درمان ناباروری زنان، کلید موفقیت کجاست؟

ناباروری یکی از متداول‌ترین چالش‌هایی است که امروزه زنان در سنین باروری با آن روبه‌رو هستند. نتایج یکی از پژوهش‌هایی که در IJFS، نشریه انگلیسی‌زبان جهاد دانشگاهی منتشر شده است، نشان از آن دارد که این مشکل حتی با تغذیه نیز مرتبط است.
ناباروری ازلحاظ پزشکی این‌گونه تعریف می‌شود: ناتوانی در باردارشدن پس از 12 ماه رابطه جنسی محافظت نشده. تخمین زده شده است که ناباروری بین 8 تا 12 درصد از زوج‌ها را در سنین باروری در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد و میانگین آن در ایران نیز، حدود 13 درصد است. به گفته انجمن فناوری کمک باروری آمریکا یا ART، فضای زیادی برای پژوهش جهت بهبود نتایج این فناوری وجود دارد.
ناباروری ازلحاظ پزشکی این‌گونه تعریف می‌شود: ناتوانی در باردارشدن پس از ۱۲ ماه رابطه جنسی محافظت نشده. تخمین زده شده است که ناباروری بین ۸ تا ۱۲ درصد از زوج‌ها را در سنین باروری در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد و میانگین آن در ایران نیز، حدود ۱۳ درصد است.
پژوهشگران اعتقاد دارند یکی از زمینه‌های مورد تمرکز دراین‌باره می‌تواند رابطه بین محیط درون-فولیکولی و کیفیت تخمک باشد. به‌واقع، یک بارداری مناسب با کیفیت تخمک که خود به محیط فولیکولی وابسته است، ارتباط زیادی دارد. در این رابطه، نشان داده شده است که رشد تخمک به تغییرات در محیط فولیکولی به‌ویژه به تغییرات تغذیه‌ای حساس است. تغییر در تغذیه مادر می‌تواند تأثیر چشمگیری روی فعالیت متابولیک تخمک، کیفیت تخمک و رویان حاصله و همچنین رشد آن داشته باشد. بنابراین، نشان داده شده است که وضعیت تغذیه مادر پیش از بارداری یک تعیین‌کننده مهم رشد رویانی و جنینی است.
این موضوع، به دلیل اهمیت بالا موردتوجه متخصصینی از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و انستیتوی بیوتکنولوژی رویان قرار گرفته است. این متخصصین در این رابطه، پژوهشی را به انجام رسانده‌اند که در آن رابطه بین الگوهای رژیم غذایی و نتایج باروری در زنان مبتلابه ناباروری اولیه مورد بررسی و ارزیابی علمی قرار گرفته است.
این پژوهش آینده‌نگر، روی 140 زن مبتلابه ناباروری اولیه که به مرکز باروری و ناباروری اصفهان ارجاع داده شده بودند انجام شده است. افراد فوق برای بررسی وضعیت تغذیه‌ای، به یک پرسش‌نامه مشتمل بر 168 سؤال پاسخ داده‌اند. سپس محققان، با استفاده از تکنیک‌های آماری، نکات مورد نظر خود را از دل داده‌های به‌دست‌آمده، استخراج کرده‌اند.
نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد که وضعیت تغذیه‌ای می‌تواند روی نتایج درمان ناباروری تأثیرگذار باشد. در این راستا، تبعیت بیشتر از رژیم غذایی سالم می‌تواند کیفیت و کمیت تخمک را افزایش دهد و در مقابل، رژیم غذایی ناسالم می‌تواند روی شانس باردار شدن تأثیر منفی داشته باشد.
محبوبه تائبی، محقق مرکز پژوهش سلامت زنان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و همکارانش در این پژوهش می‌گویند: «در این مطالعه به‌طورکلی، سه الگوی تغذیه‌ای عمده یعنی رژیم غذایی سالم، رژیم غذایی غربی و رژیم غذایی ناسالم مورد بررسی قرار گرفتند. زنانی که تبعیت بالایی از رژیم غذایی سالم نشان دادند، اغلب، تحصیلات بالاتری داشته و شاغل بودند. بر اساس نتایج حاصله، در میانگین تعداد کل تخمک‌ها و تخمک‌های متافاز 2، رژیم غذایی سالم وضعیت بسیار بهتری داشت. همچنین، شانس باردارشدن زنانی که تبعیت بالایی از رژیم غذایی ناسالم داشتند به شکل قابل‌توجهی پایین‌تر بود».
این محققین افزوده‌اند: «یافته‌های پژوهش ما نشان داد که داشتن یک رژیم غذایی سالم اثر مثبتی بر فرایند کمک باروری دارد و می‌تواند با بهبود وضعیت تخمک‌ها، شانس باردارشدن را در افراد تحت درمان، بالاتر ببرد و در مقابل، رژیم غذایی ناسالم، این شانس را کاهش می‌دهد. بااین‌حال، یافته‌ها حاکی از آن بود که نرخ باروری و کسر جنین باکیفیت خوب و کیفیت بد تحت تأثیر هیچ‌یک از الگوهای تغذیه‌ای قرار نگرفتند».
بر اساس نتایج فوق که در نشریه بین‌المللی International Journal of Fertility and Sterility منتشر شده‌اند، وضعیت تغذیه‌ای می‌تواند روی نتایج درمان ناباروری تأثیر بگذارد. بنابراین مداخلات تغذیه‌ای صحیح پیش از مبادرت به درمان‌های ناباروری می‌توانند نتایج را بهبود بخشیده، هزینه‌ها را کاهش داده و سلامت روانی و باروری را در زوجین افزایش دهند.