انواع ترس در کودکان، عوامل ایجاد و راهکارهای درمان

ترس نوعی واکنش در برابر یک خطر آنی است. و معمولاً درباره ی تهدیدی است که در حال حاضر در حال وقوع است و باعث به راه افتادن تغییراتی ( برانگیختگی ) در دستگاه عصبی سمپاتیک می شود. معمولاً ترس در کودکان در ابتدای زندگی هیچ مفهوم خاصی ندارد ولی به مرور زمان که کودک رشد می کند ، ترس از طریق الگوهایی از والدین و محیط به او منتقل می شود.
کودک با سه ترس طبیعی متولد می‌شود:
۱_ ترس از هر چیز جدیدی که با آن مواجه شود.
۲_ ترس از اینکه ناگهان زیر پایش خالی شود.
۳_ ترس از صداهای مهیب و بلند که همیشه در کودکان و نوزادان ایجاد وحشت می کند.این ترس ها با کامل شدن
سیستم عصبی از بین خواهند رفت.

عوامل ایجاد ترس در کودکان
ترس، خشم و غم سه احساس طبیعی و اصلی کودکان محسوب می‌شوند و کودک از پدر و مادر خود یاد می گیرد که چگونه این احساسات را مدیریت کرده و بر اساس آنها رفتار کند. عوامل بسیاری در ایجاد ترس در کودکان دخالت دارند ، از جمله عوامل ژنتیکی ، اکتسابی و محیطی، ترس های اصلی مربوط به عوامل محیطی و اکتسابی است. گاهی دلیل ترس کودکان مشکلات و دعواهای والدین است گاهی نیز ترس در کودکان بر اثر جابه‌جایی منزل و یا مدرسه ایجاد می شود

ترس در کودکان در سنین مختلف
اولین بار یک نوزاد در سن ۶ تا ۸ ماهگی ترس از غریبه ها را تجربه می کند ، وقتی غریبه ای را میبیند به والدین خود می چسبد مخصوصاً اگر در یک جای شلوغ باشد . یک کودک نوپا حدوداً در سن ۱۰ تا ۱۸ ماهگی ترس از جدایی از والدین را تجربه می کند. در سن ۴ تا ۶ سالگی کودک ترس از چیزهای غیر واقعی مانند هیولا و ارواح و تاریکی را تجربه می کند و در ۷ تا ۱۲ سالگی ترس او از اتفاقات واقعی مانند صدمات فیزیکی، مرگ و بلایای طبیعی است.

انواع ترس
ترس های عاطفی
گاهی ترس در کودکان به دلیل هیجانات عاطفی بروز می کند. فشارهای روحی ابتدا به شکل استرس و در صورت تداوم به صورت ترس های ماندگار در کودکان ظاهر می شوند مثل ترس کودک زمان جدایی از والدین که رفته رفته به شکل ترس از تنهایی و تاریکی بروز میکند.
ترس های تصادفی
ایجاد ترس در کودکان گاهی به صورت تصادفی اتفاق می افتد و دیگران هیچ نقشی در پیدایش آن ترس ها ندارند . به این معنی که بدون این که ما بخواهیم کودک در شرایط ترسناک قرار می گیرد. مثل حمله ی یک سگ که در ذهن کودک به صورت ترس از حیوانات تثبیت می شود. یا سوختن دست کودک با آب داغ.
ترس های عمدی
گاهی استفاده ی غلط والدین از الگوهای تربیتی باعث ایجاد ترس در کودکان می شود. مثلاً برای مجبور کردن کودک به کاری که نمی خواهد انجامش دهد ، به دروغ محل ترسناکی را به او معرفی می کنند و می گویند همه ی بچه های حرف گوش نکن را به آنجا می فرستند. ذهن کودک هم به خیال اینکه به آنجا فرستاده می‌شود درگیر شده و همین امر ترس را در وجودش بوجود آورده و او تا مدت ها از مکان های خاص می ترسد.
ترس های اکتسابی
گاهی ترس در کودکان از مادر سرایت می‌کند. مثلاً زمانی که مادر به محض مواجهه با یک موقعیت نامطلوب شروع به جیغ زدن و فرار کردن می کند، این ترس را به راحتی به کودک خود منتقل می کند. مانند ترس از سوسک و یا ترس از صدای رعد و برق. تاثیر این نوع ترس گاهی تا مدت ها در ذهن کودک باقی می ماند.

راهکارهایی برای درمان ترس در کودکان
_ هرگز کودک خود را به منظور کنترل کردن نترسانید ، مثلاً به او نگویید ، اگر بری بیرون گرگ تو رو میخوره یا اگر گریه کنی میگم لولو بیاد ببرتت. زیرا کودک ممکن است حرف هایتان را باور نکند و نسبت به شما بی اعتماد شود یا اینکه باور کند و دچار ترسی بی مورد و بیمارگونه و اختلالات روانی مثل لکنت زبان شود.
_ هیچوقت وجود ترس در کودکان را مسخره نکنید ، به او اجازه دهید در مورد ترس هایش با شما صحبت کند. حرف هایش را تایید کرده و به او توضیح دهید که می دانید که بعضی چیزها چقدر باعث ترس او می شود. برای از بین بردن ترس در کودکان برایشان داستان ها و اشعاری با مضمون شجاعت و مهربانی بخوانید تا به او حس امنیت و آرامش القا کنید.
_ از خاطرات کودکی خودتان برایش تعریف کنید ، اگر کودک شما از تاریکی می ترسد ، اصلا او را مجبور به ماندن در تاریکی نکنید ، انکار یا مسخره کردن کودک به خاطر ترسش باعث می شود که او از صحبت کردن درباره ی آن ها خجالت بکشد و این مشکل به صورت لاینحل باقی بماند. احساسش را تایید کرده و به او بفهمانید که همه ی افراد در زندگی خود از چیزی می ترسند.
_ یکی از راهکارهای بسیار مؤثر در از بین بردن ترس در کودکان دور کردن آن ها از منبع ترس است. سعی کنید تا جایی که امکان دارد کودک خود را از چیزهای ترسناک دور نگه دارید ، کودک مرزی بین واقعیت و تخیل نمی شناسد برای همین گاهی وجود یک شخصیت ترسناک در فیلم ممکن است برای مدت های زیادی کودک را بترساند.
_ برای از بین بردن ترس در کودکان هیچ وقت آن ها را در موقعیت های ترس آور قرار ندهید. خواندن کتاب یا دیدن فیلم های ترسناک کودک را وادار به خیال پردازی های ترسناک می کند و این ترس ها رفته رفته شدیدتر می شوند. مدیریت و نظارت والدین در این زمینه مانعی برای بروز ترس در کودک می شود.
_ هرگز کودک خود را با دیگران مقایسه نکنید ، زیرا با این کار نه تنها به او کمکی نمی کنید بلکه او را در مقابل همسالانش قرار می دهید و با از بین بردن عزت نفسش او را تبدیل به انسانی ضعیف و ترسو خواهید کرد. سعی کنید در کودک خود حس استقلال را پرورش دهید تا اینگونه بتواند با ترس هایش مواجه شود.
_ بچه ها را در جریان مشکلات اقتصادی و حوادث قرار ندهید زیرا آنها نمی توانند مسائل را تجزیه و تحلیل کنند ، کودکی که از ترس زلزله نمی تواند بخوابد در جریان خبرهایی قرار گرفته که در وجود او ایجاد ترس و اضطراب کرده است و این امر باعث برهم زدن تمرکز و آرامش او خواهد شد.
_ ترس از تنها ماندن و از دست دادن در همه ی سنین وجود دارد ، همیشه به کودکان خود این اطمینان را بدهید که شما سال های سال زنده هستید و در کنار آن ها می مانید. باید خیال آنها را از این موضوع راحت کنید که قرار نیست شما بمیرید یا ترکشان کنید.
_ هرگز به کودک نگویید که نباید بترسد زیرا با این کار به او تلقین می کنید که احساسش اشتباه است ، بلکه با او در مورد ترس هایش صحبت کنید. باید احساس کودک را درک کنید ، هیچگاه از جملاتی مانند ، " خجالت بکش " و یا " اینکه ترس نداره " و….استفاده نکنید. هرگز برای تنبیه کردن او را به جاهای تاریک نفرستید با این کار ترس ، را در وجودش شدید تر می کنید.
_ اگر ترس در کودک شما با راهکارهای ارائه شده درمان نشد ، راه حل دیگر اینست که در زمینه ی از بین بردن ترس کودک تان با یک روان شناس کودک صحبت کنید.
_ برای از بین بردن ترس در کودکان از گام های کوچک شروع کنید. حتی یک انسان بالغ هم قادر نیست به یک باره بر ترس هایش غلبه کند. بنابراین از راه کارهایی کمک بگیرید که کم کم ترس کودک را کاهش می دهند. مثلاً اگر کودک شما از سگ میترسد به یکباره او را با سگ روبرو نکنید بلکه به او فیلم های مستند حیوانات نشان بدهید ، ترتیبی دهید تا کودکانی را ببیند که با سگ ها بازی می کنند و… به این ترتیب کودک شما به مرور زمان با سگ ها انس خواهد گرفت و ترسش نیز از بین خواهد رفت.
_ اگر کودک شما کابوس می بیند و با گریه و فریاد از خواب میپرد ، او را در آغوش بگیرید ، نوازشش کنید و به او اطمینان دهید که هرآنچه که دیده فقط خواب بوده است ، حالا شما کنارش هستید و هیچ دلیلی برای ترسیدن و نگرانی نیست. اگر می خواهد در مورد خوابی که دیده صحبت کند به او اجازه دهید تا هیجانش را تخلیه کند ، به حرفهایش گوش کنید شاید دلیل کابوس دیدن او را در حرف هایش بیابید.