مدلینگ شدن کودکان، بلایی که سر آن ها می آورد

چند سالی است که با رواج پدیده مدلینگ و آرایش کودکان مواجه هستیم، اتفاقی که می تواند در آینده به آسیب های روحی و روانی متعدد را متوجه کودک کند، چرا که باید توجه داشت، بنا به اظهار نظر روانشناسان استفاده از کودک در مدلینگ می تواند مصداق نوعی از کودک آزاری باشد که این خود در بزرگسالی مشکلات عدیده روحی و روانی را متوجه کودک خواهد کرد.

از طرف دیگر آرایش کودکان و انتشار عکس آنها در شبکه های اجتماعی نیز به‌ طور حتم می تواند موجب سوءاستفاده های بسیار برای این افراد شود. از این‌رو روانشناسان بر این باور هستند که باید والدین نسبت به آسیب های اجتماعی و روحی این پدیده آشنا شوند تا شاید از این وادی بتوان مانع از بروز مشکلات عدیده برای کودک در بزرگسالی شد. از این‌رو برای تبیین این مساله اقدام به تهیه گزارشی از مجید ابهری، رفتار شناس و روانشناس و علیرضا شریفی یزدی، روانشناس اجتماعی گفت و گو کرده است که در ادامه می خوانید.

یک روانشناس در خصوص رواج پدیده مدلینگ در میان کودکان می گوید: کودکان وقتی از خود رفتارهای بزرگترها را بروز می دهند، شیرین‌تر و دوست داشتنی تر می شوند. در این میان برخی از والدین کودکان خود را آرایش می کنند که از نظر روانشناختی برای کودک جسم و روان او زیان آور است. مجید ابهری با اشاره به مطلب فوق می افزاید: طی سال های اخیر مشاهده شده است که نمایش مد توسط کودکان انجام می شود که علاوه‌بر آزارهای روانی آینده او را نیز به چالش می کشد، زمانی که کودکان در قالب مدل های مختلف به عرضه لباس های گوناگون در مقابل چشم تماشاگران و در زیر نورهای آزاردهنده پرژکتورها قرار می گیرند، خود دچار آزار جسمی و روحی می شوند، این حرکات به لحاظ آسیب شناسی اجتماعی مصداق بارز کودک آزاری و خشونت در حق کودکان است، چرا که کودک برای چند ساعت ممکن است. از این مناظر و حرکات احساس رضایت داشته باشد، باید در نظر داشت که چه اتفاقی در سایه انجام این مهم برای کودکان رخ خواهد داد. او ادامه می دهد: مدلینگ برای کودکان آزارهای جسمی بسیاری را همراه خواهد داشت. در چند سال اخیر مدلینگ کودکان به عنوان یک رفتار اجتماعی در بین برخی از طبقات اجتماعی در برخی از کلانشهرها مشاهده می شود که باید با آن مقابله کرد، چرا که این حرکات باعث آزارهای روحی و روانی کودکان می‌شود و در آینده زندگی آنها را به چالش خواهد کشید. ابهری ایجاد درآمد برای والدین را یکی از نقاط جذاب این کار می داند و می گوید: والدین ذوق می کنند که عکس های کودکان خود در بعضی جاها چاپ می شود و پولی نیز از این محل دریافت می کنند و فرزند آنها به قطب توجه تبدیل شده است. او در خصوص آسیب های اجتماعی آرایش کردن کودکان می افزاید: آرایش کودکان و پوشاندن لباس های غیر متعارف می تواند باعث بروز رفتارهای نامناسب در بزرگسالی شود، چرا که کودک به این وضعیت عادت کرده است و این احتمال وجود دارد که دیگر نتوان او را از این رفتارها جدا کرد. از این رو لازم است، افرادی که این گونه حرکات را انجام می دهند، ابتدا با روانشناسان کودک در این زمینه ها مشورت کرده و نظر آنها را نیز در این خصوص جویا شوند و فقط به اعتبار رضایت والدین آنها این رفتارها را انجام ندهند، چرا که والدین به هر دلیل زمانی کودکانشان مورد توجه قرار می‌گیرند، خرسند و سرافراز شده و برای تفاخر میان دوستان و آشنایان پیدا می کنند. او در ارتباط با دیگر آسیب های مدلینگ کودکان تاکید می‌کند: منع کودکان از تحصیل و زندگی و خسته نمودن بیش از اندازه آنها نیز از جمله دیگر عوارض مدلینگ کودکان محسوب می شود، این در حالی است که رقابت و پیروی کردن دیگر کودکان نیز پیش بینی می شود، چرا که این امکان نیز وجود دارد، کودکان دیگری که در این زمینه فعالیتی ندارند، به ابزاری برای آزار والدین تبدیل شوند، چرا که آنها پس از دیدن عکس ها و تحسین های کاذب اطرافیان به این کودکان علاقه‌مند می شوند که آنها نیز به این فعالیت وارد شوند. او در ادامه می افزاید: ما می توانیم ابتکاراتی را در این زمینه داشته باشیم و به‌جای استفاده از کودکان از مجسمه یا مانکن های استفاده کنیم که حداقل آسیب های روحی، روانی و جسمی به کودکان وارد نشود. این استاد دانشگاه می گوید: هرگاه در مورد خشونت درباره کودکان صحبت می کنیم، بلافاصله صورت سرخ شده و بدن کبود کودک در ذهن تجسم می شود و خشونت را تنها آزارهای فیزیکی می دانیم. در حالی که این گونه خشونت ها در حق کودکان آزار دهنده تر، مخرب‌تر و خطرناک تر از خشونت های جسمی و روانی است. این روانشناس استفاده از لوازم آرایش را برای کودکان مخرب می‌داند و ادامه داد: دختر بچه ها به دلیل غریزه ای که دارند و با دیدن آرایش کردن نزدیکان خود علاقه‌مند می شوند که آنها نیز این کار را انجام دهند و گاهی به صورت پنهانی از لوازم آرایشی استفاده می کنند که این خود می تواند خطرات بیشتری را متوجه کودک کند، با توجه به‌وجود مواد شیمیایی و فلزات خطرناک در لوازم آرایشی استفاده از آنها روی پوست کودک نه تنها آزارهای جسمی به کودکان تحمیل می کند، بلکه از نظر روحی نیز آنها دچار ضعف اعتماد به نفس در آینده می کند. او ادامه می دهد: برخی از مادران گویا عجله دارند که دخترشان بزرگتر از سن خود نشان دهند و به همین دلیل در مهمانی ها و مراسم مختلف دختر بچه سه چهار ساله را آرایش می کنند و لباس های غیر متعارف بر او می پوشانند که این خود می تواند پایه عادات نامناسب را در فرد پایه‌ریزی کند. بنابراین والدین بدون در نظر گرفتن عواقب کودک خود را به سوی آینده نامعلوم هدایت می کنند. ابهری در پایان تاکید می‌کند: استفاده از لوازم آرایش باعث تغییر شکل کودکان می شود که این خود می تواند باعث بروز تضاد رفتاری در فرد شود. همچنین فرد ممکن است، علاقه‌مند شود که این کار را ادامه دهد که این موارد خود آسیب های بسیاری را به همراه دارد.

کودکان مدلینگ با اضطراب مواجه می شوند

در ادامه یک روانشناس در آسیب های اجتماعی مدلینگ کودکان می گوید: پدیده مدلینگ کودکان یک پدیده وارداتی است که چند سالی است، به‌دلیل رواج بی رویه شبکه های مجازی در کشور استفاده بیش از اندازه از کودکان برای مدلینگ رواج یافته است. علیرضا شریفی یزدی و با تایید مطلب فوق می افزاید: حوزه کودکان دارای جذابیت های فراوانی است، از این رو مدلینگ کودکان با رونق چشمگیری مواجه شده است. او در ارتباط با پیامدهای منفی مدلینگ کودکان می افزاید: استفاده ابزاری از کودک یکی از مهم ترین آثار منفی این پدیده است، چرا که افراد برای رسیدن به هدف خود از شخصی استفاده می کنند که قدرت تشخیص، قدرت انتخاب و قدرت تصمیم‌گیری ندارد. امروزه در سراسر دنیا این نکته مطرح است که اگر این کودک در بزرگسالی علاقه ای نداشت که دوران کودکی خود را این گونه سپری کرده است، چه کسی پاسخگو خواهد بود؟ شریفی یزدی براین باور است که مدلینگ کودکان یک نوع از کودک آزاری است و ادامه می دهد: پوزیشن و حرکاتی که صاحبان این مشاغل از کودکان انتظار دارند تا آنها را انجام دهند موجب صرف زمان های طولانی خواهد شد. همچنین ممکن است، مواردی را از کودک بخواهند که خارج از محدوده روانی و سنی او باشد. او ادامه می دهد: آموزش پدیده مصرف‌زایی را می توان از دیگر پیامدهای منفی مدلینگ کودکان دانست، چرا که علاوه‌بر کودکانی در این حوزه فعالیت دارند، کودکان بیشتری به مصرف‌زایی علاقه‌مند می شوند. این روانشناس درباره دیگر آسیب های روحی مدلینگ کودکان می گوید: به لحاظ روانی زمانی که کودک قرار است، کودکی کند ما از او بزرگسالی می خواهیم که این خود آثار روانی در او برجای می گذارد و زمانی که بزرگ‌تر می شود، ما انتظاراتی را برای او خلق کرده ایم که با این انتظارات زندگی می کند و زمانی که در جامعه به مقوله مدلینگ چه به‌درست و چه به غلط توجه نمی شود، به‌طور حتم این فرد دچار ناکامی خواهد شد. او در ادامه بیان می کند: اضطراب نیز از دیگر آسیب های روحی مدلینگ کودکان استف در نتیجه آینده ای که می توان برای این کودکان پیش‌بینی کرد، اتفاقات مثبتی نخواهد بود، به همین دلیل انتظار می رود که والدین دقت بیشتری را داشته باشند، چرا که بزرگسال خود این حرفه را انتخاب می کند، اما کودک چون اختیاری ندارد و این زرق و برق سازی که با انگیزه مشهور شدن کودک یا با انگیزه اقتصادی یا هر دلیل دیگری دارند، قانون در این مواقع باید ورود داشته باشد و نظارت و توجه بیشتری به مقوله مدلینگ کودکان داشته باشد. این روانشناس در ارتباط با آسیب های اجتماعی آرایش کودکان می گوید: ما زمانی که درباره سلامت روان کودک صحبت می کنیم، باید در نظر داشته باشیم که دوران کودکی حساس است به گونه ای که در بیشتر موارد توصیه می شود، به‌جای تعریف از ظاهر کودک از توانایی های او تعریف و تمجید کنیم، این مهم سبب می‌شود که کودک به پرورش فکر و خرد خود بیشتر از ظاهر توجه داشته باشد. او ادامه می دهد: حال اگر کودکی را آرایش کنیم، در حقیقت پیام غیرمستقیم این است که زیبایی های او کافی نیست و برای تایید دیگران باید این کار را انجام دهد و سپس به کودک این آموزش را می دهیم که آرایش کردن را از سنین پایین شروع کند. امروزه شاهد کاهش سن آرایش در میان افراد هستیم به گونه ای که به‌طور متوسط سن آرایش دختران در ایران 13 سال است، اما در کشورهای غربی میانگین سن آرایش بالای سن30 سال است و افراد زیر 30 سال آرایش چندانی ندارند، چرا که نیازی به انجام این کار نمی بیند. شریفی یزدی بیشتر آسیب های آرایش کودک را متوجه دوران بزرگسالی می داند و می گوید: در بیشتر موارد افراد از نوع آرایش دوران کودکی خود رضایت ندارند که این خود می تواند موجب بروز خشم و اضطراب شود، امروزه در بیشتر مواقع شاهد صفحه های اختصاصی کودکان در فضای مجازی هستیم که این خود می تواند نمونه بارز کودک آزاری محسوب شود و در بزرگسالی می تواند باعث کاهش اعتماد به نفس در کودکان شود. او می افزاید: تمیز قائل نشدن میان فضای خصوصی و عمومی در ایران بسیار به چشم می خورد، چرا که بسیاری از افراد در بیشتر موارد تمام عکس های خود را در شبکه های اجتماعی را منتشر می کنند، اما در کشورهای غربی مردم نرمال کمتر این کار را انجام می دهند. به طور کلی باید در نظر داشت که این موارد را کودکان ما در آینده خواهند آموخت و به یک سبک زندگی تبدیل خواهد شد. یکی از مشکلات بزرگ این است که به کودکان خود این آموزش را می دهیم که مرز زندگی خصوصی و عمومی را نشناسند و علت اصلی این امر نیز به‌دلیل علاقه والدین به فضای مجازی است. این روانشناس اجتماعی درباره ارائه راهکار برای جلوگیری از رواج آرایش کودکان می گوید: باید در مرحله نخست به مادران این آموزش را داد که آرایش زمان و مکان مشخص دارد، ما هم در پوشش و سبک آرایش خانم ها می بینیم که فرقی نمی کند، کجا می رود و در همه حال از یک آرایش زیاد برخوردار است و سپس والدین را متوجه این مساله کرد که آرایش کودکان چه عواقب جبران ناپذیری دارد. او در پایان می گوید: طبق تحقیقات انجام شده این احتمال وجود دارد که کودکانی که تمایل به آرایش دارند، در بزرگسالی با یک انحراف جنسی مواجه شوند. از سوی دیگر باید متذکر شد که استفاده از عکس کودکان آرایش کرده در فضای مجازی خود می تواند آثار منفی را به‌دنبال داشته باشد که البته این مهم مرتبط با سواد رسانه است که امروزه بسیاری از سواد رسانه ای اندک برخوردارند، چرا که اگر افراد دارای سواد رسانه بودند، هیچ گاه عکس های آرایش کرده کودک خود را در شبکه اجتماعی منتشر نمی کردند، چرا که احتمال سوء استفاده از کودکان به این دلیل وجود دارد.