لجبازی کودکان نوپا، دلایل و نحوه برخورد با آن

شاید این صحنه را بارها و بارها از فرزند دو سه ساله‌ خود دیده باشید که از او میخواهید کاری را انجام دهد و او با قدرت هرچه تمام تر به شما میگوید "نه " از او میخواهید که پیش شما بیاید و او بجای گوش دادن به حرف شما فرار میکند و به اتاق خود میرود. به کودک خود هشدار میدهید که دست از لجبازی کردن بردارد اما او به رفتارهای خود ادامه میدهد . و خشم شما در این حالت به نقطه اوج خود میرسد .

- بیشتر کودکان نوپا و بین سنین دو تا سه ساله «نه» می‌گویند و طوری که خودشان دوست دارند عمل می‌کنند،و یا حتی ممکن است کاری که میخواهند انجام بدهند برخلاف میلشان باشد اما چون شما آنرا درخواست میکنید برخلاف میل شما رفتار میکنند و تمامی این رفتارها طبیعی هستند .

لجبازی کودکان نوپا بیشتر بصورت کنجکاوی است و با افزایش سن معمولا از شکل کنجکاوی بسوی حس مالکیت و استقلال‌طلبی رفته ودر نهایت بسمت تفکر اشتراکی پیش‌ می‌رود؛ بطور کلی می‌توان گفت لجبازی طیف گسترده‌ای از کنجکاوی ها ، مالکیت بر اشیاء ، استقلال‌طلبی و دشمنی و مخالفت کردن را پیشرو دارد.

معمولا کودکان نوپا با وجود تجربه کم زندگی خود در این دنیا معنای خونسردی ، لجبازی و بداخلاقی می‌فهمند و متوجه هستند که با چه کارهایی میشود به اهداف خود رسید . آنها درک میکنند که والدین در چه زمانی، کوتاه‌می‌آیند یا عصبانی می‌شوند.آنها برای جلب توجه والدین لجبازی می‌کنند اما اگر بدانند با این کار به هدف نمی‌رسند به احتمال زیاد دست از کار خود بر‌می‌دارند. معمولا کودکان نوپا در این سنین به آزمودن والدین خود دست میزنند و در این آزمونها متوجه میشوند که چگونه والدین را عصبانی و توجه خود را به آنها جلب کنند . البته این اهمیت دارد که کودکان بتوانند «نه» بگویند و صرفا نمی توان قبول نکردن و مخالفت را بکلی در وجود آنها نی کرد زیرا وقتی بچه‌ها بزرگ‌تر شدند باید بتوانند در موقعیت‌هایی مانند دعوت از آنها به مصرف مواد مخدر یا شرایط خطرآفرین «نه» بگویند و مخالفت کنند .

چرا کودکان لجباز میشوند؟

کودکان در سنین نوپایی و مخصوصا در سن دو تا سه سالگی یاد میگیرند که چگونه تفکر مستقلی داشته باشند .آن‌ها دوست دارند که کارها را بر اساس میل و تفکر خودشان انجام دهند، آنها آموخته اند که چگونه «نه» بگویند ومیدانند که می‌توانند در مقابل آنچه نمی‌خواهند، مخالفت کنند؛ اما هنوز قادر به درک خطرات ناشی از لجبازی خود نیستند و همین امر باعث میشود که دست به کارهای خطرناک بزنند. بهمین منظور باید طریقه رفتار صحیح به کودکان آموزش داده شود تا بتوانند به موقع نه بگویند بتوانند برای بیان خواسته های خود با والدین صحبت کنند و نظراتشان را بین نمایند .

لجبازی و استقلال طلبی در کودکان

کودکان استقلال طلبی خود را در این سنین به شیوه های مخالفت کردن ، لجبازی ، نه گفتن نشان میدهند . همزمان با رسیدن به استقلال بیشتر، کودک نوپا رفتارهایی را انجام میدهد :

- ناسازگاری با اطرافیان و رد تمام خواسته های والدین .

- انجام دادن رفتارهایی برخلاف رفتار مورد خواست پدر و مادر .

- بی اعتنایی و بی توجهی به درخواستهای شما.

- فرار کردن و قایم شدن از دست نزدیکان .

- رفتن به جاهای نا امن و خطرناک .

- نه گفتن به تمامی حرفهای شما .

شروع این رفتارها از حول و حوش یکسالگی آغاز و در سن دو سالگی به اوج خود میرسد و تا حدود سه سالگی تا ه سه سال و نیم رو به بهبود میرود .

دلایل لجبازی در کودکان

- بروز احساس استقلال طلبی و خودمختاری در کودک

- جلب توجه والدین و اطرافیان

- عدم توانایی و شناخت احساسات ناشی از خشم ، دوست داشتن و...

- عدم توانایی بیان احساسات خود به دیگران

- کنجکاوی در پاسخ والدین و اطرافیان به رفتارهای خود

در این سن بیشتر کودکان دارای مهارتهای کلامی کافی برای بیان احساسات و نظرات خود به دیگران نیستند ؛ همینطور ممکن است شناخت و درک درستی از خواسته های والدین خود نداشته باشند و نتوانند احساسات و نیازهای خود را با استفاده از واژه‌های مناسب بیان کنند.

بیشتر کودکان مهارتهای همکاری کردن را در سنین بین سه تا پنج سالگی،را می آموزند و می‌توانند بهتر فکر کنند و مطالب را بخاطر بسپارند. همینطور درک درستی از احساسات خود پیدا کرده و میفهمند که چگونه آنها را بیان کنند.

با لجبازی کودک چگونه برخورد کنیم؟

اینکه شما انتظار داشته باشید کودک اصلا باشما مخالفت و لجبازی نکند امکان پذیر نیست چون این رفتارها بخشی از تکامل و رشد او میباشد و مثل اینست بگوییم مرحله ای از رشد خود را کنار بگذارد که این امکان پذیر نمی باشد ، اما راههای وجود دارد که شما میتوانید این رفتارها را در او کنترل کنید تا او نیز از این مرحله خود عبور نماید :

- موقعیت را تغییر دهید. معمولا کودکانی که مدام تحت استرس های مختلف روحی و روانی هستند این رفتارهای منفی را بیشتر به نمایش خواهند گذاشت

-زمانهای خواب و غذا خوردن کودک را تنظیم کنید تا گرسنگی و خواب آلودگی که یکی از عوامل بروز کج خلقی در کودک میگردد ازبین رود . پیش از شروع کج خلقی های کودک در زمینه گرسنگی و خواب آلودگی نیاز کودک را برطرف نمایید .

- تغییراتی مانند از شیر گرفتن ، جدا کردن اتاق خواب ، از پوشک گرفتن و مهدکودک رفتن را به موازات هم انجام ندهید اجازه دهید کودک با شرایط جدید خو بگیرد و سپس اورا برای مرحله بعد آماده کنید .

- در زمانهای بیماری ، دندان در آوردن و شرایط مشابه ممکن است کج خلقی و بد رفتاری در کودکان بیشتر دیده شود سعی کنید آنها را درک کنید و با آنها همدردی کنید .

- در مقابل رفتارهای آسیب زننده و خطرناک نسبت به خود و سایرین واکنش سریع نشان دهید : پدر و مادر بایستی در باره رفتارهای آسیب زننده به دیگران با قاطعیت و به سرعت با کودک رفتار کنند ،آنها باید کودک را از آن حرکت منع کرده و همچنین درمورد احساسات کودک با او صحبت کنند، مثلاً : «میدانم که تو اسباب بازی را میخواهی، اما حق نداری دوستت را بزنی. این کار باعث صدمه زدن به او میشود.» یا بعنوان بگویید: «من میدانم که تو دوست داری اینجا بدوی ، اما ممکن است ماشین به تو بزند و آسیب ببینی پس اجازه اینکار را بتو نمیدهم.».

- -کودک را تا میتوانید تشویق کنید .اما اینگونه نیست که کودک با تمامی کارهایی که از او میخواهید مخالفت کند او برخی کارها را نیز انجام میدهد پس در صورت انجام دادن کارهای خوب آنرا تشویق کنید و در برخی موارد جایزه بدهید. شما میتوانید نحوه بیان جملات خود را نیز تغییر دهید :

-بجای جملات امری از جملات از کودک درخواست کنید که کاری را انجام دهد . بجای گفتن : «لیوان را بده» گفته شود : لطفا لیوان را بده.

- کارها و دستورات با جملات ساده باشد و هربار یک چیز را از کودک بخواهید که انجام دهد. مثلا : اسباب بازی ات را جمع کن .

-بجای استفاده از افعال منفی از افعال مثبت استفاده کنید مثلا بجای اینکه بگویید "کتابت را پاره نکن " بگویید "بیا باهم کتاب بخوانیم ".

-طریقه بیان احساسات را به کودک خود آموزش دهید . زمانی که در حال گرسنگی نق میزند و گریه میکند برایش بگویید "تو حالا گرسنه هستی و هروقت گرسنه بودی باید به مامان و بابا بگویی که غذا بدهند . یا به فرزندتان بیاموزید بجای زدن همبازی‌اش که می‌خواهد اسباب بازی اش را بردارد، بگوید: «آن اسباب بازی مال من است.».

- در رفتار خود ثبات داشته باشید . اگر چیزی برای کودک ممنوع است که انجام دهد یا بخورد بایستی همیشه یک مدل رفتار کنید و با تغییر رفتار خود باعث سردرگمی او میشوید .

- راههای برای کاهش استرس خود بیابید. فرزندتان را به فردی مورد اعتماد بسپارید و از روش‌هایی مانند پیاده‌روی، دوش گرفتن یا رانندگی آرام استفاده کنید.

- راهها کنترل خشم را بیاموزید و تمرین کنید .

- محدودیت‌هایتان را بشناسید. هنگامی که خسته اید یا استرس دارید یا نیاز به استراحت دارید، از دیگران کمک بگیرید.

-در صورت نیاز با مشاور تماس بگیرید :

اگر در این زمینه دچار مشکل حاد شده اید و نمیتوانید خودتان یا کودکتان را کنترل کنید حتما بایستی بایک مشاور مشاوره داشته باشید تا شاید بابررسی اوضاع شما را در این زمینه یاری کند .

- کودک شما بیشتر مواقع خشمگین یا عصبانی بنظر می‌رسد و اغلب گریان است. اگر مشکل پزشکی وجود داشته باشد، متخصص می‌تواند آن را تشخیص دهد.

کودک شما معمولاً در یک فاصله زمانی 15 تا 20 دقیقه‌ای بعد از بروز مشکل هنوز نمی‌تواند بر اعصابش مسلط شود. گاه راه کار جدید یک متخصص می‌تواند کمک کننده باشد.