علائم سرطان پستانها، پیشگیری یا بی‌ تفاوتی؟

سرطان پستان شایع‌ترین نوع سرطان در زنان است. بر اساس آمارهای داخلی در ایران، از هر ۴۰ تا ۵۰ زن بالغ یک نفر به سرطان پستان مبتلا می‌شود. در حالی‌ که بر اساس آمارهای جهانی میزان ابتلا، یک نفر به ازای هر ۸ تا ۱۰ زن گزارش شده است. اما نکتهٔ مهم، روند رو به‌ رشد سرطان پستان در ایران است که سرعت آن از تمام کشورهای دیگر بیشتر است. بر اساس بررسی‌ها و مطالعات انجام‌شده، سرطان پستان در ایران شایع‌ترین نوع سرطان زنان و پنجمین علت مرگ و میر ناشی از سرطان زنان کشور به شمار می‌رود.

سرطان پستان چگونه ایجاد می‌شود؟
سلول‌های بدن ما در حالت طبیعی عمری محدود دارند و وقتی وظیفهٔ خود را در قبال عضو مربوطه در بدن انجام دهند از بین می‌روند. این مرگ سلولی معمولاً بر موازین علمی استوار است و فرمان مرگ برنامه‌ریزی‌شدهٔ سلولی توسط هستهٔ سلول صادر می‌شود. اما گاهی ژن‌های موجود در هستهٔ سلول دچار عارضه می‌شوند و دستور مرگ برنامه‌ریزی‌شدهٔ سلولی را به‌موقع صادر نمی‌کنند و در نتیجه سلول تکثیر می‌یابد. افزایش تعداد بی‌رویهٔ سلول‌ها که با بر هم خوردن متابولیسم عضو همراه است سرطان نام دارد و سرطان پستان بیماری‌ای است که در آن سلول‌های بدخیم از بافت پستان منشأ می‌گیرند و به طور نامنظم و فزاینده‌ای تکثیر می‌یابد و بدون اینکه موجب عکس‌العملی تدافعی و تهاجمی در سیستم ایمنی شوند، از سیستم ایمنی و دفاعی بدن عبور می‌کنند. درست است که سرطان پستان شایع‌ترین نوع سرطان در زنان است اما مختص زنان نیست و مردان نیز در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارند.

عوامل مؤثر در ایجاد سرطان پستان چیست؟
بر اساس مطالعات، پژوهش‌ها و تحقیقات آماری و بالینی، روند بدخیمی بیماری سرطان پستان با عوامل زیر ارتباط داده شده است:
عوامل ژنتیکی
زمینهٔ ارثی سرطان پستان عامل مهمی در ابتلا به آن است. وجود سابقهٔ سرطان پستان بین اعضای نزدیک خانواده مثل مادر، خواهر، دختر، پدر و برادر احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهد.
افزایش سن
سرطان پستان رابطهٔ مستقیم با افزایش سن افراد دارد. این نوع سرطان در سن بلوغ و زیر ۲۰ سال بسیار نادر است و در سن ۴۰ تا ۵۵ سالگی احتمال ابتلا به آن روندی یکنواخت پیدا می‌کند. زنان بالای ۵۵ سال نیز در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند و باید بیشتر متوجه علائم هشداردهندهٔ این بیماری باشند.
تغذیه و شیوهٔ زندگی
رژیم غذایی دارای پتانسیل پیشگیری یا پیشتازی در ایجاد سرطان پستان است. مطالعات و پژوهش‌های علمی نشان داده است که استفاده از سبزی‌ها و میوه‌های تازه به همراه فعالیت جسمانی، عامل مؤثری در پیشگیری از سرطان پستان به شمار می‌رود. درحالی‌که مصرف زیاد چربی حیوانی، مصرف الکل و دخانیات عامل مستعدکننده در ایجاد سرطان پستان شناخته می‌شوند.
مواد شیمیایی
تماس با مواد شیمیایی سرطان‌زا مثل پرتونگاری یونیزه، اکسید سرب، بنزن و رادیوم از عوامل مؤثر در ابتلا به سرطان پستان محسوب می‌شود.
عوامل هورمونی
افزایش میزان ترشح هورمون‌های استروئیدی مثل هورمون استروژن خون اغلب موجب تسریع روند بدخیمی سرطان پستان می‌شود.
از دیگر عوامل مؤثر در ابتلا به سرطان پستان می‌توان به بارداری در سن پایین، زایمان اول در سن بالا، بلوغ زودرس، یائسگی دیررس، نداشتن یک شریک، حامی و همراه خوب و سالم در زندگی مثل یک همسر خوب، عدم بارداری، عدم شیردهی یا شیردهی کم، تشعشع زیاد اشعه به قفسهٔ سینه، ابتلا به برخی از بیماری‌های خوش‌خیم پستان و چاقی مفرط اشاره کرد.

چگونه می‌توان از خطر ابتلا به سرطان پستان پیشگیری کرد؟
افزایش سن، جنسیت افراد و فاکتورهای ژنتیکی مواردی هستند که خارج از کنترل افراد است اما فاکتورهایی وجود دارند که ۱۰۰ درصد تحت کنترل هستند و می‌توانند خطر سرطان را کاهش دهند. حفظ وزن در محدودهٔ سلامت، پیروی از رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و مصرف نکردن الکل و دخانیات از عواملی هستند که با رعایت آن می‌توان خطر سرطان پستان را کاهش داد، از بازگشت آن پیشگیری کرد یا حداقل به ایجاد آن دامن نزد. بنابراین شاید به جای تمرکز بر عوامل غیرقابل کنترل این بیماری بتوانیم با مراقبت از خود و خودمراقبتی‌های لازم در طول زندگی‌مان از بروز این بیماری جلوگیری کنیم.
همچنین خودآزمایی درست و صحیح ماهانهٔ پستان‌ها، انجام آزمایشات و معاینات برای غربالگری پستان و مشاوره با یک جراح سرطان پستان می‌تواند از پیشرفت این بیماری در همان مراحل اولیه‌اش جلوگیری کرد. پس بهتر است این مورد را بسیار جدی بگیرید و با مشاهدهٔ تورم یا توده و برجستگی در بافت پستان یا زیر بغل، تغییر شکل و انحناهای طبیعی پستان، خونریزی یا ترشح از نوک پستان، احساس مبهمی از ناراحتی و درد در پستان بدون وجود درد واقعی، خارش و پوسته‌پوسته شدن نوک پستان، هر گونه تغییر ظاهری جدید مانند ایجاد فرورفتگی، زخم، قرمزی، رگ‌های برجسته در پوست یا نوک پستان را باید جدی گرفت و برای معاینه و آزمایش به پزشک مراجعه کرد.