فرزند اول و دوم، مراحل رشد و تکاملشون چجوریه؟

وقتی برای تشکیل خانواده برنامه ریزی می کنید در رویاهای خود می بینید که فرزندانتان همبازی ها و دوستان خوبی برای یکدیگر هستند.

وقتی برای تشکیل خانواده برنامه ریزی می کنید در رویاهای خود می بینید که فرزندانتان همبازی ها و دوستان خوبی برای یکدیگر هستند. معمولا این آرزو برآورده می شود و فرزندان شما همبازی های خوبی برای یکدیگر میشوند ولی زمانی نیز وجود دارد که به میل پدر و مادر رفتار نمی کنند و بین آنها برخوردهایی به وجود می آید.

والدین از مشاهده این وضع ناراحت میشوند و با خود می اندیشند که اگر فرزندان آنها نتوانند در یک اتاق بدون مشاجره کنار هم زندگی کنند چگونه در آینده خواهند توانست دوستان خوبی برای یکدیگر باشند. در این مورد باید نسبت به رفتار کودکان با توجه به سن و بلوغ آنها قضاوت کرد.

این مطلب رفتار ویژه کودکان را در هر گروه سنی و در هر مرحله از تکامل آنان بررسی می کند. به یاد داشته باشید که سرعت رشد کودکان متفاوت است و رفتاری را که برای هر گروه سنی میخوانید ممکن است به طور دقیق با گروه سنی کودک شما مطابقت نکند.

در هر خانواده همه خواهران و برادران - مگر در مورد دوقلوها - در گروه های سنی متفاوت و در مراحل مختلف رشد هستند. در این مورد اگر پدر و مادر به تفاوت های رفتاری هر یک از فرزندان خود بیندیشند بسیاری از برخوردهای آنها برایشان قابل پیش بینی و عادی خواهد بود.

دوره طفولیت :

طول این دوره شش ماه است و در این مدت کودک دارای برنامه ویژه ای است که کارهای منزل باید مطابق برنامه و نیازهای او تنظیم شود. کودک بزرگتر که برای خواسته های خود برنامه جداگانه ای می خواهد و برادر یا خواهر کوچک خود را هم مزاحم می داند ؛ برایش قابل قبول نخواهد بود که والدین فقط وسایل استراحت و رفاه نوزاد را تامین کرده او را که بزرگتر است فراموش نمایند یا در درجه دوم اهمیت قرار دهند.

هرچه از سن نوزاد می گذرد زمان بیداری او زیادتر میشود. این موضوع برای کودک جالب است زیرا فرصت بیشتری برای بازی و سرگرمی با نوزاد پیدا میکند. شیرین زبانی بچه دوم به ویژه اگر خوش خلق و اجتماعی باشد توجه والدین و دوستان را به خود جلب خواهد کرد و مورد تحسین و تعریف قرار خواهد گرفت.

کودک بزرگتر با مشاهده این وضع و از این که حق خود را ضایع شده می بیند عصبانی خواهد شد.

وقتی کودک شروع به حرکت می کند باید تمام وسایل منزل را از دسترس او دور نگه دارید.بچه بزرگتر از این که محدودیت زیادی برایش وجود ندارد ممکن است در خود احساس غرور کند و در عین حال از این که نمیتواند مثل سابق اسباب بازی های خود را در همه جا بیندازد و باید آنها را از ترس برادر یا خواهر کوچکتر خود جمع کند احساس ناراحتی و زحمت خواهد کرد.

بدترین برخوردها وقتی پیش می آید که بچه دوم فعال تر میشود و میتواند از صندلی بالا رود و به چیزهایی دسترسی پیدا کند که کودک بزرگتر آنها را مرتب چیده یا از او پنهان کرده است.

رفتار دو کودک در این وضع نسبت به یکدیگر متفاوت و غیرقابل پیش بینی است و گاهی در حین رفاقت و بازی به دعوا و داد و فریاد تبدیل میشود. خوشبختانه این دوره کوتاه و زودگذر است.

مرحله نوپایی:

کودک را از یک سالگی تا دوسالگی (( نوپا)) می گویند. در این سن کودک خوب راه می رود ولی نمیتواند خوب حرف بزند و از این که نمیتواند خواسته خود را خوب بیان کند خسته و عصبانی می شود.

بچه ها در این مرحله از زندگی بسیار کنجکاو هستند و سعی میکنند درباره محیط اطراف خود چیزی یاد بگیرند. بهترین راه یادگیری برای آنها ، توجه، دقت ، لمس و چشیدن اشیا و نگاه کردن به آنهاست. این بچه ها با گوش دادن به والدین و بچه های بزرگتر نیز چیزهایی می آموزند.

دوست دارند به تنهایی بعضی از کارها را انجام دهند ولی چون مهارت لازم را ندارند مرتب اشتباه و خرابکاری میکنند. کنجکاوی ، مزاحمت و خرابکاری این بچه ها باعث ناراحتی افراد خانواده میشود. اطفال یک ساله و دوساله معنی نظم و انضباط را نمی فهمند ولی اگر مرتب به آنها یادآوری و تذکر داده شود بعضی از دستورات را اطاعت خواهند کرد.

شاید مهمترین مشکل بچه های نوپا کوشش آنها در به دست آوردن استقلال و عدم وابستگی به والدین باشد. به این دلیل همیشه از دست بزرگتر ها در می روند و با آنها مخالفت می کنند.

با این توصیف مشاهده می کنید که اگر هر کدام از کودکانتان در این سن باشند کار و مسئولیت زیادی خواهید داشت. اگر این رفتار را رفتاری عادی از کودک نوپای خود بدانید و آن را به حساب بدرفتاری یا ناسازگاری بین بچه ها نگذارید و آن را واکنشی منفی در برابر نوزاد تلقی ننمایید این مرحله را آسان تر پشت سر خواهید گذاشت.

دوره سه سالگی:

بچه ها در این سن دوست داشتنی تر و راحت تر از بچه های دو ساله هستند. بهتر حرف می زنند ، خوب گوش می دهند و حرف بزرگترها را می پذیرند و به آن عمل میکنند. دوست دارند با همکاری با دیگران آنها را خوشحال کنند. به خوبی و به تنهایی حدود نیم ساعت با اسباب بازی ها و بازی های خیالی خود را سرگرم میکنند.

این بچه ها خود محور هستند و همه چیز را از دیدگاه خود می بینند و ارزیابی میکنند. با فعالیت ها و سرگرمی های خود مشغولند و با این که خود مزاحم بقیه هستند دوست ندارند کسی مزاحم بازی آنها شود. وقتی مشغول بازی هستند دوست ندارند آن را قطع کنند و به کار و بازی دیگری مشغول شوند. لباس پوشیدن بیرون رفتن از خانه برایشان دشوار است و به سختی به رختخواب میروند.

کودکی در این سن و مرحله از رشد به ویژه اگر دختر باشد به راحتی با نوزاد رفیق میشود ؛ زیرا دوست دارد در نگهداری از بچه نقش مادر را بازی کند. والدین با توجه به رفتار و خواسته های این کودکان انتظارات بیشتری از آنها دارند. اگر نظم و انضباط در خانه برقرار باشد بیشتر این کودکان مطیع هستند و از آن پیروی خواهند کرد.

آنها به روشنی نمی دانند که چه رفتاری از آنها میخواهید و به این دلیل باید مرتب آنها را راهنمایی و هدایت کنید.

دوره چهارسالگی:

یک بچه چهارساله معمولا مشکلی جدی برای والدین خود می باشد. کودک در این سن با این که میتواند به خوبی منظور خود را بیان کند و اجتماعی تر از بچه های کوچک تر است رفتار مناسبی از خود نشان نمی دهد.

معمولا لجباز و شورشی است و پس از به دنیا آمدن نوزاد با شیطنت های خود والدین را به ستوه می آورد. اگر رفتارش را با همبازی ها و همسالانش مقایسه کنید خواهید دانست که با آنها تفاوت زیادی ندارد.

چهار ساله ها دوست دارند خودشان را مطرح کنند شاید به این دلیل که آنها خودشان را بین دو گروه سنی سرگردان می بینند. از یک طرف نوزاد و بچه های نوپا را میبینند که نمیتوانند کاری انجام دهند و از سوی دیگر بزرگترها را مشاهده می کنند که قوی تر و مطمئن تر و دارای اعتماد به نفس بیشتری هستند و مورد تحسین و تمجید اطرافیان قرار می گیرند.

سعی میکنند رفتار بزرگتر ها را تقلید کنند زیرا خود را کوچک احساس می کنند. بازی های دشوار را دوست دارند و با تقلید از قهرمانان افسانه ای دوست دارند احساس قدرت نمایند.

پدر و مادر باید به این کودکان نظم و انضباط را بیاموزند و سعی کنند و به نحوی حرف بزنند که آنها را آرام و خشونت شان را تعدیل کنند. با آمدن نوزاد به خانه او می فهمد که دیگر کوچکترین عضو خانواده نخواهد بود.