واکسن شش سالگی کودکان _ مراقبت‌های بعد از واکسن کلاس اول

برنامه واکسیناسیون کودکان چیست؟

برنامه واکسیناسیون کودکان (که به آن برنامه ایمن‌سازی نیز گفته می‌شود) فهرستی از واکسن‌هایی است که کودک شما باید در سنین مشخص دریافت کند. کارشناسان بیماری‌های عفونی توصیه می‌کنند که کودک شما این واکسن‌ها را دریافت کند تا از بیماری‌های جدی و بالقوه خطرناک و عوارض آن‌ها محافظت شود.

واکسن شش سالگی برای چیست؟

واکسن شش سالگی یکی از مراحل کلیدی در برنامه ایمن‌سازی کودکان است که باید پیش از ورود به مدرسه انجام شود. این واکسن‌ها که شامل انواع تزریقی و خوراکی هستند، نقش حیاتی در محافظت از کودکان در برابر بیماری‌های جدی و بالقوه کشنده مانند دیفتری، کزاز، سیاه‌سرفه، فلج اطفال، سرخک، اوریون و سرخجه ایفا می‌کنند.

بیشتر بخوانید: بیماری های کودکان در مدرسه | بیماری‌های واگیردار و غیرواگیر + ۵ روش پیشگیری

واکسن شش سالگی شامل چیست؟

یکی از مهم‌ترین واکسن‌های این مرحله، واکسن سه‌گانه (DTaP) است که برای پیشگیری از دیفتری، کزاز و سیاه‌ سرفه کودک طراحی شده و در سه دوز جداگانه تزریق می‌شود. همچنین، واکسن خوراکی فلج اطفال برای جلوگیری از فلج دائمی و واکسن MMR (سرخک، اوریون و سرخجه) برای محافظت در برابر این بیماری‌های مسری و خطرناک در این برنامه گنجانده شده‌اند.

• واکسن ۶ سالگی کزاز: هر زخمی یا شکافی روی پوست خطر بیماری کزاز در کودکان را به همراه دارد. باکتری کزاز فقط در محیط بدون اکسیژن رشد می‌کند به همین دلیل زخم‌های سطحی خطر کمتری در رابطه با بیماری کزاز ایجاد می‌کنند. باکتری کزاز سمی تولید می‌کند که به اعصاب و مغز آسیب می‌زند و موجب گرفتگی عضلات به خصوص عضلات صورت می‌شود و به همین دلیل در زبان عامه به این بیماری قفل شدن فک نیز می‌گویند. مبتلایان به کزاز باید حتماً در بیمارستان تحت درمان قرار بگیرند.

• واکسن ۶ سالگی سیاه سرفه: نشانه‌های این بیماری نظیر آبریزش بینی، قرمزی و آبریزش چشم، تب خفیف و سرفه خشک است. این بیماری توسط یک باکتری به نام بوردتلاپرتوسیس ایجاد می‌شود و باعث مسدود شدن مجاری تنفسی نوزادان و کودکان و التهاب ریه‌ها می‌گردد.

• واکسن ۶ سالگی دیفتری: دیفتری بیماری دستگاه تنفسی است. این بیماری واگیردار است و باعث ایجاد غشایی کاذب در حلق و حنجره می‌شود. عوارض آن نظیر گلودرد، تب، سرفه و گرفتگی صدا است و در صورتی که این بیماری شدت بگیرد می‌تواند باعث بیماری‌های قلبی، کلیوی و فلج دست و پا شود.

• واکسن ۶ سالگی خوراکی فلج اطفال: دو نوع واکسن خوراکی فلج اطفال وجود دارد، یکی واکسن ویروس زنده‌ی ضعیف شده و دیگری واکسن کشته شده که هر دو در پیشگیری از بیماری فلج اطفال در کودکان موثر است. به علت مزایایی که نوع خوراکی واکسن دارد، در کشور ما نوع خوراکی آن داده می‌شود.

اگر واکسن شش سالگی نزنیم چه می‌شود؟

تاخیر در تزریق واکسن شش سالگی، مثلاً به تعویق انداختن آن به سال بعد، به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. بیماری‌هایی که این واکسن‌ها از آن‌ها پیشگیری می‌کنند، می‌توانند عوارض شدیدی داشته باشند و حتی منجر به مرگ شوند. به‌عنوان مثال:

• دیفتری می‌تواند مشکلات تنفسی و قلبی ایجاد کند.
• کزاز ممکن است به تشنج و در موارد شدید به مرگ منجر شود.
• سیاه‌ سرفه، یک بیماری تنفسی واگیردار، می‌تواند به ذات‌الریه یا حتی فوت بیمار منجر شود.
• فلج اطفال می‌تواند باعث فلج دائمی شود.
• سرخک، اوریون و سرخجه نیز می‌توانند عوارض جدی مانند التهاب مغزی، ناشنوایی یا نقص‌های مادرزادی ایجاد کنند.

کودکان با ورود به محیط مدرسه در معرض تماس بیشتری با باکتری‌ها و ویروس‌ها قرار می‌گیرند زیرا در محیط‌های شلوغ و گروهی حضور دارند. به همین دلیل، تزریق به‌موقع واکسن‌های شش سالگی پیش از شروع مدرسه ضروری است تا ایمنی لازم برای محافظت از کودک در برابر این بیماری‌ها فراهم شود.

بیشتر بخوانید:واکسن نزدن به کودک، روش درستیه؟

عوارض واکسن شش سالگی کدام‌اند؟

واکسن شش سالگی چه عوارضی دارد؟ از عوارض واکسن شش سالگی می‌توان به تب ملایم، قرمزی یا درد در محل تزریق و خستگی اشاره کرد. سفتی گلوله مانند در محل تزریق نیز ممکن است رخ دهد و تا مدت‌ها باقی بماند و نباید در مورد آن نگران بود.

بیشتر بخوانید: لیست واکسن های ضروری نوزاد + جدول زمان بندی

تب واکسن شش سالگی چند روز طول می‌کشد؟

واکسن شش سالگی تب دارد؟ تب یکی از عوارض شایع و طبیعی پس از تزریق واکسن شش سالگی است که معمولاً در چند روز اول پس از واکسیناسیون رخ می‌دهد. به طور کلی، این تب خفیف بوده و بین ۲ تا ۴ روز طول می‌کشد. این واکنش، نشان‌دهنده فعال شدن سیستم ایمنی کودک در پاسخ به واکسن است و در اکثر موارد جای نگرانی ندارد. با این حال، اگر تب کودک شما بیش از ۵ روز ادامه پیدا کرد یا شدت آن افزایش یافت (تب شدید)، لازم است فوراً به متخصص اطفال مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: واکسن آنفولانزا کودکان _ زمان و دوز تزریق + معرفی انواع آن

استفراغ بعد از واکسن شش سالگی خطرناک است؟

استفراغ پس از تزریق واکسن شش سالگی معمولاً خفیف و بی‌خطر است و می‌تواند ناشی از واکنش طبیعی به واکسن یا استرس و اضطراب کودک باشد. با این حال، اگر استفراغ مکرر یا شدید باشد یا با علائمی مانند تب بالای ۳۹.۴ درجه سانتی‌گراد، ضعف یا بی‌حالی شدید همراه شود، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

مراقبت‌های بعد از واکسن شش سالگی

برای اطمینان از راحتی کودک و کاهش عوارض احتمالی پس از تزریق واکسن شش سالگی، رعایت مراقبت‌های زیر ضروری است. این مراقبت‌ها به کاهش درد، تورم و تب احتمالی کمک می‌کنند و به والدین اطمینان می‌دهند که کودک به‌خوبی این مرحله را پشت سر می‌گذارد.

1. ماساژ محل تزریق: بلافاصله پس از تزریق واکسن سه ‌گانه، محل تزریق (معمولاً سمت چپ) را به‌آرامی ماساژ دهید. این کار به پخش بهتر واکسن و کاهش ناراحتی در محل تزریق کمک می‌کند.
2. استفاده از کمپرس سرد: پس از تزریق، یک بار به مدت 3 تا 4 دقیقه محل تزریق را با کمپرس سرد خنک کنید. این کار به کاهش تورم یا درد اولیه در محل تزریق کمک می‌کند.
3. تجویز استامینوفن در بیمارستان: قبل یا بلافاصله پس از اتمام فرآیند واکسیناسیون در بیمارستان یا مرکز درمانی، به کودک خود دوز مناسب استامینوفن بدهید. این کار می‌تواند به پیشگیری از تب یا ناراحتی اولیه کمک کند.
4. کمپرس گرم پس از بازگشت به منزل: پس از رسیدن به خانه، محل تزریق واکسن سه‌ گانه را تا 48 ساعت با کمپرس گرم مراقبت کنید. استفاده از کمپرس گرم به کاهش درد و تورم طولانی ‌مدت کمک می‌کند.
5. مدیریت تب پس از تزریق واکسن: وجود تب خفیف تا 48 ساعت پس از تزریق واکسن طبیعی است. برای پایین آوردن تب مراحل زیر را دنبال کنید.

• در روز اول، هر 4 ساعت یک بار (حداکثر 5 بار در 24 ساعت) به کودک شربت استامینوفن بدهید.
• روز دوم، در صورتی که تب ادامه‌دار شد، هر 6 ساعت یک بار به کودک استامینوفن بدهید.
• دوز استامینوفن باید متناسب با وزن کودک باشد (با پزشک مشورت کنید).

نکته مهم: همیشه قبل از تجویز هرگونه دارو، از جمله استامینوفن، با پزشک یا متخصص اطفال مشورت کنید تا دوز مناسب و ایمن برای کودک شما تعیین شود. همچنین، در صورت مشاهده علائم غیرعادی مانند تب شدید، تورم غیرطبیعی یا واکنش‌های غیرمنتظره، فوراً با پزشک تماس بگیرید.

بیشتر بخوانید: کمپرس سرد بعد از واکسن، بهتر است یا گرم؟

علائم خطرناک بعد از واکسن شش سالگی

پس از دریافت واکسن‌های شش سالگی مانند واکسن ثلاث، واکسن خوراکی فلج اطفال و گاهی سایر واکسن‌ها مانند  MMR، کودکان ممکن است واکنش‌های خفیفی مانند تب ملایم، قرمزی یا درد در محل تزریق و خستگی تجربه کنند. این علائم معمولاً طبیعی و گذرا هستند. با این حال، برخی علائم غیرعادی و جدی ممکن است رخ دهند که نیازمند توجه فوری پزشکی هستند. در زیر به مهم‌ترین علائم خطرناک پس از واکسن شش سالگی اشاره می‌کنیم:

1. تب بالا: اگر دمای بدن کودک به بیش از 39.4 درجه سانتی‌گراد برسد، به‌ویژه اگر تب مداوم باشد و به داروهای تب‌بر (مانند استامینوفن با دوز مناسب) پاسخ ندهد، باید فوراً با پزشک مشورت کنید.
2. تورم یا قرمزی شدید در محل تزریق: اگر محل تزریق به‌طور غیرطبیعی متورم شود، قرمزی گسترده‌ای ایجاد کند یا با درد شدید همراه باشد، این وضعیت نیاز به بررسی پزشکی دارد.
3. واکنش‌های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی): علائمی مانند دشواری در تنفس، تورم صورت یا گلو، ضربان قلب سریع، سرگیجه یا بروز کهیر می‌توانند نشانه‌های یک واکنش آلرژیک خطرناک باشند. این وضعیت یک اورژانس پزشکی است و نیاز به اقدام فوری دارد.
4. گریه غیرقابل کنترل و طولانی‌مدت: اگر کودک بیش از سه ساعت به‌طور مداوم و شدید گریه کند و با آرام کردن او این گریه متوقف نشود، این می‌تواند نشانه‌ای از واکنش غیرعادی به واکسن باشد و باید بررسی شود.
5. تشنج یا غش: بروز تشنج یا از دست دادن هوشیاری (غش) پس از تزریق واکسن یک علامت جدی است که نیازمند ارزیابی فوری پزشکی است.
6. خواب‌آلودگی غیرمعمول یا بی‌حالی شدید: اگر کودک پس از واکسن به طور غیرطبیعی، بی‌حال یا خواب‌آلود به نظر برسد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: لیست واکسن های ضروری نوزاد + جدول زمان بندی

جدول واکسیناسیون بر اساس سن

جدول زیر واکسن‌های دوران کودکی، عوارض بیماری‌هایی که از آن‌ها پیشگیری می‌کنند و دوزها و سن‌های معمول تزریق را نشان می‌دهد.

سخن پایانی

واکسن شش سالگی گامی ضروری در برنامه ایمن‌سازی کودکان است که با محافظت در برابر بیماری‌های خطرناک و کشنده، سلامت کودک را در محیط مدرسه تضمین می‌کند. رعایت زمان‌بندی تزریق، انجام مراقبت‌های پس از آن مانند استفاده از کمپرس سرد و گرم و مدیریت تب و توجه به علائم خطرناک مانند تب شدید یا واکنش‌های آلرژیک، نقش مهمی در موفقیت این فرآیند دارد. والدین باید با مشورت پزشک و رعایت دقیق دستورالعمل‌ها، از ایمنی و سلامت کودک خود اطمینان حاصل کنند تا از عوارض احتمالی بیماری‌های قابل پیشگیری جلوگیری شود.