روش اهدای جنین، کارتان را راه می اندازد؟

اهدای جنین یکی از روش‌های درمان نازایی است که در آن اسپرم و تخمک زوج اهدا کننده گرفته شده و در محیط آزمایشگاه در مجاورت هم قرار داده می‌شود تا پس از لقاح و تقسیمات اولیه و حداکثر تا ۴ روز بعد از لقاح، به رحم زن متقاضی منتقل شود. این روش درمانی برای ۲ گروه استفاده می‌شود. در گروه اول، ناباروری مربوط به مرد و در شرایطی است که وی قادر به تولید کافی اسپرم نیست. گروه دوم بیمارانی هستند که خطر احتمال انتقال بیماری‌های ژنتیکی به نسل بعد را دارند.

چگونه دریافت‌ کننده جنین شویم؟
زوج متقاضی نابارور بعد از مراجعه به مراکز ناباروری و تایید این موضوع که با هیچ‌کدام از روش‌های درمان ناباروری امکان درمان‌شان وجود ندارد، به واحد مددکاری مرکزمراجعه کرده و توضیحات کاملی در خصوص مسائل مختلف این روش از جمله امنیت و حفظ اطلاعات، مدت زمان انتظار و غیره را دریافت می‌کنند. پس از طی مدت زمان انتظار، نامه‌ای برای دادگاه خانواده و پزشکی قانونی جهت احراز صلاحیت اخلاقی، جسمی و اجتماعی دریافت می‌کنند و بعد از صدور مجوز و موافقت حقوقی می‌توانند در سیکل درمان قرار بگیرند.
البته اهدای جنین که در ابتدا موضوعی توافقی و حل شده بین افراد یک خانواده و فامیل بود یا با همراهی افرادی که بدون چشم‌داشت مالی و فقط با نیت انسان‌دوستانه و با همت مراکز ناباروری به کمک زوج‌های نابارور می‌آمدند پیش می‌رفت به مرور زمان مانند دارو و اعضای بدن، به دام بازار سیاه افتاد. هرچند به دلیل محدود بودن بیماران متقاضی این روش و البته نظارت‌هایی که بر این روش می‌شود و آشنا نبودن اهداکننده و گیرنده با هم، این دلالی‌ها بسیار محدود شد اما گاهی آگهی‌هایی هم در منطقه‌های پرتردد شهر و البته نزدیک مراکز ناباروری دیده می‌شود که به مبالغ اهدای جنین اشاره کرده و چیزی حدود 10 تا 14 میلیون تومان هم از متقاضی گرفته می‌شود. جالب اینکه هزینه تمام شده این روش در مراکز ناباروری بسیار کمتر بوده و البته دردسر آن نیز کمتر از این است که زوج نابارور خودشان به فکر پیدا کردن اهدا کننده باشند.

جنین‌های اهدایی در مراکز ناباروری ایران
یکی از مراکزی که از روش اهدای جنین برای درمان زوج‌های نابارور در کشور استفاده می‌کند، مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا است که زیرمجموعه درمانی پژوهشگاه ابن‌سینای دانشگاه شهید بهشتی است و از سال ۱۳۸۲ فعالیت خود را آغاز کرده و کلینیک اهدای جنین این مرکز از سال ۱۳۸۳ تحت عنوان کلینیک درمان‌های جایگزین فعال شده است.
بهزاد قربانی مدیر این مرکز درمانی در خصوص ویژگی‌های این کلینیک به خبرنگار «سپید» گفت: «کلینیک اهدا، ویژگی‌های خاصی دارد؛ محرمانه بودن درمان و مشخصات برای افرادی که به اینجا می‌آیند بسیار اهمیت دارد. در نتیجه یک سیستم امنیتی خاصی برای این موضوع وجود دارد و آمارهای کلینیک اهدا را منتشر نمی‌کنیم.»
وی توضیحاتی درباره اهدای جنین به خبرنگار «سپید» داد: «گروه نابارور به ۲ دسته اهدا و غیراهدا تقسیم‌بندی می‌شوند؛ گروه غیراهدا آنهایی هستند که زن و مرد، گامت یا سلول‌های زایای جنسی را دارند و فرآیند درمانی‌شان متفاوت است، اما اگر هر کدام از زن یا مرد، سلول‌های جنسی زایا را نداشته باشند به کلینیک اهدای جنین معرفی می‌شوند و یک جنین اهدایی از طرف یک زوج دیگر به آنها اهدا می‌شود. این یک جور فرزندخواندگی از دوران جنینی است. یعنی مادر حتی بارداری را هم خودش تجربه می‌کند.»
رئیس این مرکزبا اشاره به درصد موفقیت اهدای جنین گفت: «میزان موفقیت در این روش مانند IVF است و بین 30 تا 35 درصد موفقیت وجود دارد است.»

هزینه‌های اهدای جنین در ایران کمتر است
هرچند این روش درمانی هزینه بسیار زیادی دارد، اما وجود نیروی متخصص و امکان این فرایند درمانی، ایران را به یکی از قطب‌های توریسم درمانی این بخش در خاورمیانه تبدیل کرده است.
مدیر این مرکز که یکی از قدیمی‌ترین کلینیک‌های دولتی اهدای جنین کشور است، درباره تفاوت‌های هزینه‌ای درمان در این مرکز نسبت به مراکز ناباروری خصوصی گفت: «تفاوت هزینه‌ای این مرکز با مراکز خصوصی خیلی زیاد است. تعرفه ما حتی از تعرفه وزارت بهداشت هم کمتر است تا مردم بتوانند پرداخت کنند.»
بحث شرعی اهدای جنین یکی از موضوعاتی که ذهن گیرنده‌های جنین‌های اهدایی را مشغول کرده، بحث شرعی آن است. در بین فقهای معاصر شیعه در مورد مشروعیت این عمل اختلاف نظر وجود دارد و حتی پیش از تصویب قانون اهدای جنین در ۲۹ تیر ۱۳۸۲ در مجلس شورای اسلامی، استفتائاتی از مراجع تقلید شیعه انجام شده بود که نظرات متفاوتی در‌این‌باره وجود داشت. عضو هیئت مدیره مرکز درمانی ابن‌سینا در این خصوص گفت:
«تماسی بین پدر بیولوژیکی و مادر حامل وجود ندارد و فقط جنین منتقل می‌شود، بنابراین از این نظر مشکلی وجود نخواهد داشت.»
قربانی درباره این که چه کسانی به عنوان اهداکننده به مرکزمراجعه می‌کنند و آیا برای این کار پولی هم دریافت می‌کنند، گفت: «این اشخاص خودشان یکدیگر را پیدا می‌کنند و اگر بحث دریافت هزینه باشد با هم توافق می‌کنند. البته در بیشتر موارد از افراد فامیل و در راه رضای خدا این کار را انجام می‌دهند.»