شیوه تربیت کودک، بدون تنبیه و فریاد

گاهی والدین، در اثر خستگی زیاد یا طغیان هیجان‌های منفی، کنترل رفتار خود را از دست می‌دهند و ناخواسته فریاد می‌زنند. می‌دانید که بلندکردن صدا می‌تواند به عزت‌نفس کودک آسیب جدی بزند. همچنین، با تکرار این رفتار اعتماد کودک به والدین از بین می‌رود و به احتمال زیاد، در آینده باعث بروز رفتارهای منفی دیگری هم می‌شود. در عوض، تعیین حد و مرزهای صحیح در تربیت کودک باعث می‌شود او فردی با عزت‌نفس و دارای سلامت روان باشد. از سوی دیگر، فرزندپروری برای شما هم به کاری آسان‌ و لذت‌بخش‌ تبدیل خواهد شد. در ادامه، به راهکارهایی برای فرزندپروری بدون تنبیه و فریاد اشاره شده است. توصیه‌های ابتدایی به والدین و نیمۀ انتهایی راهکارها برای کمک به فرزندان است.

راهکارهایی برای فرزندپروری بدون تنبیه
۱. از خود مراقبت کنید و با خود مهربان باشید
هرچه والدین برای مراقبت از خود وقت بیشتری صرف کنند و به نیازهای خود توجه بیشتری داشته باشند، احساس ارزشمندی بیشتری می‌کنند. وقتی والدین خسته‌اند و انرژی ندارند، آستانۀ تحملشان مقابل بدخلقی‌ها و بدقلقی‌های کودک به‌شدت کاهش می‌یابد.
بنابراین، برای مراقبت از خود می‌توانید از مدیتیشن، یوگا، ورزش و گفت‌وگوی مثبت با خود استفاده کنید. احساسات خود (چه مثبت و چه منفی) را بشناسید، تمام آن‌ها را به‌طور کامل بپذیرید و به آن‌ها عشق بورزید. به مرور زمان متوجه خواهید شد، در مقایسه با زمانی که مدام در حال مبارزه با احساسات خود بودید، چقدر احساس آرامش بیشتری دارید.
۲. حد و مرزها را مشخص کنید و به آن‌ها احترام بگذارید
اگر کودک قوانینی را که وضع کرده‌اید زیر پا می‌گذارد، به این علت است که شما اجازۀ این کار را به او می‌دهید. شاید از این حرف تعجب کنید، اما این موضوع با یک مثال روشن خواهد شد. فرض کنید روز بسیارخسته‌کننده‌ای داشته‌اید. قانون شما در خانه این است که کودک ساعت نه بخوابد. شما وقت خواب را اعلام می‌کنید و کودک مقاومت می‌کند. به‌دلیل کم‌حوصلگی و خستگی، کودک را رها می‌کنید؛ به عبارتی شما به کودک اجازه می‌دهید قانون را نادیده بگیرد. این رفتار به کودک یاد می‌دهد که قانون محکمی در خانه وجود ندارد و با کمی مقاومت می‌تواند خواستۀ خود را عملی کند. همین موضوع در آینده برای شما و کودک مشکل‌ساز خواهد شد و نقطۀ شروع تنش‌های بعدی خواهد بود.
۳. انتظارات خود را متناسب با سن کودک تنظیم کنید
نمی‌توانید از کودک انتظار داشته باشید مانند فردی بالغ رفتار کند. برای مثال، کودک چهار یا پنج ‌ساله نمی‌تواند یک ساعت در رستوران مانند پدر و مادرش بنشیند. بنابراین، وقتی با کودک بیرون می‌روید، باید آمادگی رفتارهای کودکانۀ او را داشته باشید، از رفتارهای او خجالت‌زده نشوید، احساس گناه نکنید و عکس‌العمل‌های عصبی نشان ندهید.
۴. ترس‌های خود را کنترل کنید
وقتی شما نگران قشقرق کودک در محیط عمومی هستید، کودک این احساس را درک می‌کند و به‌دقت مطابق ترس و نگرانی شما عمل می‌کند. اگر کودکی فکر کند دختر یا پسر بدی است، مطابق همین فکر رفتار می‌کند و فراوانی رفتارهای نامناسبش افزایش می‌یابد.
۵. کودک درون خود را دریابید
کودکان می‌توانند مشکلات حل‌نشدۀ گذشته را در شما بیدار کنند که این باعث ایجاد غم و ناامیدی در وجودتان می‌شود. وقتی این اتفاق افتاد، آسیب‌های گذشته را بپذیرید، احساساتی را که نسبت به این آسیب‌ها دارید بدون هیچ قضاوتی قبول کنید، کودک درون خود را در آغوش بگیرید و به او عشق و اعتباری را تقدیم کنید که هرگز به‌دست نیاورده ولی به آن احتیاج داشته است.
۶. برای خود یک محرک جسمی ایجاد کنید
هنگام آرامش، یک محرک جسمی (مثل فشاردادن انگشت اشاره به شست) برای خود انتخاب کنید. با تکرار این عمل، هم‌زمانی این محرک جسمی و احساس آرامش امری قطعی خواهد شد. وقتی احساس ناراحتی یا عصبانیت کردید، از این محرک جسمی استفاده کنید. خواهید دید از احساست منفی شما کاسته می‌شود و احساس آرامش به شما بازمی‌گردد.
۷. احساس گناه را از خود دور کنید
احساس گناه و شرم از هیجانات منفی است که هر فردی ممکن است آن‌ها را تجربه کند. اما بدانید احساس گناه نه تنها شما را از خوددوستی دور می‌کند، بلکه ممکن است شما را وادارد، برای کاهش احساس گناه، حد و مرزها و قوانین تعیین‌شده را نادیده بگیرید. به یاد داشته باشید، فرزندپروری یک فرآیند است و از هر لحظه‌ای که تصمیم به تغییر بگیرید برنده‌اید.
۸. زمان باکیفیتی را با کودک سپری کنید
کسب توجه یکی از نیازهای اساسی کودک است. بدقلقی کودک به احتمال زیاد نشانۀ برآورده‌نشدن این نیاز است. بهترین روش در این مواقع توجه تمام‌وکمال به کودک است. به کودک توجه کنید، به او عشق بورزید و نیازهایش را تا حد ممکن برآورده کنید.
۹. نیاز کودک به اکتشاف و کنجکاوی را به‌رسمیت بشناسید
کودکان به کنکاش و کشف دنیای اطراف نیاز دارند. اکتشاف به آن‌ها کمک می‌کند چیزهای جدید محیط اطراف را مشاهده کنند، با بدن خود آشنا شوند و با کنجکاوی ذاتی و دورنی خود ارتباط برقرار کنند. همچنین، اکتشاف باعث می‌شود دامنۀ توجه، خلاقیت و احساس سرزندگی کودک افزایش یابد.
۱۰. احساسات کودک را به‌ رسمیت بشناسید
ممکن است از نظر شما خواسته‌ها و هیجان‌های کودک بسیار کودکانه و گاهی مسخره به‌نظر برسند. اما به یاد داشته باشید، برای کودک خواسته‌ها و هیجان‌هایش بسیار بااهمیت هستند، بنابراین هیجان‌ها و احساسات او را تأیید کنید. برای مثال بگویید: «چقدر ناراحت به‌نظر می‌رسی، تو خیلی دوست داشتی دیوار رو با مداد رنگ کنی و از اینکه من مداد رو گرفتم عصبانی شدی.» یا «من می‌فهمم تو دوست داری به‌جای غذا شکلات بخوری، راستش منم گاهی دوست دارم این کار رو امتحان کنم، اما می‌دونی که بدنمون به مواد مغذی نیاز داره.» شاید در لحظه کودک همچنان بر خواستۀ خود پافشاری کند، اما او احساس می‌کند دیده و درک شده است و همین احساس از تنش‌های بعدی جلوگیری می‌کند.
۱۱. برای تطبیق با تغییرات به کودک زمان دهید
تغییرات ناگهانی می‌تواند باعث آشفتگی کودک شود. بنابراین، اگر قرار است تغییری ایجاد شود، به‌حتم به کودک اعلام کنید و به او زمان دهید. برای مثال، اگر قرار است از پارک خارج شوید، به کودک اعلام کنید تا ۱۰ دقیقۀ دیگر می‌روید و این کار را پنج دقیقۀ بعد دوباره تکرار کنید.
۱۲. به کودک احترام بگذارید
اگرچه کودکان به‌لحاظ ظاهری از ما کوچک‌ترند، اما آن‌ها همچنان افرادی کامل با ویژگی‌های منحصربه‌فرد هستند. بنابراین، با احترام با آن‌ها صحبت کنید.
۱۳. به بدن کودک احترام بگذارید
همیشه قبل از بغل‌کردن، نوازش‌کردن و بوسیدن کودک به او اطلاع دهید و از او اجازه بگیرید. این کار را حتی وقتی او نوزاد است هم انجام دهید. برای مثال بگویید: «من الان می‌خوام تو رو بغل کنم؛ یک، دو، سه!» وقت بازی زمان مناسبی است که کودک یاد بگیرد از بدنش محافظت کند و وقتی معذب است، نه بگوید.
۱۴. درخواست کمک کنید
اگر احساس می‌کنید پذیرش و تحمل شرایط برای شما سخت شده است، کمک بگیرید. شرایط و احساساتتان را با همسرتان درمیان بگذارید، از والدین دیگر کمک بخواهید، روش‌های دیگر فرزندپروری بدون تنبیه را یاد بگیرید و آن‌ها را امتحان کنید و به متخصص و روان‌شناس مراجعه کنید. به یاد داشته باشید، کمک‌خواستن نشانۀ ضعف نیست.