ماستیت در زنان شیرده، علائم تا راه های درمان

یکی از مشکلات مادران شیرده در دوران شیردهی تورم غدد شیردهی و احساس درد و ناراحتی در این ناحیه است که معمولا با عنوان ماستیت سینه از آن یاد می‌شود. در این مقاله با جزییات این مشکل و راه های درمان و پیشگیری آن آشنا خواهیم شد.

در این مطلب سعی شده تمام نکات مهم در مورد ماستیت سینه پوشش داده شود. اما خواننده محترم در نظر داشته باشد که با توجه به شرایط خاصش (شیردهی به نوزاد و امکان انتقال دارو به نوزاد از طریق شیر) مجاز به خوددرمانی و تصمیم خودسرانه در این باره نیست.

ماستیت چیست؟

ماستیت به عنوان التهاب پستان تعریف می‌شود. التهابی که در غدد سینه و بیشتر در دوران شیردهی اتفاق می‌افتد و معمولا یک سینه را درگیر می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد، حدود ۱۰ تا ۳۳٪ مادران شیرده این التهاب دردناک را که معمولا در طول ۳ ماه اول پس از زایمان بروز می‌کند، تجربه می‌کنند. این عفونت در میان زنان غیر شیرده شایع نیست، ولی شاید رخ دهد.

علائم ماستیت

- وجود یک ناحیه قرمز و متورم در سینه که هنگام لمس باعث ایجاد حس درد و ناراحتی می‌شود یا داغ است.

- احساس سوزش که می‌تواند مداوم باشد یا تنها هنگام شیردهی بروز پیدا کند.

- علائمی شبیه آنفولانزا مانند تب و لرز، خستگی، احساس ناخوشی.

علل ایجاد ماستیت

دلیل بیشتر عفونت‌های پستان، باکتری استافیلوکوکوس اورئوس است. دومین دلیل شایع عفونت، باکتری استرپتوکوکوس آگالاکتیه می‌باشد.

اگر یکی از مجرا‌های شیر در سینه مادر شیرده مسدود شود شیر برگشت پیدا می‌کند و همین می‌تواند دلیلی برای آغاز فرایند عفونت شود. انسداد مجرا باعث بروز حالت ایستایی در شیر می‎شود، که در آن شیر تولید شده در سینه در طول تغذیه بچه از آن خارج نمی‎شود و در همان جا باقی می‎ماند. باکتری‎ها به طور معمول در شیر تازه انسان رشد نمی‎کنند. با این حال، اگر مجرا‌های شیر دچار انسداد شده و شیر راکد شود، احتمال بروز عفونت افزایش پیدا می‎کند. این وضعیت در صورتی اتفاق می‌افتد که:

- بچه به طور کامل به سینه مادر نچسبد.

- بچه در مکیدن شیر دچار مشکل باشد.

- شیردهی مداوم نباشد.

- سینه‌ها بخاطر لباس تنگ و چسبان تحت فشار باشند.

- اگر همواره برای گرفتن سینه، قرار دادنش در دهان نوزاد و نگه داشتنش بر یک نقطه از سینه فشار وارد شود. این نقطه بعد‌ها به یک مجرای مسدود تبدیل می‎شود.

- اگرهر چیزی از جاری شدن شیر از نوک سینه جلوگیری کند. این امر معمولاً باعث ایستایی یا راکد شدن شیر می‎شود، و این وضعیت اغلب به انسداد مجرای شیر منجر می‎گردد.

به علاوه تغذیه با شیر مادر می‌تواند سبب ایجاد شقاق نوک پستان و دهانه مجرای شیر گردد و باکتری‌های دهان نوزاد بر روی نوک سینه ایجاد عفونت کنند. این باکتری‌ها به صورت طبیعی بر روی پوست وجود دارند، ولی در حالت عادی ایجاد عفونت نمی‌کنند، اما نفوذ آن‌ها به بافت پستان آسیب دیده می‌تواند به سرعت ایجاد درد و علائم عفونت نمایند.

ماستیت غیر شیردهی در زنان با ضعف سیستم ایمنی، به ویژه زنانی که جراحی پستان یا پرتودرمانی کرده‌اند و زنان مبتلا به دیابت رخ می‌دهد و در بعضی از موارد نادر، نشانه‌ای از سرطان التهابی پستان است.

درمان ماستیت

درمان ماستیت با بهبود روش شیردهی آغاز می‌شود. مادر به هیچ عنوان نباید شیردهی را متوقف کند، چون همین کار باعث ایجاد آبسه و ورم می‌شود. مادران نباید نگران انتقال عفونت باکتریایی به نوزادشان باشند. مطالعات نشان داده که شیر موجود در سینه مبتلا به ماستیت سطح بالاتری از برخی اجزای ضدالتهابی را دارد که برای نوزاد مانند یک محافظ عمل می‌کند. همچنین مادر باید مقادیر زیادی مایعات بنوشد و به اندازه کافی استراحت کند.

درصورت وخیم بودن اوضاع می‌توان حتی از یک دستگاه شیردوش کمک گرفت. بهرحال شیر درون سینه مرتبا باید تخلیه شود و با نوشیدن مایعات و تغذیه کافی زمینه تولید شیر تازه ایجاد شود (برای همین بهتر است مادر خودش به نوزادش شیر بدهد). همین امر باعث می‌شود مجرا‌ها مجددا باز شوند، به کار بیفتند و ضدعفونی شوند. در صورتیکه مادر تب داشته باشد باید متناسب با شرایطش دارویی مصرف کند که در شیردهی منع نداشته باشد. مثلا استامینوفن برای مادران شیرده منع دارویی ندارد. در صورت التهاب شدید ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک (سفالکسین، آموکسی سیلین و دیکلوگزاسیلین از آنتی‌بیوتیک‌های رایج برای ماستیت هستند.) و مسکن ضد درد تجویز کند. البته برای تسکین درد می‌توان از کمپرس آب گرم هم استفاده کرد. کمپرس آب گرم علاوه بر تسکین درد باعث بهتر جاری شدن شیر از سینه می‌شود. فراموش نکنید که مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها خود باعث کم آب شدن بدن و کمتر تولید شدن شیر می‌شود پس در صورت مصرف آنتی‌بیوتیک باید میزان بیشتری مایعات مصرف کنید.

پیشگیری از ماستیت

باید شیردهی مادر مداوم باشد مخصوصا وقتی سینه‌ها پر از شیر هستند. سینه‌ای که یک بار به ماستیت دچار شده همچنان مستعد ابتلا دوباره است پس باید مداوما تخلیه شود و اگر نوزاد سیر است از شیردوش استفاده شود تا جلوی تجمع شیر در سینه گرفته شود.

مادر باید از افراد با تجربه مانند پزشک و پرستار یا مادران با تجربه کمک بگیرد و ببیند نحوه شیردهی او به نوزادش صحیح است و آیا نوزاد سینه را به شکل صحیح می‌گیرد و بدن مادر در پوزیشن درستی قرار دارد؟ این امر می‌تواند در جلوگیری از آسیب به نوک سینه و شقاق سینه بسیار موثر باشد. چرا که در شیردهی به نوزاد، اگر نوزاد فقط نوک سینه را مک بزند به آن آسیب می‌زند. اما اگر نوک سینه با هاله اطرافش وارد دهان نوزاد شود این امر هم از آسیب جلوگیری می‌کند هم با تحریک غدد شیردهی اطراف سینه تولید شیر در مادر بیشتر می‌شود.

در طول تغذیه نباید بچه را از سینه جدا کرد، چون نوزاد با پافشاری بر مکیدن به سینه فشار می‌آورد. باید صبر کرد تا نوزاد خودش سینه را جدا کند.

از پوشیدن سینه بند تنگ و سفت در دوران شیردهی خودداری شود.

هر دفعه که مادر شیرده استحمام می‌کند بهتر است سینه‌ها را زیر آب گرم ماساژ دهد. همچنین بررسی کند ببینید توده سفت یا متورمی در سینه وجود دارد یا خیر. گرم کردن سینه با کمپرس قبل از شیردهی تاثیر بسزایی در راحت جاری شدن شیر دارد. همچنین نوزاد می‌تواند با صرف انرژی کمتر شیر بیشتری بنوشد و دیرتر خسته شود.

سخن آخر به مادرهای عزیز

تحمل درد ناشی از ماستیت سینه و نگهداری از یک نوزاد کوچک همزمان با هم کار سختی است، اما شما پس از گذراندن این سختی‌ها لحظات شیرینی با نوزادتان تجربه خواهید کرد. فکر کردن به این لحظات تحمل سختی را آسان می‌کند. پس حین درمان در شیر دادن به نوزادتان کوتاهی نکنید و به تجربه‌ای که کسب کردید ببالید. این تجربه قطعا به شما کمک خواهد کرد تا در آینده بدانید چطور با بدنتان رفتار کنید.