ابتلا به زگیل تناسلی، دلایل و درمان آن

زگیل تناسلی یا کوندیلوما آکومیناتا (condylomata acuminata) یا عفونت HPV، یکی از رایج‌ترین انواع عفونت‌های منتقله از راه جنسی است که به وسیله‌ی نوع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی ایجاد می‌شود. واژه‌ی پاپیلوم به نوعی زگیل یا توده‌ی نرم با ظاهری شبیه به گل کلم ناشی از ویروس HPV اشاره دارد. همانطور که از نامش بر می‌آید، زگیل‌های تناسلی در روی بافت‌های مرطوب ناحیه‌ی تناسلی دیده می‌شوند. عفونت ویروس پاپیلومای انسانی در بسیاری از افراد علائم بالینی ایجاد نمی‌کند، اما برخی از انواع HPV باعث سرطان دهانه‌ی رحم و دستگاه تناسلی می‌شوند. افراد مبتلا به HPV که علائم بالینی ندارند، قادر به گسترش عفونت از طریق تماس جنسی به دیگران هستند. جهت تشخیص افراد ناقل این ویروس آزمایش تشخیصی وجود دارد.

نکته هایی در مورد ویروس HPV
بیش از ۱۰۰ نوع ویروس پاپیلومای انسانی وجود دارد. ۶۰ نوع از آن باعث ایجاد زگیل در دست و پا می‌شوند. ۴۰ نوع دیگر در طول تماس جنسی وارد بدن شده و در سلول‌های نازک و صافی به نام سلول‌های اپی تلیال مستقر می‌شوند. سلول‌های اپی تلیال روی سطح پوست، واژن، مقعد، گردن رحم، سر آلت تناسلی مردان، دهان و گلو یافت می‌شوند. هفته‌ها یا ماه‌ها پس از تماس با شریک جنسی آلوده، زگیل‌ها ظاهر می‌شوند. همه‌ی ۴۰ نوع ویروس HPV که از طریق تماس جنسی منتقل شده‌اند باعث بیماری‌های جدی نمی‌شوند. سویه‌ای از ویروس HPV که باعث زگیل تناسلی می‌شود که از سویه‌های ایجاد کننده‌ی زگیل در دست یا سایر قسمت‌های بدن، متفاوت است. سویه‌های HPV کم خطر مانند HPV-۶ و ۱۱-HPV باعث ۹۰ درصد از زگیل‌های تناسلی هستند که به ندرت به سرطان تبدیل می‌شوند. سویه‌های پر خطر ویروس HPV شامل HPV-۱۶ و HPV-۱۸ مسئول ۷۰ درصد از سرطان‌های گردن رحم هستند. دیگر ویروس‌های HPV پر‌خطر شامل: ۵۲-HPV-۳۳، HPV-۴۵، HPV-۵۸، HPV و HPV-۳۱ هستند. واکسن HPV باعث مقاومت در برابر برخی از سویه‌های مسبب بیماری‌های تناسلی می‌شود.

راه‌های انتقال ویروس پاپیلومای انسانی
HPV معمولا از طریق تماس جنسی مستقیم واژینال، دهانی و مقعدی منتقل می‌شود. احتمال انتقال زگیل تناسلی از مادر به نوزاد در طول زایمان طبیعی (فیزیولوژیک) وجود دارد. این ویروس در مایعات بدن، خون یا ارگان‌هایی که برای پیوند عضو استفاده‌می‌شوند پخش نمی‌شود. انتقال ویروس از طریق سنگ توالت یا توالت فرنگی، شنا در استخر و خون فرد آلوده امکان پذیر نیست. زگیل نمی‌تواند از دست فرد به اندام تناسلی گسترش یابد و بالعکس.

شیوع و پروگنوز زگیل تناسلی
تمام افرادی که از نظر جنسی فعال هستند، حداقل یک بار با انواع ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) مواجهه داشته‌اند و به زگیل‌های تناسلی مبتلا شده‌اند. شیوع زگیل تناسلی در زنان بیش‌تر از مردان است. ویروس پاپیلومای انسانی در زنان، خطر ابتلا به سرطان دهانه‌ی رحم را افزایش می‌دهد. سرطان دهانه‌ی رحم سالانه حدود ۵۰۰،۰۰۰ خانوم در سراسر جهان را درگیر می‌کند و در بسیاری از کشورها شایع‌ترین علت مرگ و میر ناشی از سرطان است. خوشبختانه غربالگری و درمان اولیه‌ی تغییرات پیش سرطانی سلول‌های دهانه‌ی رحم، به طور چشمگیری میزان بروز سرطان دهانه‌ی رحم را کاهش داده است. همانطور که گفته شد عفونت HPV (زگیل تناسلی) شایع‌ترین بیماری منتقله از طریق تماس جنسی است. ۷۵ درصد از مردان و زنان در سنین باروری به زگیل تناسلی مبتلا شده‌اند. هر سال تقریبا ۶ میلیون نفر در ایالات متحده به ویروس پاپیلومای انسانی آلوده می‌شوند که حدود ۵۰ درصد از مبتلایان افراد ۱۵ تا ۲۵ ساله هستند.

عوارض عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی
سرطان
برخی از انواع HPV با سرطان دهانه‌ی رحم، مقعد، آلت تناسلی و سرطان دهان و گلو مرتبط هستند. این ویروس همیشه به سرطان منجر نمی‌شود و در مواردی تغییرات پیش سرطانی در سلول‌های دهانه‌ی رحم، به نام دیسپلازی، را ایجاد می‌کند. با این حال انجام آزمایش منظم پاپ اسمیر در زنان، مخصوصا در آلودگی با انواع پرخطر HPV، ضرورت دارد.
مشکلات دوران بارداری
زگیل تناسلی در دوران بارداری می‌تواند بزرگ شود و با ایجاد انسداد در مسیر خروجی ادرار، در دفع ادرار اختلال ایجاد کند. زگیلی که روی دیواره‌ی واژن قرار دارد، میزان کشیدگی بافت واژن در طول زایمان را کاهش می‌دهد و با کشیده شدن زگیل در زمان زایمان، خون‌ریزی می‌کند. زگیل تناسلی می‌تواند در گلوی نوزاد متولد شده از مادر مبتلا، رشد کند. گاهی برای اطمینان از باز بودن راه‌های هوایی نوزاد نیاز به عمل جراحی است.

علائم و نشانه‌های زگیل تناسلی (عفونت HPV)
ویروس پاپیلومای انسانی اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند و بدن با عفونت ناشی از آن مبارزه می‌کند به طوری که بسیاری از مردم هرگز نمی‌دانند که آلوده شده‌اند. عفونت با HPV پرخطر، طولانی‌ می‌شود و تغییراتی در سلول‌های دهانه رحم و به صورت نادر در سلول‌های آلت تناسلی و مقعد ایجاد می‌کند که می‌تواند منجر به انواع سرطان همچون سرطان دهانه‌ی رحم شود. زگیل تناسلی و دیگر علائم آن ممکن است روزها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد از تماس آشکار نشود. به طور کلی زگیل‌ها می‌توانند برجسته یا صاف، کوچک یا بزرگ، صورتی یا به رنگ پوست باشند. اندازه زگیل‌ها متفاوت است و ممکن است همزمان با اشکال واندازه‌های متعدد در کنار یکدیگر حضور داشته باشند. گاهی زگیل با چشم قابل مشاهده نیست زیرا بسیار کوچک و به رنگ پوست هستند. زگیل به شکل توده یا برآمدگی‌، با ظاهری برجسته و به رنگ گوشت نیز دیده می‌شود. نوع دیگر آن، دارای ظاهری چین دار و شبیه به گل کلم است. زگیل می‌تواند به صورت تعدادی توده در کنار هم یا به شکل منفرد ظاهر شود. اگر عفونت HPV به مرحله‌ای نرسیده که باعث ایجاد زگیل تناسلی شود، باعث ایجاد علائمی مانند ترشحات واژن، خارش، خون‌ریزی، سوزش و حساسیت به لمس می‌شود. رابطه‌ی جنسی دهانی با فردی که ناقل HPV بوده باعث ایجاد زگیل روی لب، دهان، زبان یا گلوی فرد می‌شود. HPV در هر قسمتی از بدن که در معرض تماس جنسی و تماس پوست با پوست قرار می‌گیرد ضایعه ایجاد می‌کند.
مکان‌های شایع آن در مردان، شامل موارد زیر می‌باشد:
- آلت تناسلی
- پوست بیضه (اسکروتوم)
- کشاله‌ی ران
- ران
- در داخل یا اطراف مقعد (آنوس)
زگیل تناسلی در زنان در نواحی زیر دیده می‌شود:
- در داخل مهبل (واژن) یا مقعد: باعث علائمی از قبیل خونریزی پس از رابطه‌ی جنسی می‌شود.
- در خارج از مهبل (واژن) یا مقعد
- بر روی دهانه‌ی رحم
- کشاله‌ی ران
- ران

عوامل و ریسک فاکتورهای موثر در ابتلا به زگیل تناسلی (عفونت HPV)
ویروس HPV از طریق تماس پوست به پوست در حین رابطه‌ی جنسی قابل انتقال است، به همین دلیل آن را بیماری منتقله‌ی جنسی می‌نامند. ویروس HPV همیشه منجر به عوارضی مانند زگیل تناسلی نمی‌شود، در واقع در اغلب موارد، عفونت بدون ایجاد هیچ گونه مشکلی خود به خود بهبود می‌یابد. بر اساس تحقیقات مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، تمام افراد فعال جنسی در طول زندگی خود سابقه‌ی آلودگی با حداقل یک نوع ویروس HPV را داشته‌اند. عواملی که خطر آلودگی با ویروس پاپیلومای انسانی را در این افراد افزایش می‌دهند عبارتند از:
- رابطه‌ی جنسی محافظت نشده
- رابطه‌ی جنسی با چندین شریک جنسی
- سابقه‌ی ابتلا به انواع دیگر عفونت‌های جنسى
- رابطه‌ی جنسی با فردی که از سابقه‌ی بیماری‌های جنسی او آگاهی ندارند.
- آغاز فعالیت جنسی در سن کم و جوانی
موارد زیر افراد عادی جامعه را بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به زگیل تناسلی قرار می‌دهد:
- سن کم‌تر از ۳۰ سال
- سیستم ایمنی ضعیف
- سابقه سوء استفاده‌ی جنسی در کودکی
- نوزادانی که مادرانشان طی زایمان به ویروس HPV مبتلا بوده‌اند.

بررسی‌های تشخیصی زگیل تناسلی (عفونت HPV)
برای تشخیص عفونت HPV، پزشک در مورد سابقه‌ی جنسی فرد، نشانه‌هایی که تجربه کرده و نوع روابط جنسی اعم از رابطه‌ی جنسی دهانی و بدون کاندوم سوالاتی می‌پرسد. معاینه‌ی اندام‌های مشکوک به حضور زگیل، بخش مهمی از تشخیص است. اگر زگیل در قسمت داخلی واژن خانوم‌‌ها ایجاد شود، معاینه‌ی لگنی باید انجام شود. گاهی زگیل‌ قابل مشاهده نیست، که در این حالت پزشک ناحیه را به اسید استیک ضعیف، آغشته می‌کند و زگیل به رنگ سفید نمایان می‌شود. برخی روش‌های تشخیص به شرح زیر هستند:
آزمایش پاپ اسمیر
آزمایش پاپ اسمیر وجود HPV را بررسی نمی‌کند بلکه تغییرات سلولی دهانه‌ی رحم را مشخص می‌کند. فقط چند نوع خاص HPV با سرطان سرویکس مرتبط است که طی آزمایش پاپ اسمیر قابل تشخیص است. این آزمایش برای زنان ۳۰ ساله و بالاتر قابل استفاده است و در زنان جوان کاربردی ندارد زیرا سیستم ایمنی بدن آن‌ها می‌تواند در برابر HPV سرطان‌‌زا نیز مقاومت کند. طی آزمایش پاپ اسمیر، پزشک از وسیله‌ای به نام اسپکولوم برای باز نگه داشتن واژن استفاده می‌کند و سپس از سوآپ برای نمونه برداری از سلول‌های دهانه‌ی رحم استفاده می‌کند. نمونه روی لام قرار داده می‌شود و زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد. کولپوسکوپی نوعی معاینه‌ی اختصاصی سرویکس است که با استفاده از دستگاهی به نام کولپوسکوپ که سلول‌های دهانه‌ی رحم را چندین برابر بزرگ‌تر نشان می‌دهد، انجام می‌شود. این معاینه ساده و بدون درد بوده و زمانی انجام می‌شود که پاپ اسمیر تغییرات سلولی غیر طبیعی و پیش سرطانی را نشان دهد. در صورت طبیعی بودن نتایج پاپ اسمیر، این آزمایش یک سال بعد مجددا تکرار می‌شود. اگر سالم هستید نیازی به انجام پاپ اسمیر ندارید.
بیوپسی
ویروس HPV می‌تواند با بیوپسی از زگیل تناسلی یا از دهانه‌ی رحم نیز تشخیص داده شود.
تست دی ان ای DNA
دو آزمایش با نام‌های Cervista HPV-۱۶/۱۸ و Cervista HPV-HR برای تشخیص حضور DNA ویروس در بدن فرد در دسترس هستند. این آزمایش قادر به شناسایی دو نوع شایع HPV مرتبط با سرطان یعنی سویه‌ی ۱۶ و ۱۸ می‌باشد. در صورت غیر‌طبیعی بودن نتیجه‌ی پاپ اسمیر برای تشخیص دقیق‌تر از تست تشخیص دی ان ای استفاده می‌شود.

مدیریت و درمان زگیل تناسلی (عفونت HPV)
درمان کامل زگیل تناسلی یا عفونت HPV میسر نیست و تنها راه درمان، حذف ضایعات ناشی از ویروس است. متاسفانه حتی حذف زگیل‌ها لزوما از گسترش ویروس جلوگیری نمی‌کند و زگیل تناسلی اغلب عود می‌کند. هیچ یک از گزینه‌های درمانی بر دیگری ارجحیت ندارد. بسیاری از افراد به ویروس پاپیلومای انسانی مبتلا هستند و این عفونت اغلب بدون درمان به طور خود به خودی بهبود می‌یابد و ایجاد بیماری نمی‌کند. در زنانی که به HPV آلوده هستند برای بررسی سرطانی شدن سلول‌های دهانه‌ی رحم و وجود دی ان ای ویروس در سلول‌ها، انجام تست پاپ اسمیر ضروری است. هر سه تا شش ماه پس از درمان اولیه، باید پیشرفت بیماری با انجام تست پاپ اسمیر بررسی شود. اما در مردان تستی برای بررسی وجود تغییرات سرطانی سلول‌ها در دسترس نیست. اگر عفونت بهبود نیابد نیازمند مداخله‌ی درمانی توسط کادر پزشکی است. غیرطبیعی بودن نتیجه‌ی پاپ اسمیر نیازمند بررسی‌‌های بیش‌تری مانند کولپوسکوپی و بیوپسی است. البته در برخی موارد غیرطبیعی بودن پاپ اسمیر، می‌توان در آغاز درمان کمی صبر کرد زیرا برخی تغییرات پیش سرطانی و دیسپلازی سلول‌های گردن رحم یا نئوپلاسم داخل مخاطی به خودی خود بهبود می‌یابند. اگر قصد باردار شدن دارید حتما پزشک را در جریان قرار دهید زیرا درمان می‌تواند بر بارداری و جنین تاثیر بگذارد و می‌توان درمان را تا پایان بارداری به تعویق انداخت. زگیل‌های تناسلی قابل مشاهده اغلب با گذشت زمان برطرف می‌شوند اما در سلول‌های پوست به صورت نهفته قرار می‌گیرند و در طول زندگی فرد چندین بار فعال می‌شوند. بنابراین برای جلوگیری از انتقال ویروس به دیگران، مدیریت علائم مهم است. حتی زمانی که علائم و زگیل‌ قابل مشاهده‌ای وجود ندارد احتمال انتقال ویروس به دیگران وجود دارد. در واقع درمان زودرس زگیل بلافاصله پس از ظاهر شدن آن، ایده‌ی خوبی به نظر نمی‌رسد زیرا بیش‌تر رشد می‌کند و بعد از درمان مجددا عود می‌کند. به طور کلی زگیل‌ در قسمت‌های مرطوب بدن و با اندازه‌ی کوچک‌ نسبت به زگیل‌ در قسمت‌های خشک بدن و با اندازه‌ی بزرگ‌تر بهتر به درمان پاسخ می‌دهند. اگر پس از چند دوره‌ی درمانی، زگیل به درمان پاسخ ندهد و برطرف نشود برای بررسی دیگر بیماری‌ها تست‌های بیش‌تری انجام خواهد شد. برخی داروهای خانگی در درمان زگیل تناسلی مفید هستند اما شواهد کمی برای حمایت از آن‌ها وجود دارد. قبل از آغاز هر نوع درمان خانگی، با پزشک خود مشورت کنید زیرا ممکن است باعث آسیب‌های بیش‌تری شود.
اگر پزشک تصمیم بر شروع درمان داشته باشد، ممکن است از یکی از روش‌های زیر استفاده کند:
کرایوتراپی
شامل انجماد سلول‌های غیر طبیعی با نیتروژن مایع یا دی اکسید کربن است.
لیزر درمانی
در این روش از انرژی نورانی برای سوزاندن و تبخیر کردن سلول‌های غیر طبیعی استفاده می‌شود.
الکتروکوتر
سوزاندن زگیل با جریان الکتریکی.
جراحی
برداشتن سلول‌های غیرطبیعی به وسیله‌ی تیغ جراحی که تنها در یک جلسه، زگیل درمان می‌شود.
تزریق
تزریق داروی ۵ فلور اوراسیل اینترفرون در داخل ضایعه
اینترفرون آلفا
ماده‌ای است که پاسخ ایمنی بدن را تحریک می‌کند.
پزشک ممکن است داروهای موضعی تجویز کند که شامل موارد زیر می‌باشند:
ایمی کیمود (Imiquimod ) با دوز ۵ درصد مانند آلدارا (Aldara)
ایمی کیمود سیستم ایمنی را تقویت می‌کند تا ویروس را از بین ببرد. اغلب زگیل‌ها موقتا از این طریق برطرف می‌شوند. هنگامی که کرم روی پوست است، از تماس جنسی اجتناب کنید زیرا کاندوم و دیافراگم را تضعیف کرده و پوست شریک جنسیتان را تحریک می‌کند. عوارض جانبی ایمی کیمود می‌تواند شامل قرمزی پوست، تاول، راش، درد، سوزش، سرفه و خستگی باشد.
پودوفیلین (podophyllin) یا پودوفیلوکس (podofilox) با دوز ۰.۵ درصد مانند کوندیلوکس (Condylox)
محلول روی ضایعه گذاشته شده و پس از چند ساعت شسته می‌شود. استفاده از پودوفیلین به مدت ۴ هفته حدود ۴۵ تا ۹۰ درصد از زگیل‌ها را درمان می‌کند، اما احتمال عود دوباره وجود دارد.
اسید تری کلر‌استیک یا اسید بای کلر‌استیک
ماده‌ی شیمیایی است که روی سطح زگیل گذاشته شده و آن را می‌سوزاند.

پیشگیری از زگیل تناسلی (عفونت HPV)
فعالیت جنسی: خودداری از فعالیت جنسی پرخطر می‌تواند از گسترش HPV از طریق تماس جنسی جلوگیری کند. احتمال آلودگی با انواع زگیل‌های پوستی در فردی که از تماس جنسی پرخطر خودداری می‌کند، نیز وجود دارد. فرد مبتلا به عفونت HPV و شریک جنسی وی باید درباره‌ی خطر ابتلا به HPV و ظهور ضایعات باهم صحبت کنند زیرا نبود ضایعات، امکان انتقال HPV را از بین نمی‌برد و استفاده از کاندوم در جلوگیری از گسترش عفونت نیز به طور کامل موثر نیست. همچنین مشخص نیست که آیا درمان عفونت را کاهش می‌دهد یا خیر. تنها راه جلوگیری از هرگونه خطر ابتلا به هر نوع عفونت ویروسی، کنترل فعالیت جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی است.

آیا کاندوم در رابطه‌ی جنسی از زگیل تناسلی پیشگیری می‌کند؟
اگرچه استفاده از کاندوم در سکس، خطر ابتلا به زگیل‌های تناسلی را کاهش می‌دهد، اما ۱۰۰ درصد موثر نیست و هنوز هم خطر انتقال زگیل تناسلی وجود دارد. مواد اسپرم کش‌ و روش‌های هورمونی کنترل بارداری نیز از گسترش عفونت HPV جلوگیری نمی‌کنند.

نقش واکسن‌‌ در پیشگیری از HPV چیست؟
تحقیقات نشان می‌دهد، خطر ابتلا به زگیل تناسلی در افراد زیر ۲۱ سال و ۲۱ تا ۳۰ سال که واکسن HPV را دریافت کرده‌اند تا ۵۰ درصد کاهش یافته است. سه واکسن Cervarix، Gardasil، و Gardasil-۹ فرد را در برابر HPV محافظت می‌کنند که توصیه می‌شود انجام واکسیناسیون در زنان تا سن ۲۶ سالگی و در مردان تا سن ۲۱ سالگی انجام شود. واکسن Gardasil ۹ برای استفاده در زنان و مردان ۹ تا ۴۵ ساله تاییدیه FDA را دریافت کرده است که سیستم ایمنی را در برابر ۹ سویه‌ی ویروس HPV شامل: ۶، ۱۱، ۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸ ایمن می‌کند. نسخه‌ی قبلی این واکسن (Gardasil) در برابر چهار سویه‌ی ویروس HPV شامل: ۶، ۱۱، ۱۶ و ۱۸ ایمنی ایجاد می‌کرد. یکی دیگر از واکسن‌هایی که در برابر سویه‌های ۱۶ و ۱۸ ویروس HPV و سرطان گردن رحم ایمنی ایجاد می‌کند اما در برابر زگیل تناسلی ایمنی نمی‌دهد، Cervarix نام دارد و برای استفاده در زنان ۱۰ تا ۱۵ ساله مورد تایید قرار گرفته است. عوارض جانبی واکسن‌ها معمولا خفیف بوده و شامل درد در محل تزریق (بازو)، سردرد، تب درجه پایین، علائم آنفولانزا، سرگیجه و خستگی است.