀ مقابله با محدودیت‌های شما، تقاضاهای مکرر یا خودداری از قبول پاسخ نه به خواسته‌هایش استفاده می‌کند، کار مشکل‌تر می‌شود.

کودکی که نیم ساعت وقت برای جور کردن یک قطعه پازل صرف می‌کند، به همان اندازه برای یک لیوان دیگر آب‌میوه یا امتناع از پوشیدن ژاکت در هنگام بیرون رفتن از منزل، مصر خواهد بود و وقت تلف خواهد کرد.

پشتکار و ثبات قدم مانند سایر صفات شخصیتی، برای والدین دارای مزایا و نیز نقاط ضعفی است که برای رفتار با کودکشان باید به آن خو بگیرند.