مهارت نوشتاری کودکان، چرا مهم هستند؟

مهارتهای پیش نوشتاری ، مهارتهای پایه ایی هستند و قبل از اینکه کودک بتواند بنویسد باید پیشرفت کنند . این مهارتها به توانایی کودک برای نگه داشتن و استفاده از مداد ، توانایی نقاشی کردن ، نوشتن ، رونویسی و رنگ آمیزی کردن مربوط میشود. مولفه اصلی مهارتهای پیش نوشتاری ، شکلهای پیش نوشتاری هستند .
کشیدن خطوط درهم برهم و ، در نهایت حروف ، اعداد و نقاشی ابتدایی از توانایی کودک در این دوره محسوب میشوند. در سطح سنی مشخصی و به مرور کودک ، مهارتی درکشیدن این خطوط درهم |, -, O, +,مربع ، x و Δ به دست می آورد.

چرا مهارتهای پیش نوشتاری مهم هستند؟
مهارتهای پیش نوشتاری برای ارتقای توانایی کودک برای نگه داشتن و حرکت دادن روان و موثر و در نهایت خوانا نوشتن بسیار مهم هستند . وقتی این مهارتها به خوبی پیشرفت نکنند ، با توجه به اینکه کودک نمی تواند خوانا بنویسد یا به علت خستگی ، احساس دلسردی و مقاومت در کودک ایجاد میشود در نتیجه عزت نفس کودک پایین می آید و عملکرد آموزشی ضعیفی نشان میدهد .

پایه های سازنده لازم برای پیشرفت مهارت پیش نوشتاری چیست؟
قدرت دست و انگشتان : توانایی نیرو وارد کردن و مقاومت با استفاده از دستها و انگشتان که نیروی عضلانی لازم برای حرکت کنترل شده مداد را فراهم می کند .
عبور از خط وسط : توانایی عبور دادن دست از یک خط فرضی که از نوک بینی تا لگن میگذرد و بدن را به دو قسمت راست و چپ تقسیم می کند .
گرفتن مداد : خوب گرفتن مداد متناسب با سن کودک تا حرکت مناسبی برای نوشتن ایجاد شود .
هماهنگی چشم و دست : توانایی پردازش اطلاعات دریافتی از چشم برای کنترل و هدایت دستها برای انجام کارهایی مثل نوشتن .
هماهنگی دو طرفه : استفاده از دو دست با هم در حالیکه با دست مسلط باید مداد را بگیرد و آنها حرکت دهد و دست دیگر هم به گرفتن کاغذ کمک می کند .
قدرت نیم تنه بالا : قدرت و ثباتی که توسط شانه به دست می آید تا حرکت کنترل شده دست برای کنترل خوب مداد محقق شود .
مهارت کار با اشیا : توانایی استفاده ماهرانه از ابزار ( از جمله نگه داشتن و حرکت دادن مدادها و قیچی ) و استفاده کنترل شده از ابزاری که هر روز از آنها استفاده میشود ( مثل مسواک ، شانه ، کارد و چنگال )
ادراک بینایی : توانایی مغز برای تفسیر و معنی دار کردن تصاویری که با کمک چشم مشاهده میشوند مثل حروف و اعداد
تسلط دست : استفاده هماهنگ و سازگار از یک دست برای انجام تکالیف در حالیکه امکان پیشرفت مهارتهای اصلاحی ایجاد شود .
تقسیم دست : استفاده از انگشت شست ، میانه و اشاره برای دستکاری در حالیکه از انگشت چهارم و کوچک فقط به عنوان ثبات دهنده انگشتان دیگر استفاده شود اما در انجام کار ، به کار نرود .

چطور میتوانم بگویم کودکم مشکلاتی در مهارتهای پیش نوشتاری دارد؟
اگر کودک مشکلاتی در مهارت های پیش نوشتاری داشته باشد ، ممکن است مشکلات زیر هم مشهود باشد :
دردست گرفتن مداد
در کنترل مداد برای رنگ آمیزی ، نقاشی یا نوشتن مشکل دارد.
برای کار با اشیا از تمام دستش استفاده می کند به جای اینکه فقط از انگشتان استفاده کند .
تحمل پایینی برای فعالیتهای بر پایه مداد دارد .
دست نویسی کند و در هم ریخته ایی دارد.
فشار نا مناسبی روی کاغذ برای نوشتن وارد می کند ( فشار زیاد که گاهی سبب شکستن مداد میشود و یا سست و ضعیف گرفتن مداد)
ثبات ضعیف نیم تنه بالا
در هماهنگی دو دست با هم برای انجام کارهایی که به دو دست نیاز است ، ضعیف هستند.
هماهنگی دست و چشم ضعیفی دارد.
از لحاظ شفاهی مهارت خوبی دارد اما در نشان دادن روی کاغذ مشکل دارد ( مثل نوشتن ، نقاشی و رنگ آمیزی )
انتظارات مناسب با سن پیش نوشتاری را کسب نمی کند که به شکل زیر خلاصه می شود :

یک تا دو سالگی
بد خط نویسی به صورت اتفاقی
کشیدن خطوط در جهت عمودی ، افقی ، دایره ایی
تقلید در جهت افقی ، دایره ایی یا افقی

دو تا سه سالگی
تقلید خط افقی
تقلید خط عمود
تقلید دایره

سه تا چهار سالگی
کپی کردن از خط افقی
کپی کردن از خط عمودی
کپی کردن دایره
کپی کردن +
کپی کردن /
کپی کردن از مربع

۴ تا ۵ سالگی
کپی کردن +
دنبال کردن روی خط
کپی کردن شکل مربع
کپی کردن برای نوشتن/
تقلید کردن برای نوشتن x
نقاشی کردن و ترسیم مربع
گرفتن مداد در جهت نوشتن

پنج تا شش سالگی
کپی کردن x
کپی کردن مربع
تمیز دادن خط بزرگ و کوچک و منحنی

چه مشکلات دیگری میتواند رخ دهد وقتی کودک مشکلاتی در مهارتهای پیش نوشتاری دارد؟
وقتی کودک مشکلاتی در مهارتهای پیش نوشتاری دارد ممکن است این مشکلات را هم داشته باشد :
رفتاری : ممکن است از شرکت کردن در فعالیتهایی که از مداد استفاده میشود مثل وظایفی که از مهارتهای حرکتی ظریف در آنها استفاده میشود امتناع کند
عزت نفس : وقتی با همسالان مقایسه شود.
عملکرد آموزشی : در انجام این تکالیف مشکل دارند و هم چنین در کسب این مهارتها ( مثل یادگرفتن نامها ، یا نقاشی تصویر فردی ) کندتر عمل می کنند.
خود مراقبتی : توانایی مهارت پیدا کردن در فعالیتهای روز مره ( مثل لباس پوشیدن ، غذا خوردن ، مسواک زدن و شانه زدن )بدون کمک دیگران
اجتناب : ترجیح میدهد تحت نظارت بزرگترها فعالیتهای حرکتی ظریف را انجام دهد در عوض اینکه خودش این فعالیتها را انجام دهند ( برای مثال " پدر لطفا برایم خانه بکش یا راکت درست کن ) در حالیکه خودش از انجام آنها امتناع می کنند )

برای بهبود مهارتهای ( پیش نوشتاری ) آمادگی برای نوشتن چه کاری میتوان انجام داد؟
برتری طرفی دست : تعیین و تقویت دست غالب و استفاده از آن در انجام تکالیف به دقت
تجربه کردن : او را به شرکت در فعالیتهایی تشویق کنید که دست گرفتن مداد و کار با اشیای کوچک و نقاشی کردن ، باز کردن ظروف ، بستن و درست کردن پازلها و فعالیتهای دیگر در آن لحاظ شده است .
بازی پوکمن و بازی های اشاره ایی : بازی هایی که فقط از یک یا دو انگشت در ان استفاده می شود ، مثل بازی پوکینگ
تشویق و تحسین کردن کودک هنگامیکه کودک فعالیت های حرکتی ظریف انجام می دهد و یا حتی پافشاری برای انجام کاری را دارد.
تقویت دست و انگشت ( مثل مچاله کردن ، استفاده از گیره ها ، خمیر بازی و میخ )
انجام بازی های حسی ( مثل بازی رایس و نقاشی با انگشت ) که به رشد شناخت لامسه ایی کمک شود.
هماهنگی دست و چشم : انجام فعالیتهایی که به هماهنگی چشم و دست در آنها نیاز است ( مثل پرتاب گردن و گرفتن و کش آوردن خط میانه ( مثل کش آوردن بدن برای برداشتن چیزها )
ثبات نیم تنه بالا : کودک را به فعالیتهایی تشویق کنید تا قدرت نیم تنه بالا تقویت شود ( مثل بالارفتن از نردبان و راه رفتن با چرخ دستی )

چه فعالیتهایی میتواند به بهتر شدن مهارتهای پیش نوشتاری کمک کند؟
بستن و بافتن بندهایی در اندازه های مختلف
کار خمیربازی که خمیرها با دست یا غلطکی گرد می شوند ، مخفی کردن چیزهایی مثل سکه در خمیربازی و یا در ساخت ابداعی
استفاده از انبرکها یا گیره هایی برای برداشتن چیزهای مختلف
نقاشی کردن یا نوشتن روی سطوح عمودی
فعالیت های روزمره که به قدرت انگشت در آنها نیاز است مثل باز کردن ظروف و شیشه ها
شکلهای پیش نوشتاری : تمرین نقاشی و شکلهای پیش نوشتاری ( مثل ۱ -۰ ،+x، Δ)
بازی های انگشتی که در آن حرکتهای خاص انگشت مثل اینسی وینسی تقویت شود.
کار دستی : درست کردن چیزهایی با جعبه های قدیمی ، کارتن های تخم مرغ ، پارچه ، کاغذ و نوار
ساخت : ساختن لوگو، داپلو ، لگو و موبیلو

چرا باید به دنبال درمان باشم اگر متوجه شوم کودکم مشکلاتی در مهارتهای پیش نوشتاری دارد؟
مداخلات درمانی مهم برای کمک به کودکانی که مشکلاتی در مهارتهای پیش نوشتاری دارند به ترتیب زیر می باشد :
بهبود توانایی ها ، پافشاری و انجام وظایف حرکتی ظریف برای کار انجام کارهای آموزشی
آمادگی بیشتر برای ورود به مدرسه با ایجاد آرامش احساسی و سهولت در روند گذار از این مرحله
کمک به کودک برای پیشرفت مهارتهای خود مراقبتی مثل بستن دکمه ها و زیپ ها
در صورتیکه کودک مشکلاتی در فعالیتهایی مثل رنگ آمیزی و نقاشی دارد ، مانع دلسرد شدن آن شوید.
از مایوس شدن والدین ، معلمان و کودک جلوگیری شود زمانیکه کودک برای شرکت در فعالیتهای آموزشی مشکل دارد.
با باور کردن کودک و پیشرفت مهارتهای در دست گرفتن مداد و انجام تکالیف آموزشی حس مثبت خوب بودن را به آن منتقل کنید
به کودک اطمینان دهید در پیشرفت مهارت پیش نوشتاری از همکلاسانش عقب نخواهد افتاد .

اگر درمان نشده باقی بماند
ممکن است مشکلاتی در این موارد داشته باشد :
کسب معیار آموزشی قابل قبول به دلیل مهارتهای ضعیف مداد در دست گرفتن و سریع خسته شدن
در کسب مهارت در ساخت کلمه و عدد مشکل دارد .
در یادگیری نام خود و نقاشی متناسب با سن اش ( سن پیش دبستانی ) مشکل دارد .
به دلیل مشکلاتی که برای ماندن در کلاس دارد فشار و اضطراب مضاعفی دارد.
پایین آمدن عزت نفس کودک وقتی با همسالانش مقایسه شود.
در دستکاری و کار با اشیا برای ساخت مشکل دارد( پازل و لگو )

چه نوع درمانی برای مشکلات پیش نوشتاری توصیه میشود؟
اگر کودکتان مشکلاتی در مهارتهای پیش نوشتاری دارد ، مشاوره با کار درمانگر توصیه می شود .