علائم بیماری در نوزادان، کی دکتر خبر کنم؟

آیا این موهبت نیست که نوزاد شما پس از تولد با مجموعه‎ای از دستورات و قواعد در مورد زمان نیاز به خبر کردن متخصص کودکان از بیمارستان مرخص شود؟ اما نوزاد چنین چیزی به همراه ندارد. و کوچولوی شما نمی‎تواند بگوید چه مشکلی در کار است. بنابراین دانستن نشانه‎های مشکلات جدی اهمیت دارد.

چه هنگامی باید بلافاصله برای نوزاد دکتر خبر کرد؟

- مشکل تنفسی. اگر نوزاد بیش از 60 تنفس در دقیقه داشته، در روند تنفس مکث داشته، یا رنگ پوست، لب‌ها و ناخن‎های وی به کبودی گراییده باشد، این می‎تواند علامت یک اختلال ریوی یا قلبی باشد. [نوزاد را فوری به پزشک برسانید]

- تب. اگر دمای بدن نوزاد در ناحیه مقعد یا راست روده 40 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر باشد، وی دچار تب است. در طول 3 ماه اول زندگی بچه، دمای بدن وی باید در ناحیه رکتوم اندازه‎گیری شود و نه در گوش، دهان، یا زیر بغل. تب در نوزادان می‎تواند در نتیجه یک اختلال جدی مثل مننژیت باکتریایی یا سپسیس (عفونت خون) بروز کند. هر دوی این اختلالات در صورت عدم درمان درست و فوری می‎توانند به مرگ منجر شوند. پیش از خبر کردن پزشک، دمای بدن بچه و زمان دقیق اندازه‎گیری آن را یادداشت کنید.

- خون در استفراغ یا خون در مدفوع. این خون ممکن است فقط به علت راش پوشک باشد اما در عین حال می‎تواند نشانه‎ای از یک اختلال جدی‎تر در معده تلقی شود.

- زرد شدن پوست یا چشم‌ها. زرد شدن مزبور مـی‎تواند نشانه‎ای از یرقان باشد که به طور معمول در فاصله بین روزهای دوم تا چهارم پس از تولد بروز می‎کند. والدین می‎توانند وضعیت را با فشار ملایمی بر روی پیشانی نوزاد بررسی کنند - اگر پوست زرد رنگ به نظر برسد، بچه ممکن دچار یرقان خفیف باشد. اغلب بیمارستان‌ها پیش از ترخیص کودک وضعیت او را در مورد یرقان بررسی می‎کنند، اما یرقان ممکن است در نوزادان دارای تغذیه از شیر پستان در هر مقطعی از هفته اول زندگی بروز کند. متخصص کودکان در اولین ویزیت پس از ترخیص بچه از بیمارستان، یعنی در فاصله روزهای یکم تا سوم پس از ترک بیمارستان، وضعیت یرقان را در بچه مورد بررسی قرار می‎دهد.

- نوزاد بیش از میزان معمول در خواب بسر می‎برد یا بیدار نمی‎شود. ایـــن واقعیت دارد که اغلب نوزادان تازه به دنیا آمده می‎توانند در هر موقعیتی به خواب فرو بروند اما اگر نوزاد حتی در هنگام تعویض لباس یا غلغلک دادن و تحریک بیدار نمی‎شود، این زمانی است که باید به دکتر مراجعه کرد.

در جستجوی چه باید بود

- عدم تغذیه. اگر نوزاد در چند وهله متوالی از خوردن شیر امتناع می‎کند یا چنین به نظر می‌رسد که کمتر از میزان معمول شیر می‌خورد، موضوع باید با پزشک مورد بررسی قرار گیرد.

ادرار نکردن. نوزاد سالم پس از روز چهارم تولد ۶ تا ۸ پوشک را در طول ۲۴ ساعت شبانه‎روز خیس می‎کند. اگر تعداد پوشک خیس شده کمتر از این تعداد باشد، احتمال دهیدراسیون در مورد نوزاد مطرح است. دیگر نشانه‎های کم‎آبی بدن شامل گود رفتگی چشم‌ها و گود افتادگی فونتانل (نقطه نرم روی سر نوزاد) و عدم وجود اشک در هنگام گریه کردن است.

- اسهال. توجه کردن به اسهال در نوزاد کار مشکلی است به ویژه در نوزادی که از شیر پستان تغذیه می‎کند، زیرا چنین نوزادی به صورت مکرر مدفوع نرمی دفع می‎کند. اگر والدین متوجه این نکته شوند که میزان دفع در نوزاد بیش از حد معمول است (برای مثال اگر چند بار در هنگام تغذیه دچار دفع مدفوع می‎شود) یا مدفوع نوزاد بیش از حد آبکی است، این وضعیت می‎تواند اسهال باشد. در صورتی که وضعیت مزبور پس از تعویض ۶ تا ۸ پوشک کماکان ادامه داشته باشد بچه را به دکتر برسانید.

- یبوست. نوزاد باید در طول یک ماه اول پس از تولد دستکم یک بار در روز دفع مدفوع داشته باشد. اگر چنین نباشد بچه را به دکتر برسانید، زیرا این وضعیت می‎تواند نشان دهنده عدم تغذیه کافی در نوزاد باشد. در مرحله بعد، نوزاد دارای تغذیه با شیر خشک باید روزانه دستکم یک بار دفع مدفوع داشته باشد، اما نوزادان دارای تغذیه با شیر مادر ممکن است چند روز تا یک هفته را بدون دفع مدفوع بگذرانند. اگر نوزاد یک ماه یا بیشتر سن داشته و دچار یبوست باشد (مدفوع دفع نکند یا مدفوع وی سفت باشد)، می‎توان به چنین نوزادی آب سیب یا آب گلابی داد (به میزان یک اونس در روز به ازاء هر ماه از زندگی، و بنابراین برای مثال یک بچه دو ماهه می‎تواند دو اونس از آنها را بخورد). اگر مصرف این مواد پس از گذشت یک تا دو روز اثری نداشته باشد، باید بچه را به متخصص بیماری‎های اطفال نشان داد.

- سرماخوردگی ادامه‎دار. حتی نوزادان دچار سرماخوردگی می‎شوند. اغلب اوقات، احتقان و آبریزش بینی برای نوزاد تازه به دنیا آمده ناراحت کننده است اما جدی نیست. ولی اگر سرماخوردگی باعث لطمه دیدن تغذیه یا خواب نوزاد شده باشد، اگر نوزاد به ویژه بدخلق به نظر می‎رسد، یا اگر علایم بینی بیش از ۱۰ تا ۱۴ روز ادامه پیدا کنند، باید دکتر خبر کرد.

- استفراغ. این موضوع نرمال است که نوزاد مقداری از شیر خورده شده را در فاصله یک ساعت پس از تغذیه بالا بیاورد. اما اگر جریان این شیر بالا آورده شده مشخصاً پرنیرو باشد و بیش از دو تا سه بار در روز اتفاق بیفتد، باید دکتر خبر کرد. چنین وضعیتی می‎تواند نشان دهنده وجود عفونت، بیماری ریفلاکس اسیده معده به مری، یا در موارد نادر، استنوزیز پیلوریک باشد که یک نوع سفت شدن عضلات معده بوده و نیاز به عمل جراحی دارد.

- فروافتادگی سوراخ ناف یا آلت تناسلی. اگر ناحیه ناف یا آلت تناسلی نوزاد (برای نوزادان ختنه شده) قرمز رنگ شود یا شروع به ترشح کند یا خونریزی داشته باشد، این وضعیت نشانه‎ای از وجود یک عفونت باکتریایی است، که نیاز به درمان فوری با استفاده از داروهای آنتی‎بیوتیک دارد.

- راش پوشک، که برطرف نمی‎شود. بــیش از نیمی از کل نوزادان در ناحیه اطراف پوشک دچار سرخی می‎شوند. والدین می‎توانند این مشکل را با استفاده از اکسید زینک یا پترولیوم درمان کنند، اما اگر این راش‎ها در فاصله ۴۸ تا ۷۲ ساعت برطرف نشوند، خونریزی کنند، یا زخم‎های پر از چرک در آنها ایجاد شود، آنگاه باید دکتر خبر کرد. نوزاد در این وضعیت ممکن است دچار یک عفونت مخمری یا عفونت باکتریایی شده باشد و نیاز به درمان دارد.

به صدای غرایز خود گوش دهید

والدین اگر نگران حال بچه خود باشند باید پزشک خبر کنند. بهترین کار در تمامی موارد گرفتن جانب احتیاط است، به ویژه زمانی که موضوع نوزاد در میان باشد. پزشکان متخصص بیماری‎های کودکان و نوزادان می‎توانند نگرانی‌های والدین را در مورد مشکلات احتمالی نوزادان برطرف کنند. در صورت تماس تلفنی با پزشک والدین باید پیش از صحبت با پزشک قلم و کاغذی دم دست داشته باشند تا نکات بازگو شده از سوی پزشک را یادداشت کنند. در عین حال والدین باید اطلاعات زیر را آماده کرده باشند:

- دمای بدن نوزاد

- هر مشکل پزشکی که نوزاد با آن مواجه است

- نام داروها و دوز مصرفی آنها در صورتی که برای نوزاد از دارو استفاده می‎شود

- گزارش مربوط به واکسن‌های نوزاد