مراحل رشد زبان کودک، تولد تا پنج سالگی
شاید یکی از شیرین‌ترین مراحل رشد کودک ما، زبان باز کردن او باشد. از لحظه‌ای که نوزاد پا به خانه‌مان می‌گذارد منتظر ابراز احساسات او هستیم.
دانستن اینکه کودک در هر سن از نظر رشد زبان و گفتار در چه جایگاهی‌ست به ما کمک شایانی در درک او و حتی تشخیص زود هنگام تاخیر رشدی و مراجعه به گفتار درمان می‌کند. بیایید ببینیم در هر مرحله کودک ما با چه چالش‌هایی روبرو می‌شود و مراحل رشد زبان و گفتار کودک چیست؟
شاید یکی از شیرین‌ترین مراحل رشد کودک ما، زبان باز کردن او باشد. از لحظه‌ای که نوزاد پا به خانه‌مان می‌گذارد منتظر ابراز احساسات او هستیم. حتی از وقتی که خواب است هم نمی‌گذریم و با نگاه کردن به چهره کوچکش منتظر لبخند‌های گاه و بیگاهش در خواب هستیم. همچنان که بزرگ می‌شود سعی می‌کنیم به او کلمات مختلف را یاد بدهیم تا هر چه زودتر شیرین زبانی‌هایش را آغاز کند. اما آنچه ما از کودکمان توقع داریم در چه بازه سنی شروع می‌شود؟ در چه سنی چه آموزش‌های موثری می‌توانیم به او بدهیم؟ بهتر است برای درک جواب این سوالات بدانیم او در هر سن دچار چه تحولات زبانی و گفتاری می‌شود.
۰ تا ۶ ماهگی
یک کودک تازه متولد شده تا ۳ ماهگی اکثرا گریه می‌کند. اما نگران نباشید به سرعت راه ارتباط داشتن با شما را پیدا خواهد کرد. چرا که گریه کردن هم خودش یکی از مراحل رشد زبان و گفتار کودک است. از ۴ تا ۶ ماهگی خنده‌ها و زمزمه‌هایش شروع می‌شوند. او بطور مکرر غرغر می‌کند و صدا‌های خوشایندی تولید می‌کند. جالبست بدانید نوزاد شما در این سن بین صدا‌ها تمایز قایل می‌شود و نسبت به تغییر تن صدا نیز واکنش نشان می‌دهد. نوزاد در این سن شروع می‌کند به ساخت یک سری صدا‌ها مانند اه و اوه که پایه و اساس ساخت کلمات دیگر خواهد شد.
۷ تا ۱۲ ماهگی
کودک شما در این سن مفهوم «نه» را کاملا می‌فهمد. به درخواست‌های ساده مانند: برو، بیا واکنش نشان می‌دهد. او در این سن نسبت به شنیدن نامش عکس‌العمل نشان خواهد داد و دیگر برای جلب توجه از گریه صرف استفاده نمی‌کند بلکه گاهی از خودش صدا هم درمی‌آورد. کودک در این سن تلاش برای واژه‌سازی را آغاز می‌کند و ممکن است خزانه واژگانی‌اش بین ۱ تا ۳ کلمه باشد. خوبی این مرحله اینست که کودک کم کم یاد می‌گیرد برای بیان خواسته‌هایش یک اقدامی بکند. همین کار والدین را تاحدودی آسان‌تر می‌کند.
۱۳ تا ۱۸ ماهگی
برای این سن کودک نمی‌توان یک قاعده کلی گفت، چون تمام کودکان مانند هم نیستند. برخی ممکن است واژه سازی را پیش از این مرحله شروع کرده باشند. به هر حال کودک شما اولین لغات خود را در مرحله قبلی بیان کرده است. در سن ۱۸ ماهگی وی باید بتواند ۲۰ کلمه بیان کند. (هرچند این تعداد در کودکان مختلف، یکسان نیست). او در این مرحله تلاش می‌کند تا آهنگ کلمات را از شما تقلید کند. اگرچه موقع حرف زدن برخی همخوان‌های آغازین و تقریبا همه همخوان‌های پایانی را حذف می‌کند. کودک در این سن بیشتر اسامی را یاد می‌گیرد نه افعال را به همین خاطر اگر اقدام به یاد دادن اسامی اعضای بدنش کنید به خوبی یاد می‌گیرد. در درخواست کردن هم پیشرفت می‌کند.
۱۹ تا ۲۴ ماهگی
در این مرحله از رشد زبان کودک دیگر بیشتر از کلمات استفاده می‌کند تا صدا‌ها و گفتار نامفهوم. خزانه واژگانی کودک در این سن پیشرفت چشمگیری می‌کند و ممکن است بین ۵۰ تا ۱۰۰ کلمه را بتواند بیان کند. البته واژگانی که درک می‌کند و می‌فهمد بسیار بیشتر هستند (۳۰۰ کلمه یا حتی بیشتر). او در این سن برای ساختن جمله و ترکیب کلمات قدم‌های اولش را برمی‌دارد. مثل ترکیب کردن اسامی با افعال و اسامی با ضمایر. از مراحل رشد زبان و گفتار کودک در این سن شروع استفاده از ضمیر‌ها به خصوص ضمیر من است.
از آنجایی که تقلید آهنگ جملات شما را در مرحله قبلی شروع کرده است پس در این سن هراز گاهی آهنگ پرسش به صدایش می‌دهد. البته هنوز هم کنترل کامل بر صدایش ندارد. ممکن است بیشتر گفتار کودک در این سن از نظر شما نامفهوم باشد. اما معمولا ۵۰٪ تا ۷۰٪ گفتار کودک را والدینش می‌فهمند. برای کودکتان در این سن کتاب بخوانید. چون مشخصا از شنیدن داستان لذت می‌برد و وقتی نام تصاویر کتاب را بگویید آن تصویر را می‌شناسد. کودک شما بازی‌هایی که در آن اشیا را طبقه بندی می‌کند دوست خواهد داشت، چون دراین سن طبقه بندی را شروع می‌کند.
۲ تا ۳ سالگی
بطور کل در این مرحله از رشد زبان و گفتار کودک، باید ۵۰ تا ۷۰٪ گفتار او قابل درک باشد. مفهوم یکی و همه را هم یاد می‌گیرد. شما در این سن می‌توانید از پوشک گرفتن کودک را آغاز کنید، چون می‌تواند نیازش به دستشویی رفتن را ابراز کند.
کودک شما در این سن درخواست‌های خود را بسیار بهتر بیان می‌کند و از اعضای بدنش چندین عضو می‌شناسد. دستور‌های دوقسمتی را هم پیروی می‌کند. ممکن است بتواند پرسش‌های یک یا دو واژه‌ای بیان کند. تعداد واژگانی که کودک در این سن بیان می‌کند ۵۰ تا ۲۵۰ کلمه و حتی بیشتر است. اما واژه‌هایی که می‌فهمد ۵۰۰ تا ۹۰۰ کلمه است که تعدادش از واژه‌های بیانی‌اش خیلی بیشتر است. درست است که او جمله سازی را آغاز کرده، ولی اشتباهات در قواعد مثل ناهمخوانی ضمایر یا اسامی با افعالشان در این سن بسیار طبیعی است. کودک در این سن از تکرار کلمات بسیار لذت می‌برد خصوصا تکرار من و هجا‌های آغازین.
۳ تا ۴ سالگی
او در این سن عملکرد اشیا را به خوبی می‌فهمد و درک می‌کند. به او در این سن کلمات متضاد را یاد بدهید، چون به خوبی یاد می‌گیرد و از یاد گرفتنشان لذت می‌برد. مثل بزرگ و کوچک. داخل و بیرون. دستور‌های دو سه قسمتی را هم به خوبی می‌فهمد. حتی جملات مقایسه‌ای را کم کم درک می‌کند. خصوصا که کلمات متضاد را آموخته است. بیان احساسات از طریق گفتار در این سن پیشرفت خوبی دارد و والدین از این نظر احساس بسیار خوبی دارند که کودک بلاخره مشکلاتش را بیان می‌کند.
جملاتی که کودک در این مرحله از رشد زبان خود می‌سازد، می‌تواند ۴- ۵ کلمه‌ای باشد. او حتی ممکن است اقدام به تعریف کردن رویدادی کند و در آن تقدم و تاخر رویداد‌ها را از نظر زمانی رعایت کند. رعایت دستورات زبانی در او پیشرفت می‌کند و ضمیر‌ها را با فعل‌های مناسبشان جور می‌کند؛ هرچند هنوز هم عاری از اشتباه نیست. تقلید و تکرار واژه‌ها از مرحله قبل، هنوز در وجود کودک باقی مانده است و همین به رشد و توسعه توان گفتاری او کمک می‌کند. در این سن کودک از زمان گذشته و آینده آگاه می‌شود و واژگانی که بیان می‌کند ۸۰۰ تا ۱۵۰۰ واژه است. واژه‌های قابل فهم برایش ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ واژه یا حتی بیشتر خواهدبود.
کودک شما در این سن از جمله‌های با قاعده، صفات و ضمائر ملکی و زمان گذشته افعال استفاده می‌کند و تعداد بیشتری از جملات مرکب و پیچیده را بیان می‌کند.
۴ تا ۵ سالگی
در طی گذار از مراحل رشد زبان و گفتار کودک، رسیدن به این مرحله یعنی رسیدن به سن مناسب برای بازی قایم باشک. چون کودک می‌تواند یاد بگیرد از ۰ تا ۱۰ را طوطی‌وار بشمارد. البته از نظر مفهومی، مفهوم عدد را تا ۳ به خوبی درک می‌کند. درک مفاهیم فضایی‌اش در این سن بیشتر شده، خزانه واژگانی او ۱۰۰۰۰ کلمه یا بیشتر است و از جمله‌های ۸-۴ کلمه‌ای استفاده می‌کند.
والدین می‌توانند در این سن وقتی برای کودک داستان کوتاهی می‌خوانند از او درباره داستان سوال بپرسند، چون او پاسخ دادن را در این سن شروع می‌کند. حتی به پرسش‌های پیچیده دو قسمتی پاسخ می‌دهد. سوال کردن او در این سن ممکن است بسیار زیاد شود، چون علاقه دارد معنی واژگان را بپرسد. او دیگر بیشتر مواقع شبیه دستور زبان بزرگسالان، صحبت می‌کند. اگرچه هنوز اشتباهاتی در دستور زبان، در اشکال بی‌قاعده ضمائر انعکاسی، پسوند‌های قیدی و تغییر صفت‌های تفضیلی و عالی به یکدیگر دارد.
سخن آخر در مورد رشد کلامی کودکان
البته تمامی نکات گفته شده تا اینجا تنها برای کمک به والدین در درک کودک و شناسایی به موقع تاخیر کودک است و تمام آنچه گفتیم کودک به کودک متفاوت است. بنابراین والدین عزیز این را در نظر بگیرند که اگر تعداد واژگان کودکشان کم و زیاد است یا کودک در مرحله‌ای عقب افتاده است هیچ جای نگرانی نیست. مهمترین نکته در مورد دیر حرف زدن کودک، پیگیری والدین است و اطمینان از اینکه همه چیز سر جای خودش است. فراموش نکنید شما تحت هر شرایطی حامی فرزندتان باشید و با او به بهترین شکل ممکن رفتار کنید. مطمئن باشید بهترین نتیجه را والدینی می‌گیرند که از وقت گذاشتن و توجه به نوزادشان دریغ نمی‌کنند.
منبع:
مجله اینترنتی ستاره
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼