افسردگی پس از زایمان، نشانه ها و انواع راهکارهای درمانی

به دنیا آمدن فرزند و مادر شدن همان اندازه که هیجان انگیز و شادی آفرین است ، ممکن است باعث افسردگی ، غم و ناراحتی نیز شود. این حالات بد مادر را دچار احساساتی از قبیل گریه کردن ، اضطراب ، نگرانی ، درگیری شدید فکری و اختلالات خلقی می کند. شاید افسردگی پس از زایمان را شنیده باشید و یا علائم آن را در یکی از نزدیکان خود پس از مادر شدن و به دنیا آمدن نوزادش دیده باشید. در واقع افسردگی بعد از زایمان یا همان (PPD) ناشی از تغییرات بسیار پیچیده عاطفی ، جسمی و رفتاری می باشد. با توجه به کتاب (DSM-۵) که راهنمای تشخیص اختلالات روانی می باشد ، افسردگی بعد از زایمان نمونه رایجی از افسردگی می باشد که معمولا ۴ هفته بعد از زایمان شروع می شود.

افسردگی بعد از زایمان
در واقع افسردگی پس از زایمان(Postpartum depresson) پس از فاصله کوتاهی بعد از زایمان ممکن است بروز پیدا کند که ارتباط بسیاری با تغییرات شیمیایی ، روانشناختی و اجتماعی به دلیل بچه دار شدن دارد. این تغییرات شیمیایی که در بدن رخ می دهد به دلیل پایین آمدن و افت بسیار سریع هورمون ها بعد از تولد می باشد زیرا در دوران بارداری میزان سطح هورمون های پروژسترون و استروژن افزایش می یابد و سه روز بعد از زایمان به حالت قبل از بارداری می رسد. علائم و نشانه های این افسردگی را در ادامه بیان می نماییم.

نشانه های افسردگی بعد از زایمان
با توجه به این که تمامی اختلال ها دارای علائم و نشانه های مربوط به خود می باشند ، ممکن است افسردگی بعد از زایمان در برخی از مادران به اندازه ای حاد باشد که منجر به بروز نوعی از بیماری و اختلال روانی شود که علائم آن شنیدن و دیدن اشیاء و چیزهایی که وجود ندارد یا همان "پارانویا"می باشد. همچنین ممکن است مادر دچار درد در قفسه سینه ، سردرد ، افزایش تنفس و تپش قلب شود ، هر چند این علائم از نشانه های اصلی افسردگی نمی باشد ولی در برخی مادران مشاهده می شود. علاوه بر آن ممکن است این اختلال دارای نشانه های دیگری باشد که در ذیل برخی از آن ها را بیان می نماییم.
- میل و علاقه بسیار زیاد به جدا شدن از خانواده و دوستان
- احساس خستگی بیش از اندازه در طول روز
- داشتن حالات و نشانه های افسردگی و اندوه به مدت چند هفته و گاها بیشتر از چند هفته
- اختلال و تغییر در خواب ، تغییرات شدید در مصرف مواد غذایی
- نداشتن میل و علاقه به رابطه جنسی
- داشتن افکاری از جمله آسیب رساندن به خود و فرزند
- احساس اضطراب ، عصبانیت ، پرخاشگری ، افکار نگران کننده و نگرانی های بسیار زیاد
- داشتن احساس بی ارزشی ، گناه ، شکست و بی کفایتی
- زودرنجی ، گریه کردن ، حساس بودن و بی صبری
- نداشتن هیچ علاقه ای به زندگی
- توجه نکردن به نوزاد
- افزایش و یا کاهش وزن بسیار

انواع افسردگی پس از زایمان
افسردگی بعد از زایمان(PPD)
این نوع از افسردگی معمولا چند هفته بعد از زایمان به وجود می آید و باعث می شود که مادر نتواند فعالیت و کارهای روزمره خود را انجام دهد. این نوع از افسردگی صرفا با متولد شدن فرزند اول به وجود نمی آید بلکه بعد از هر بار زایمان ممکن است در فرد بروز پیدا کند ، در واقع احساساتی از قبیل ناراحتی ، غم ، اضطراب و ناامیدی دراین افسردگی مشابه افسردگی نوع اول می باشد ولی با این تفاوت که نسبت به افسردگی نوع اول شدید تر می باشد.
با توجه به بررسی های انجام شده ۵ تا ۲۵ درصد از مادران پس از به دنیا آوردن فرزند خود دچار افسردگی بعد از زایمان می شوند.
افسردگی بعد از زایمان (عامیانه)
نوع دیگری از افسردگی بعد از زایمان را در اصطلاح "عامیانه" می نامند که در اکثر مادر ها روز های ابتدایی پس از زایمان بروز می کند که از نظر روانشناسان این نوع افسردگی طبیعی می باشد ، زیرا زمانی که فرد مادر می شود ، متوجه تغییراتی در شرایط زندگی خود می شود که در نهایت بر روی خلقیات و رفتار او تاثیر می گذارد ، معمولا این افسردگی از چند ساعت تا چند هفته ممکن است طول بکشد. برای درمان این نوع افسردگی نیازی به مراجعه به مشاور نمی باشد و مادر با برقراری ارتباط و صحبت کردن با کسانی که به تازگی مادر شده اند بهبود می یابد.
جنون پس از زایمان
جنون بعد از زایمان در سه ماه اول بعد از زایمان ممکن است برخی از مادران را درگیر کند که به عنوان یک بیماری روانی بسیار جدی محسوب می شود. این جنون و بیماری روانی به این صورت است که مادر دچار توهم می شود ، چیزهایی را می شوند و می بیند که وجود ندارد ، علاوه بر این علائم دیگر آن شامل قدم زدن مداوم ، بی خوابی ، بی قراری ، آشفتگی و عصبانیت می باشد. معمولا مادرانی که دچار این نوع از جنون پس از زایمان می شوند سریعا می بایست به مشاور مراجعه کنند و گاها در برخی موارد بیمار بستری می شود زیرا ممکن است به دلیل مبتلا شدن به این اختلال به خود و اطرافیانش آسیب وارد کند ، همچنین اغلب این مادران برای بهبود یافتن می بایست دارو استفاده کنند.

چه عواملی خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می دهد؟
عوامل بسیاری وجود دارد که ممکن است خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان را چند برابر کند ، این عوامل به عبارت ذیل می باشد:
- داشتن سابقه ی افسردگی و یا اختلال و سندرم از پیش قاعدگی(PMDD)
- مشکلات و تعارضاتی که در زندگی زناشویی فرد وجود داشته است.
- سابقه داشتن افسردگی در طول دوران بارداری و یا پیش از بارداری
- پایین بودن سن مادر افسردگی را افزایش می دهد از این رو یکی دیگر از عوامل موثر سن مادر می باشد.
- نداشتن تمایل و آگاهی و داشتن تردید درباره ی بارداری و مادر شدن
- داشتن فرزند های بیشتر ممکن است خطر ابتلای مادر به افسردگی را در زایمان بعدی افزایش دهد.
- تنهایی و مورد حمایت همسر نبودن
- وجود مشکلات و مسائل مالی

رعایت موارد ذیل در کاهش خطر ابتلا به افسردگی موثر می باشد
ویتامین های گروه B
توصیه می شود والدین برای کاهش خطر ابتلا به افسردگی ، ماهی و گوشت قرمز را در طول روز های بعد از زایمان استفاده کنند تا حال بهتری داشته باشند.
مایعات
یکی دیگر از نگران های مادران که سبب بروز افسردگی می شود این است که نتوانند به اندازه کافی شیر مورد نیاز فرزند خود را تامین کنند ، از این رو توصیه می شود برای افزایش شیر مادر ، غذاهای آبکی بسیاری را مصرف نمایند ، زیرا زمانی که شیر مادر افزایش یابد میزان استرس و اضطراب او نیز کاهش می کند.
ویتامینD
برای این که ویتامینD مورد نیاز بدن مادر تامین شود علاوه بر مصرف لبنیات ، قرار گرفتن در معرض نور خورشید هم می تواند به دریافت آن کمک کند.
سبزیجات
برای کاهش خطر ابتلا به افسردگی مصرف سبزیجات گزینه مناسبی می تواند باشد زیرا سبزیجاتی از قبیل کلم بروکلی ، اسفناج و سبزیجات برگ دار باعث می شود میزان کلسیم ، آهن و ویتامین A بدن افزایش یابد.
غلات
به مادران پیشنهاد می شود که از غلات سبوس دار بیشتر استفاده نمایند زیرا این کار باعث می شود که شیری که تولید شده است سرشار از املاح و ویتامن گروه های B باشد.
امگا۳
برای حفظ سلامت روان و کاهش ابتلا به افسردگی زایمان مصرف غذاهای دریایی از جمله ماهی های چرب ، قزل آلا ، ماهی تن و سالمون پیشنهاد می شود.
آنتی اکسیدانها
برای این که آنتی اکسیدان های بدن خود را تامین نمایید می توانید از میوه هایی از قبیل پرتقال، انواع توت ها ، انار و تمشک استفاده نمایید.

انواع راهکار های درمان افسردگی بعد از زایمان
برای درمان افسردگی بعد از زایمان ابتدا می بایست شدت و نوع افسردگی مشخص شود زیرا نحوه ی درمان هر فرد با توجه به نوع و شدت علائم متفاوت می باشد ، از این رو درمان های متفاوتی برای آن وجود دارد برای مثال مشارکت در گروه های حمایت کننده و آموزشی ، روان درمانی ، استفاده از راهکارهای درمان خانگی ، درمان به وسیله دارو های گیاهی و یا با استفاده از قرص های ضد اضطراب و افسردگی را می توان نام برد. در برخی موارد ممکن است زمانی که مادر دچار جنون بعد از زایمان شده است به دلیل این که به فرزند خود شیر می دهد از درمان بپرهیزد و منصرف شود ، در حالی که با مشورت پزشک و تحت نظر بودن می توان با استفاده از دارو و بدون به وجود آمدن مشکل برای نوزاد این اختلال را درمان کرد. علاوه بر موارد ذکر شده رعایت کردن موارد ذیل هم می تواند سبب درمان افسردگی پس از زایمان مادران شود.
- تعیین زمان مشخص برای انجام دادن ورزش از جمله ورزش یوگا
- داشتن خواب کافی و تنظیم نمودن ساعات خواب
- تغییر دادن برخی از سبک ها و شیوه های زندگی
- قرار گرفتن در جمع مادران دیگر و بیان کردن احساسات خود

درمان افسردگی بعد از زایمان با استفاده از داروهای گیاهی
برای درمان افسردگی پس از زایمان اغلب از داروهای شیمیایی ضد افسردگی استفاده می شود که اکثر مردم از عوارض این دارو ها نگران و ناراحت هستند به همین دلیل با توجه به تحقیقات و بررسی های انجام شده به تاثیرات گیاهی دارویی برای درمان افسردگی بعد از زایمان دست یافته اند ، البته توجه داشته باشید که به هیچ عنوان نباید خودسرانه مصرف داروهایی که پزشک برایتان تجویز کرده است را متوقف کنید بلکه می توانید با مشورت گرفتن از پزشک خود از گیاهان دارویی هم استفاده نمایید. یکی از این گیاهان گیاه" پیچ انگشت "می باشد که استفاده از این گیاه کمک می کند تا استرس فرد کاهش یابد و میزان چرخه هورمونی تولید پروژسترون را کاهش می دهد. همچنین جوشانده گیاه مریم گلی باعث می شود تا میزان روحیه فرد بیشتر شود ، علاوه بر آن استفاده از اسانس و روغن های دیگر در ماساژ و حمام نیز می تواند برای درمان بسیار تاثیر گذار باشد.